تصویر تیره و تار در کمربند قبایلی پاکستان همزمان با حملات طالبان و داعش در افغانستان

تصویر تیره و تار در کمربند قبایلی پاکستان همزمان با حملات طالبان و داعش در افغانستان

• عابد حسین
• بی‌بی‌سی اردو، منطقه اروکزی

۲۵ مهر ۱۴۰۰ - ۱۷ اکتبر ۲۰۲۱

منبع تصویر، AFP

توضیح تصویر،

شبه نظامی طالبان پاکستانی اسلحه و کلاه خود را در منطقه اورکزی به زمین گذاشته است. (عکس آرشیویی)

اسرار، نوجوان هفده ساله خواب بود که تلفنش زنگ خورد.

او می‌گوید آن تماس تلفنی را "تا آخر عمر هرگز فراموش نخواهد کرد".

ساعت ۲ بامداد بود و نوجوان خسته شده بود. او تمام روز به عنوان نگهبان کار می‌کرد. در طرف دیگر خط برادرش بود که به اسرار گفت که مردان وارد خانه خانواده آنها شده اند، پدرشان را به بیرون کشانده و او را به ضرب گلوله کشته اند.

اسرار، که نام او به خاطر امنیت‌‌اش تغییر یافته است، به یاد می‌آورد: "او از من خواست تا سریع به خانه برگردم."

من با اسرار در اورکزی، یکی از هفت ناحیه "قبیله‌ای پاکستان"، ملاقات کردم. اورکزی همانند ولایت‌هایی که در مرز افغانستان قرار دارند، عمدتا پشتون‌نشین است.

سه روز پس از کشته شدن پدر اسرار، شاخه‌ای از گروه افراطی ‌موسوم به داعش - شاخه خراسان مسئولیت قتل را برعهده گرفت.

داعش پدر اسرار را متهم کرد که خبرچین ارتش پاکستان بود، ادعایی که اسرار آن را رد می‌کند.

اسرار می‌گوید: "پدرم تازه مغازه ای در اورکزی داشت. او به قبیله خود کمک می‌کرد، به ویژه افرادی که پس از آواره شدن به دلیل جنگ به این منطقه باز می‌گشتند."

"او هیچ دشمنی نداشت. یک از بزرگان منطقه بود."

در افغانستان، طالبان و داعش در یک جنگ خونین برای تفوق در حال نبرد هستند؛ و در پاکستان، وضعیت بیشتر تیره و تار است.

افزایش خشونت‌ها

حمله به پدر اسرار یکبار اتفاق نیفتاد. در همان روز، یک مرد دیگر در اورکزی به ضرب گلوله کشته شد، او همچنین به دلیل اینکه "خبرچین" ارتش پاکستان بود. داعش مسئولیت آن حمله را نیز برعهده گرفت.

اورکزی یکی از هفت منطقه قبیله‌ای شامل باجور، مهمند، خیبر، کرم، وزیرستان شمالی و وزیرستان جنوبی است که قبلاً تحت قوانین دوران استعمار بریتانیا اداره می‌شد.

از ماه مه ۲۰۱۸ این مناطق با ایالت خیبر پختونخوا ادغام شده و به بخش‌های اداری پاکستان پیوستند.

بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده توسط انستیو مطالعات صلح پاکستان، یک سازمان تحقیقاتی مستقر در اسلام آباد، امسال خشونت در مناطق قبیله‌ای افزایش یافته است.

تحریک طالبان پاکستان، "دوقلوی ایدئولوژیک" طالبان افغانستان، عمدتا مسئول افزایش خشونت‌ها است که می‌خواهد پا جای پای همتایان افغانی خود بگذارد و تفسیر خود از شریعت - شکل سختگیرانه حکومت اسلامی‌- را در پاکستان ایجاد کند.

براساس داده‌های انستیو مطالعات صلح پاکستان، سال گذشته تحریک طالبان پاکستانی ۹۵ حمله در این کشور انجام داد که ۱۴۰ نفر کشته شدند، ۴۴ حمله دیگر را در شش ماه اول امسال انجام داد.

با پیشرفت سریع طالبان افغانستان در افغانستان از ماه جولای به بعد که کنترل ولایت‌های مختلف را آغاز کرد، تحریک طالبان پاکستان فعالیت خود را افزایش داد. از جولای تا سپتامبر، این گروه ۴۴ حمله دیگر انجام داد و ۷۳ نفر را کشت. کشته شدگان بیشتر اعضای سازمان‌های مجری قانون در پاکستان بودند.

تهدید و ارعاب

و فراتر از خشونت آشکار، در منطقه ماه‌هاست که تهدید و تنش در حال جوشیدن است.

برخی از ساکنان می‌گویند که با آنها با شماره‌های افغان و پاکستانی تماس گرفته اند و اخاذی می‌کنند. احمد - نام واقعی‌اش نیست - یک مددکار اجتماعی و تاجر اهل منطقه باجور است. او به بی‌بی‌سی گفت که در ماه‌های جولای و آگوست تماس‌های خود را از شماره‌های مختلف دریافت می‌کرد.

این افراد خود را عضو طالبان معرفی می‌کردند و پول می‌خواستند.

احمد گفت: "آنها اخاذی می‌کردند." "و علیرغم امتناع من، همچنان پیام‌های صوتی و پیام‌هایی را در واتساپ برای من فرستاده و تهدید می‌کردند که اگر پول را پرداخت نکنم به من و خانواده ام آسیب می‌رسانند."

احمد گفت که با مسئولان منطقه تماس گرفته و شواهد را به مسئولان غیرنظامی و نظامی داده است.

"من بارها آنها را در جریان این موضوع قرار دادم اما از طرف دولت به من گفته شد که من، تنها کسی نیستم که این تماس‌ها را دریافت می‌کنم، بسیاری دیگر نیز همین تهدیدها را در اینجا در منطقه باجور دریافت کرده اند.

"آنها به من گفتند که تامین امنیت برای همه غیرممکن است و من باید خودم اقدامات احتیاطی را روی دست بگیرم و دوربین‌های امنیتی در خانه خود نصب کنم."

• تحریک طالبان پاکستان چیست؟
• منازعه کشمیر چه تاثیری در مذاکرات صلح افغانستان دارد؟
• به قدرت رسیدن طالبان برای پاکستان به چه معناست؟

توضیح تصویر،

مرکز اداری و نظامی منطقه باجور

تحریک طالبان پاکستان چه کسانی هستند؟

تحریک طالبان پاکستان توسط بیت‌الله محسود در وزیرستان جنوبی در پایان سال ۲۰۰۷ بنیان گذاشته شد. این جنبش شبه نظامی ‌در واکنش به عملیات نظامی ‌پاکستان در جریان پاکسازی "مسجد لعل" در اسلام آباد که یک مبلغ رادیکال تحت کنترل خود گرفته بود، شکل گرفت. محسود زمانی نزدیک به سازمان اطلاعات پاکستان (آی‌اس‌آی) شناخته می‌شد.

به گفته دکتر امیرا جادون، استادیار آکادمی ‌نظامی ‌آمریکا در وست پوینت، ارتباطات طالبان افغان و پاکستانی به ۱۱ سپتامبر و سقوط اولین دولت طالبان در افغانستان در ۲۰۰۱ بر می‌گردد.

تحلیلگران می‌گویند که پس از حمله آمریکا به افغانستان، رهبران طالبان پاکستانی در کنار طالبان افغان جنگیدند، غذا، سرپناه و کمک‌های مالی به طالبان افغان در مناطق قبیله‌ای پاکستان کردند و با آنها بیعت کردند.

اما پس از تشکیل، تحریک طالبان پاکستان به شدت به دولت پاکستان حمله کرد و هم غیرنظامیان و هم نیروهای امنیتی این کشور را هدف قرار داد. ارتش پاکستان تلافی کرد و رهبری حزب تحریک طالبان پاکستان را به افغانستان کشاند، که از سال ۲۰۱۵ مستقر است و "با شدت کم" علیه پاکستان می‌جنگد.

با شروع کارزار طالبان افغان به سوی کابل در ماه جولای (ژوئیه) گذشته، تحریک طالبان پاکستان بیشتر نمایان شد.

نور ولی محسود، رئیس طالبان پاکستانی به شبکه خبری سی‌ان‌ان گفت که پیروزی طالبان افغانستان "پیروزی برای تمام مردم مسلمان" خواهد بود. او همچنین به پاکستان هشدار داد.

او گفت: "نبرد ما تنها در پاکستان است که ما در حال جنگ با نیروهای امنیتی پاکستان هستیم."

ما امیدواریم بتوانیم منطقه قبیله‌ای مرزی پاکستان را تحت کنترل خود درآوریم و آنرا مستقل کنیم."

منبع تصویر، EPA

توضیح تصویر،

کارشناسان می گویند که تحریک طالبان پاکستانی پس از تسلط طالبان افغان جسارت پیدا کرده است (عکس آرشیویی)

عبدالباسط، محقق تروریسم مستقر در سنگاپور، معتقد است که پیروزی طالبان افغانستان "قطعاً جسارت" به تحریک طالبان پاکستان داده است.

او گفت: "آنها احساس می‌کنند که اگر آمریکا در افغانستان شکست خورده است، پاکستان چه کار می‌تواند انجام دهد."

"علاوه بر این، آنها به تنش‌های قومی دامن زده اند و نارضایتی‌های محلی را مطرح می‌کنند ... در اصل، تحریک طالبان پاکستان در تلاش است از قربانیان پشتون سوء استفاده کند."

اما به گفته نصیر جانجوآ، مشاور پیشین امنیت ملی پاکستان و ژنرال بازنشسته سه ستاره پاکستان، تحریک طالبان پاکستان "پدیده ای رو به عقب" است.

او گفت: "تحریک طالبان پاکستان جذابیت خود را در بین توده‌ها از دست داده است. از عمر مفید روایت آنها برای مبارزه با پاکستان به دلیل اینکه در کنار آمریکا بود، گذشته است زیرا آمریکایی‌ها دیگر در افغانستان نیستند."

"افزایش خشونت آنها تقلا برای بقا است."

بخش روابط عمومی ارتش پاکستان، تعداد فزاینده حملات تحریک طالبان پاکستان و شبه نظامیان وابسته به آن در منطقه قبیله ای را کاهش داد.

یک سخنگوی این نهاد به بی‌بی‌سی گفت: "گروه‌های تروریستی تا حد زیادی شکست خورده اند. با این حال، حوادث پراکنده‌ای رخ می‌دهد."

طالبان خوب، طالبان بد

عموما پذیرفته شده است که دولت پاکستان از لحاظ تاریخی با طالبان افغانستان رابطه مستحکم دارد و جهان را به پذیرش رژیم جدید آنها در افغانستان تشویق می‌کند.

اما پاکستان همچنین در دهه گذشته نبرد خونینی علیه طالبان پاکستانی داشته است که منجر به کشته شدن هزاران غیرنظامی و نیروهای امنیتی در سراسر این کشور شده است.

این استراتژی اغلب به عنوان استراتژی "طالبان خوب و بد" پاکستان نامیده می‌شود، جایی که طالبان افغان، خوب، اما طالبان پاکستانی بد دیده می‌شوند.

ارتش این کشور چندین عملیات را برای از بین بردن جنگجویان از مناطق قبیله ای آغاز کرد که صدها هزار نفر به اجبار آواره شده بودند.

منبع تصویر، AFP

توضیح تصویر،

خانواده‌هایی که براثر عملیات ارتش پاکستان در سال ۲۰۱۴ آواره شدند.

اما دولت پاکستان همچنین در طول این سال‌ها در پی مذاکره برای توافق صلح با جناح‌های مختلف طالبان پاکستانی بوده است.

با این حال، وجود داعش شاخه خراسان در منطقه قبیله ای دردسر دیگری برای مقامات پاکستانی ایجاد کرده است.

گروه داعش اختلافات عمده ای با طالبان افغان دارد و آنها را متهم می‌کند که جهاد را به خاطر توافقنامه‌ای که سال گذشته در دوحه امضا کرد، رها کرده اند. گروه داعش شاخه خراسان آنها را "مرتد" و اهداف مشروع می‌داند.

عبدالسید، محقق مستقل جهادیسم مستقر در سوئد، می‌گوید: "داعش شاخه خراسان با تحریک طالبان پاکستان اختلافات فرقه‌ای دارد و آنها را مسلمانان گمراه می‌داند که عامل پاکستان، ایران و دیگر نیروهای منطقه‌ای هستند."

برخی کارشناسان معتقدند که اعضای سطح پایین تحریک طالبان پاکستان و داعش شاخه خراسان در پاکستان از اعضای یکسانی تشکیل شده اند که در وفاداری خود شناورند و اغلب برای هر دو سازمان کار می‌کنند.

اما به گفته دکتر جادون، داعش شاخه خراسان یک هدف بزرگتر از تحریک طالبان پاکستان در ذهن دارد.

او گفت: "داعش به دنبال کنترل سرزمینی برای برپایی یک خلافت است و خود را تنها رهبر مشروع امت جهانی (مسلمانان) می‌داند."

مجبور به فرار شد

با وجود گروه‌های متعدد شبه نظامی، زندگی برای افرادی که باید در میان آنها زندگی کنند دشوار است.

یکی از رهبران شبه نظامی سابق که چند سال پیش در کنار ارتش پاکستان با تحریک طالبان پاکستان مبارزه می‌کرد، به من گفت که تمام خانواده‌اش باید از روستای خود در مهمند، یک منطقه قبیله‌ای هم مرز با افغانستان نقل مکان کنند.

شهزاد، مبارز سابق - نام واقعی او نیست- می‌گوید: "پدرم شهید شد، پسر عمویم (کاکا) شهید شد، خانه‌های خانواده ما ویران شد."

او می‌گوید: "برخی از مردان ما دست خود را از دست داده اند، برخی پاهای خود را از دست داده اند و برخی دیگر هیچ کدام از آنها ندارند. هیچکدام ما نمی‌خواستیم روستای خود را ترک کنیم، اما وقتی جایی برای زندگی وجود ندارد، چه کار دیگری می‌توانید بکنید."

احمد، تاجر اهل باجور، نیز تصویری غم‌انگیز تصویر کرد.

او می‌گوید: "اغلب مجبورم می‌کند که به ترک خانه و دور کردن خانواده فکر کنم. اما پس از آن، احتمالا کجا می‌توانم بروم. چگونه می‌توانم فقط از خانه خود دور شوم."

اسرار، مرد جوان اورکزی، صریح‌تر گفت.

او گفت: "ما چاره ای نداشتیم جز اینکه خانه خود را با شروع جنگ ۱۴، ۱۵ سال پیش ترک کنیم. پدر و مادرم دو سال پیش برگشتند اما اکنون مادرم بیوه شده است."

"دولت به ما اطمینان داد که صلح به منطقه بازگشته است و ما باید برگردیم، اما صلح کجاست؟"