افسردگی پائیزی و راهکار درمان آن چیست؟

آفتاب‌‌نیوز :

افسردگی فصلی که از آن تحت عنوان اختلال تاثیرپذیری فصلی نیز یاد می‌شود همه ساله در یک زمان مشخص از فصل‌های سرد سال انسان را درگیر می‌کند. اختلالی که بعضا با برقراری ارتباط اجتماعی و همچنین تحرک بیشتر به ویژه ورزش نرم کاهش می‌یابد، اما به دلیل قرار گرفتن در شرایط کرونایی و محدودیت در برقراری روابط اجتماعی، درمان این اختلالات فصلی که با علائمی نظیر نداشتن اعتماد به نفس، بی علاقگی نسبت به انجام فعالیت لذت بخش، بی حالی و احساس درد بدون دلیل ظاهر می‌شود، دشوار شده است.

به گفته کارشناسان، اختلال افسردگی می‌تواند تاثیر منفی بر شخصیت فرد، کار یا زندگی تحصیلی و نیز وضعیت خواب، عادت‌های غذایی و سلامت عمومی داشته باشد، موضوعی که یک پزشک در گفت‌وگو با ایسنا بدان تاکید دارد.

دکتر مریم دلشاد طهرانی از افسردگی فصلی به عنوان پدیده ای یاد کرد که از فصل پائیز آغاز می شود و بعضا تا اوایل بهار ادامه می‌یابد و فرد را دچار افسردگی و بی‌انگیزگی می‌کند. احساس افسردگی روزانه، علاقه نداشتن به معاشرت با دیگران و پرهیز از کارهایی که در گذشته او را خوشحال می کرد، اختلال در خواب و اشتها به ویژه پرخوابی و پراشتهایی که در بانوان بیشتر دیده می‌شود، بروز اختلالات مود که منجر به بی‌انگیزگی، بی‌حوصلگی و کلافه بودن فرد می‌شود از جمله علائم افسردگی فصلی است و در موارد شدیدتر حتی منجر به خودکشی فرد شده و در نتیجه تشدید این علائم سلامت فرد به مخاطره می‌افتد.

وی بیان کرد: نباید با یک روز بی‌حوصله بودن یا در مقطع کوتاهی بی انگیزه بودن احساس کنیم که دچار افسردگی فصلی شدیم بلکه هر وقت عملکرد روزانه فرد مختل شد می‌توان گفت که دچار افسردگی فصلی شده است.

او در ادامه تغییر در ساعت بیولوژیک بدن را یکی از دلایل بروز افسردگی فصلی دانست و افزود: در فصل پائیز به دلیل کوتاه شدن روزها خورشید تایم کمتری را در آسمان است و همین امر موجب می شود که اختلالی در ساعت بیولوژیک بدن ایجاد شود و مود بدن کاهش یابد.

وی کاهش سراتونین (انتقال دهنده عصبی که به اصطلاح به آن هورمون شادی نیز می‌گویند) در بدن فرد را از دیگر دلایل بروز افسردگی فصلی دانست و افزود: به خاطر کمبود نور خورشید در فصل پائیز سراتونین افت محسوسی پیدا می‌کند که جبران آن منوط به نوع تغذیه در این فصل است. همچنین ترشح ملاتونین که منجر به تنظیم شبانه بدن می‌شود و به خواب نرمال کمک می‌کند در فصل پائیز مختل شده و منجر به اختلالات مود و مختل شدن خواب انسان می‌شود.

دکتر دلشاد طهرانی با تاکید بر اینکه افسردگی فصلی بیشتر در بین زنان، جوانان و افراد دارای سابقه با این بیماری شایع است، گفت: کشورهایی که از خط استوا دور هستند و در فصولی از سال از نور خورشید به میزان کمتری برخوردارند، بیشترین سهم را در درگیری با افسردگی فصلی دارند.

وی به درمان افسردگی فصلی و چرایی درمان آن اشاره کرد و گفت: اگر افسردگی فصلی درمان نشود می تواند منجر به بروز انزوای اجتماعی، اختلالات شغلی و تحصیلی، روی آوردن فرد به مصرف مواد مخدر و الکل شود و افسردگی او در نتیجه این اتفاقات رقم بزند، در واقع فرد اگر درمان نشود از چاله به چاه بیفتد. بروز پرخاشگری و دست به خودکشی زدن از نتایج تشدید افسردگی در انسان است که جان او را تهدید خواهد کرد.

او بیان کرد: به مسافرت رفتن فرد و طبیعت گردی در تغییر فصل کمک شایانی به درمان افسردگی فصلی خواهد کرد که ترجیحا سفر به مناطق گرمسیری و جنوب کشور که پائیز در این اماکن دیرتر آغاز شده و یا اصلا پائیز ندارند، بهتر است.

به گفته این پزشک برای درمان افسردگی فصلی مجموعه درمان‌هایی در نظر گرفته می شود که معمولا در دنیا از روش نوردرمانی (لایت تراپی) استفاده می‌شود. در این درمان فرد اول صبح حدود ۲۰ دقیقه در مقابل لامپ‌هایی که حاوی نور شبیه سازی نور طبیعی است می‌نشیند و با تاثیر این نور می‌تواند خود را درمان کند. گرچه در ایران به دلیل اقلیم آب و هوایی نور طبیعی به مقدار کافی در روز وجود دارد و فرد می‌تواند در حیاط منزل و یا فضای باز از نور طبیعی استفاده کند.

وی دارو درمانی و مشاوره درمانی را از دیگر روش‌های درمان بیان کرد و افزود: فرد مبتلا به افسردگی فصلی با مشاوره درمانی می‌تواند رفتار خود را کنترل کند. همچنین روش‌هایی نظیر یوگا و موزیک درمانی به کنترل استرس کمک می‌کند. فرد نباید تلقین کند که مبتلا به افسردگی فصلی شده است بلکه باید ذهن خود را تغییر داده و با درمان منتظر وقوع اتقافات خوبی باشد.

او در ادامه انجام حرکات ورزشی و تغذیه صحیح را راهکار موثری برای درمان دانست و گفت: در فصل پائیز سراتونین در انسان کاهش می‌یابد و انجام ورزش و تغذیه صحیح منجر به تقویت سراتونین شده و فرد را درمان می کند. میوه‌هایی نظیر آلو، کیوی، موز، آناناس، برگ‌های سبز نظیر اسفناج، کلم، کاهو، شیر لبنیات، تخم مرغ، غلات و ... در بدن انسان سراتونین تولید می‌کنند. مصرف مواد غذایی حاوی فولیک اسید، امگا ۳، منیزیم، و همچنین مصرف مواد غذایی گروههای B و D می‌تواند فرد را از ابتلا به افسردگی فصلی پیشگیری کند.

دکتر دلشاد طهرانی با تاکید بر اینکه ورزش روزانه حداقل نیم ساعت علاوه بر جلوگیری از افسردگی فصلی نقش موثری در درمان آن دارد، افزود: مقالات علمی منتشر شده در خصوص درمان افسردگی فصلی بر انجام ورزش‌های گروهی تاکید دارند که در شرایط کرونایی می‌توان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی ورزش کرد که به مراتب تاثیر بیشتری دارد.

وی با اشاره به اینکه مصرف شکلات، شیرینی و کربوهیدرات در فصل پائیز بالاست، اظهار کرد: برای کاهش میل افراد به مصرف این موادغذایی به ویژه بانوان توصیه می‌شود که روزانه مصرف مایعات را افزایش داده که راهکاری برای کاهش ولع به مصرف شیرینی و شکلات است. طبیعی است که مصرف شکلات و شیرینی بعد از ورزش کردن موجب خواهد شد که این مواد در بدن به چربی تبدیل نشوند. همچنین کاهش مدت زمان گرسنگی در انسان موجب کاهش مصرف شیرینی و شکلات می‌شود.