«گورکن»: فیلمی هوشمندانه که ایران متفاوتی را نشان می‌دهد

«موریانه‌ها مانند یک خانواده رفتار می‌کنند. آن‌ها هوای یکدیگر را دارند، بنابراین برای ریشه‌کن کردنشان، باید همه آن‌ها را از بین ببرید.» این توصیه‌ی کارشناس مبارزه با آفات است که در حالی که آلودگی یک خانه‌ی موریانه‌زده را بررسی می‌کند، مقدمات استعاری را در گورکن، فیلم جدید کاظم ملایی، نویسنده و کارگردان ایرانی، پایه‌گذاری می‌کند.

خانه‌ی مذکور، متعلق به سوده شریف‌زادگان (ویشکا آسایش) است که تمام ساعات روزش، با برنامه‌هایش پر شده است. او علاوه بر شغل شیرینی‌پزی، در حال آماده شدن برای ازدواج دوم خود است؛ همچنین باید به دنبال پسرش، ماتیار، برود که در خانه‌ی پیمان (حسن معجونی) شوهر سابقش است. گذشته از این، شب عید قربان بوده، و بنابراین تهران شلوغ است.

در طول روز سوده به طرز ماهرانه‌ای تمام کار‌ها را انجام می‌دهد تا اینکه خواهرش با او تماس می‌گیرد و به او خبر می‌دهد که ماتیار ناپدید شده است؛ او پس از صرف ناهار، کافه را ترک کرده و دیگر به مدرسه بازنگشته است. سپس از طریق پیک، یک فلش مموری دریافت می‌کند که حاوی ویدئویی از ماتیار است که در انبار یک آشپزخانه‌ی تجاری با طناب و دهان‌بند، بسته شده است. کسی با صدایی خفه، اعلام می‌کند که برای بازگشت ماتیار باید تا عصر امروز ۱۰ بیت کوین به او تحویل دهند. ( ۱۰ بیت کوین، برابر با حدودا ۱۴۳ هزار دلار آمریکاست). این نوع آدم‌ربایی برای ارزهای رمزنگاری شده، در سال‌های اخیر کاملاً متداول شده است و سوده می‌ترسد که آدم‌ربایان بدانند که پدرش تاجری ثروتمند است، و نگران‌کننده‌تر این است که او شک می‌کند که این آدم‌ربایی، کار یک فرد آشنا باشد.

عنوان فیلم، یعنی گورکن، به کارشناس مبارزه با آفاتی اشاره می‌کند که پیشنهاد داده بود تا یکی از گورکن‌های آموزش‌دیده خود را برای ریشه کن کردن موریانه‌ها بیاورد (به هر حال گورکن‌ها حشرات را دوست دارند). اما همچنین به سوده اشاره دارد، که تقلا می‌کند تا وجه درخواستی را جمع‌آوری کند، با وهم و خیالات گذشته‌ی خود روبرو شود، و انگیزه‌ی آدم‌ربایی را تعیین کند.

آهنگ حرکت فیلم ملایی بسیار عالی تنظیم شده است، و او داستان خود را با تصاویری سراسر پیش آگاهانه، آمیخته است. تصاویری همچون مردی با کلاه کاسکت، که به نظر می‌رسد سوار بر موتورش سوده را دنبال می‌کند، ترک‌های در حال افزایش دیوار خانه‌ی او، دوربینی که دائماً در اطراف سوده می‌چرخد و شکاف‌های وجود خود او را آشکار می‌کند.

آسایش، که بیشتر به خاطر نقش‌های کمدی‌اش شناخته می‌شود، در نقش سوده، زنی مستقل که حتی هنگامی که به شدت تحت فشار است، ظاهری خونسرد از خود نشان می‌دهد، خیره‌کننده ظاهر می‌شود. اگر آشکار شدن پرده‌ی سوم فیلم، یعنی هنگامی که سوده متوجه می‌شود که چه اتفاقی افتاده است و در همان حال گورکن اطراف خانه‌اش را بو می‌کشد، کمی بیش از حد مصمم به نظر می‌رسد، چیزی از این فیلم تریلر هوشمندانه و تیزبینانه، که نگاهی جذاب به ایران مدرن دارد، کم نمی‌کند.

گورکن، تصویری جدید از خانواده مدرن ایرانی و مشکلات و چالش‌های آنها و همچنین تقلای زنان ایرانی برای حفظ جایگاه خود در دنیای امروزی ارایه می‌کند. زنانی ایرانی که در سایه سنت و مذهب باقی نمانده‌اند و سعی دارند به جای منفعل بودن، نقش فعالی در حل مشکلات زندگی‌شان ایفا کنند حتی اگر هزینه گزافی برای آنها داشته باشد.