قصه رئیسعلی و افسانه پرنده‌های بوشهر برای جلوگیری از سقوط آسمان

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و اندیشه: گفتن از تاریخ آن هم برای نوجوانان و نسلی که شاید حوصله کم‌تری برای شنیدن از گذشته‌ها داشته باشند، کار ساده‌ای نیست. همین‌مساله باعث شده برخی از نویسندگان دست به کار شوند و با قصه‌هایی از روزهای دور و نزدیکی که به این آب‌وخاک گذشته، بگویند. «آواز تیتروها» یکی از همین‌آثار است که به‌تازگی به قلم ایرج صغیری توسط نشر مهرک (سوره مهر کودک و نوجوان) منتشر شده است.

صغیری در این کتاب در قالب گفتن از رفاقت دو نوجوان سراغ تاریخ جنگ جهانی اول و روزهایی رفته که انگلیسی‌ها برای بندر بوشهر دندان تیز کرده و می‌خواستند آن را تصرف کنند. روزهایی که رئیسعلی دلواری و همراهانش با تلاش‌های‌شان مانع از این اتفاق شدند.

این‌نویسنده درباره اینکه چه شد سراغ رئیس علی دلواری رفت، گفت: خیلی‌ها از اهالی بوشهر گرفته تا مسوولان مختلف به من گفته بودند که کتابی درباره آن روزهای بوشهر و رشادت‌های رئیسعلی دلواری و حماسه‌سازی جنوبی‌ها بنویسم. اثری که مخصوص کودکان و نوجوانان باشد تا آنها هم در جریان آنچه روزی به این خاک و مردم گذشته قرار بگیرند. اینها باعث شد که من هم به دنبال این‌داستان بروم.

وی در ادامه درباره بازه زمانی داستان و شروع قصه خود گفت: داستان از قبل جنگ جهانی اول در بوشهر آغاز می‌شود. سال‌هایی که انگلیسی‌ها در بوشهر تاخت و تاز می‌کردند و این شهر را به شکلی تصرف کرده بودند. این روند ادامه داشت تا با دلاوری‌های رئیس‌علی و دو سردار دیگر در برابر این هجوم ایستادند و مبارزه کردند تا اینکه رئیسعلی دلواری هم به شهادت رسید اما در نهایت انگلیسی‌ها را با شکست عظیمی که خوردند از آن منطقه بیرون کردند.

این‌داستان‌نویس در ادامه گفت: در این‌کتاب تلاش کرده‌ام علاوه بر خواندن داستانی که دو نوجوان شروع‌کننده آن هستند، تلاش‌ها و جانفشانی‌هایی را هم که مردان جنگ در آن روزها داشتند، منعکس کنم. از آن‌جایی که لازم بود برای رده سنی این‌کتاب یعنی نوجوانان فضایی تدارک دیده شود تا بتوانند با لحظه‌لحظه روایت همراه شوند، در کنار تلاش برای حفظ جذابیت داستانی سعی کردم با بهره‌گیری از حوادث عینی آن سال‌ها، اغلب مواردی که در آن مقطع رخ داده را منعکس کنم. در واقع همه حوادث و داستانک‌هایی که در این کتاب روایت شدند، به شکلی در واقعیت هم رخ داده‌اند اما اینجا مثل ساختار هر داستانی با شاخ و برگ و فضای داستانی بیشتری تعریف شده‌اند. آن دو نوجوان قصه هم در واقعیت بودند اما دور از جنگ زندگی کردند و تا این اندازه درگیر وقایع نبودند. در نهایت هم از ترکیب این شخصیت‌ها با وقایع مختلف به فضایی که می‌بینید، رسیدم.

صغیری گفت: یکی از نکات قابل توجه «آواز تیتروها» وجود اصطلاحات بومی و لهجه‌ای است که خیلی وقت‌ها در متن به چشم می‌خورد. سبک کاری من اغلب به همین شکل است که اصطلاحات و فضای بومی را در کارهایم لحاظ می‌کنم. در واقع توانایی من در حوزه کارهای بومی و پرداختن به آداب و رسوم و خرده فرهنگ‌های ایران است از همین رو «آواز تیتروها» را نیز بر همین اساس نوشتم و در انتهای هر صفحه توضیح اصطلاحاتی که شاید هر کسی متوجه آن نشود را آورده‌ام. در سوی دیگر تیترو که نام یک پرنده است و بوشهری‌ها به این نام صدایش می‌کنند؛ در این‌کتاب از عنوان گرفته تا متن، اسمش مدام شنیده می‌شود. این پرنده همیشه در دسته‌های کوچک حدودا شش‌تایی در شب پرواز می‌کند. این‌پرنده‌ها هنگام خواب به‌صورتی که پایشان روبه آسمان است، استراحت می‌کنند. افسانه‌ای در این باره وجود دارد که می‌گوید آنها با این شکل خوابیدن با پاهایشان مانع سقوط آسمان و مردن آدم‌ها می‌شوند. اینجا هم شخصیت‌های داستان در حال تلاش‌اند تا شهر سقوط نکند و این قرابت باعث شد تا چنین عنوانی را برای کتاب انتخاب کنم.

وی در پایان درباره مسیر نوشتن این‌داستان و منابع خود گفت: در این مسیر من از هر آنچه که درباره این مقطع از تاریخ وجود داشت استفاده کردم، از منابع فارسی گرفته تا انگلیسی و.... . با این حال اولین راهنمای من پدرم بود که در آن جریان حضور داشت. بعد هم با گروهی از سربازان و تفنگچیان آن جنگ صحبت کردم و به صورت عینی از ماجرا شنیدم. از سوی دیگر حدود ۳۰ سال است که من در مناطق مختلف بوشهر که شاید کسی حتی اسمش را هم نشنیده باشد، مشغول ثبت و ضبط حوادثی هستم که رخ داده و همه اینها باعث شد تا برای نگارش این کتاب دست با دست پر و اطلاعات جامع پیش بروم.