کُند شدن نبض حیات گیلان/ کوه خواری و جنگل خواری در سایه بی نظارتی

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- بهرام قربانپور: وقتی زیر سایه سار درختان یا کنار ساحل آرام و در پس موج‌های پریشان، نفس می کشیم و اکسیژن آزاد و سالم به ریه‌های خسته ما جان دوباره می بخشد و زندگی را برای ما رقم می‌زند شاید کمتر قدر این نعمت الهی را می‌دانیم یا اصلاً به چگونگی پدید آمدن آن نمی‌اندیشیم، اما در مقابل وقتی در زیر ابرهای سمی آسمان پایتخت و یا دیگر شهرهای آلوده تن به نفس کشیدن می‌دهید آن وقت است پی به ارزش و اهمیت جنگل‌های سر به فلک کشیده شمال کشور می‌برید.

به راستی منابع طبیعی گوهر نایاب و میراث ارزشمند و ماندگار زمین است که خداوند به ما ارزانی داده و حفظ، حراست و امانت داری از این میراث ارزشمند برای همه ما یک وظیفه و تکلیف است چرا که اگر حیات جنگل و منابع طبیعی به مخاطره بیافتد حیات انسان و سایر موجودات هم در معرض خطر قرار خواهد گرفت و این کنش و واکنش همانند زنجیره‌ای محکم به هم وصل هستند.

نبض حیات گیلان کُند می‌زند

جنگل‌ها، کوه‌ها، چشمه‌ها، سواحل و دریا سرمایه‌های عظیمی و ارزشمندی هستند که استان‌های شمالی به ویژه گیلان همیشه سبز، همه این مواهب را یک جا باهم دارد. ثروتی ملی که از دیرباز، توجه ویژه‌ای برای حفظ حیات آنان وجود داشت. اما مدتی است که خبرهای خوشی از انفال و اموال عمومی این استان عزیز به گوش نمی‌رسد. در حالی بخشی از کوه‌ها، جنگل‌ها و سواحل گیلان محل تاخت و تاز برخی سودجویان و منفعت طلبان قرار گرفته که مکرر از تریبون‌های مختلف نسبت به کوه خواری و جنگل خواری هشدار داده شده ولی گوش شنوایی برای آن نبوده است.

پدیده شوم کوه‌خواری و جنگل خواری در سال‌های اخیر، نبض حیات این دیار سبز را دچار اختلال کرده و این نبض کند می‌زند پدیده شوم کوه‌خواری و جنگل خواری در سال‌های اخیر، نبض حیات این دیار سبز را دچار اختلال کرده و این نبض کند می‌زند. کوه‌های سر به فلک کشیده، مدتی می‌شود که جلوی چشمان همه، توسط عده‌ای سودجو در حال ناپدید شدن هستند.

جنگل، این نبض تنفس زمین، مدت‌ها است که به یکباره نقطه‌ای از آنکه انسانی گذر نمی‌کند، توسط عده‌ای خاص بلعیده شده، ویلاهایی عظیم و با امکانات، جایگزین می‌شوند. برخی معادن بلای جان کوه‌هایمان شده‌اند. با هر انفجار و لرزشی از استخراج، بخشی از کوه می‌میرد و جانی به ثروت نظام سرمایه‌داری می‌بخشد. مافیای قدرت در پس پرده این تخریب‌ها و آسیب به منابع ملی، تنها نظاره‌گر خسارتی هستند که برای منافع خود، بر جان زمین وارد می‌سازند. ضعف نظارتی و گاهاً نبود نظارت، باعث شده میدان برای سوداگران منابع ملی خالی شود.

روستانشینان حافظان واقعی جنگل‌ها

گذشتگان و نیاکان ما با جنگل خاطره‌ها دارند، آنها با جنگل زندگی می‌کردند و به نوعی با ادبیات جنگل خو گرفته بودند. بدون شک آنها را باید حافظان واقعی جنگل‌ها و منابع طبیعی بدانیم چرا که این روستانشینان و جنگل نشینان زحمت کش بعد از گذشت سال‌ها زندگی در جنگل، نه تنها ذره‌ای از جنگل نکاستند بلکه موجب بارور شدن جنگل‌ها و مراتع و منابع طبیعی شدند و همزاد پنداری منابع طبیعی و انسان‌ها با رفتار جنگل نشینان و روستاییان رنگ واقعیت گرفته بود اما با تصویب و اجرایی شدن طرح خروج دام و جنگل نشینان از جنگل، نه تنها جنگل‌ها و منابع طبیعی حفظ و حراست نشد بلکه راه را برای سودجویان و منفعت طلبان باز کردند.

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه پدیده کوه خواری و جنگل خواری در گیلان کاملاً مشهود است، اظهار کرد: وجود طبیعت کم نظیر، جنگل‌ها و داشتن آب و هوای مناسب در نقاط مختلف گیلان سبب شده تا مورد توجه بومیان و غیربومیان قرار گیرد و در نتیجه به کوه خواری و جنگل خواری منتج شود.

ابراهیم قاسمی روشن با بیان اینکه روستاهای گیلان بیشتر مورد توجه کوه خواران و جنگل خواران قرار گرفته است، گفت: وجود مناظر زیبا در دامنه کوه‌ها و جنگل‌ها سبب شده تا مورد دستبرد، تعدی و تجاوز افراد قرار گیرد.

وی ادامه داد: برای مشاهده پدیده کوه خواری و جنگل خواری کافی است از شهر خارج شده و به حاشیه شهرها و روستاها بروید یقیناً با صحنه‌های شوم کوه خواری و جنگل خواری مواجه خواهید شد که موجب رنجش و نگرانی است.

این استاد دانشگاه با اشاره به ساخت ویلاها و آپارتمان‌ها در دامنه کوه‌ها و جنگل‌های گیلان، این اقدامات را نمونه بارز کوه خواری و جنگل خواری برشمرد و تصریح کرد: ترویج فرهنگ حفظ و حراست از منابع طبیعی، کوه‌ها و جنگل‌ها اولین و مهم‌ترین راهکار مبارزه با کوه خواری و جنگل خواری است‌. ترویج فرهنگ حفظ و حراست از منابع طبیعی، کوه‌ها و جنگل‌ها اولین و مهم‌ترین راهکار مبارزه با کوه خواری و جنگل خواری است

قاسمی روشن با بیان اینکه جنگل نشینان و ساکنین روستاها بهترین حافظان منابع طبیعی هستند، گفت: نهادینه شدن فرهنگ حفظ و حراست از منابع طبیعی در روستاها راهکار اثربخشی در مقابله با کوه خواری و جنگل خواری است.

وی اضافه کرد: اگر برای یک روستانشین اهمیت جنگل‌ها و منابع طبیعی به خوبی تبیین شود آنها مصمم‌تر در مقابل کوه خواری و جنگل خواری خواهند ایستاد.

نظارت‌ها جدی تر شود

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان با تاکید بر رصد جدی نهادهای نظارتی بر حفظ و صیانت از منابع طبیعی و انفال عمومی، تصریح کرد: نهادهای نظارتی می‌بایست به گونه‌ای عمل کنند که پدیده شوم جنگل خواری و کوه خواری از چشمان تیزبین آنها مخفی نماند.

قاسمی روشن ادامه داد: رابطه مستقیمی بین گسترش پدیده کوه خواری و جنگل خواری با بی توجهی نهادهای نظارتی وجود دارد، اگر متولیان امر نظارت جدی بر این مسئله داشته باشند یقیناً نفس‌های این پدیده شوم به شماره خواهد افتاد.

وی با بیان اینکه جنگل خواری لزوماً فقط تصاحب و مالکیت جنگل و کوه نیست، اضافه کرد: بریدن درختان، سرقت و قاچاق چوب از جنگل نیز به نوعی جنگل خواری محسوب می‌شود چرا که موجب نابودی فضای سبز و از بین رفتن جنگل‌ها می‌شود.

پدیده جنگل خواری و کوه خواری چهره جنگل‌های گیلان را کچل کرده است

این استاد دانشگاه با بیان اینکه پدیده جنگل خواری و کوه خواری چهره جنگل‌های گیلان را کچل کرده است، گفت: وقتی وارد برخی نقاط جنگلی گیلان می‌شوید خالی بودن جنگل از درخت به وضوح دیده می‌شود و جایگزینی برای درختان بریده شده تعریف نشده و همین موضوع نشان دهنده عدم توجه متولیان امر به منابع طبیعی و حراست از آن است.

قاسمی روشن، جنگل‌های گیلان را ریه‌های تنفسی و حیات استان برشمرد و بیان کرد: نابودی جنگل‌ها و منابع طبیعی به منزله نابودی آب و هوا و طبیعت کم نظیر گیلان است که اگر اقدام پیشگیرانه ای صورت نگیرد اتفاقات ناخوشایندی در انتظار طبیعت گیلان خواهد بود.

وی تخریب جنگل‌ها و منابع طبیعی گیلان زنگ خطری برای به چالش کشیدن اقتصاد و معیشت استان است تخریب جنگل‌ها و منابع طبیعی گیلان را زنگ خطری برای به چالش کشیدن اقتصاد و معیشت استان دانست و اضافه کرد: وقتی طبیعت زیبای گیلان دستخوش تغییر شود بدون شک به اقتصاد گردشگری و همچنین اشتغال و معیشت اثر منفی خواهد گذاشت.

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان با بیان اینکه جنگل خواری و کوه خواری موجب تشدید حاشیه نشینی در شهرها می‌شود گفت: جنگل خواری و کوه خواری و به تبع آن حاشیه نشینی در شهرها می‌تواند چالش‌های زیادی برای شهرها ایجاد کند که این موضوع در بسیاری از شهرها بویژه در استان گیلان دیده می‌شود.
قاسمی روشن با اشاره به آسیب‌های کوه خواری و جنگل خواری در ابعاد مختلف، تصریح کرد: جنگل خواری و کوه خواری موجب اعتماد خواری مردم از مسئولان و دست اندرکاران نظام می‌شود و موجب هدر رفت سرمایه اجتماعی می‌شود.

وی ادامه داد: تشدید پدیده کوه خواری و جنگل خواری موجب تغییرات آب و هوایی و در نتیجه وقوع سیلاب‌های سهمگین می‌شود.

قانونی که به نفع روستانشینان نیست

جنگل‌های گیلان قربانی سودجویی عده‌ای از کاخ نشین‌ها شده و کوه‌هایمان در حال محو شدن در پس منافع انسانی هستند. ناگهان در عمق جنگل که حتی بومیان گذرشان هم به آنجا نخورده، درختانی می‌میرند تا ویلایی سر به فلک بکشد و خودنمایی کند در حالی که در همان حوالی ساکنین و بومیان منطقه برای تملیک و ساخت و ساز زمین‌های آبا و اجدادی خود با مشکلات قانونی مواجه هستند انگار قانون به نفع کوه خواران و جنگل خواران وضع شده نه روستانشینان.

تاخت و تاز معادن هم رنج دیگری است که بر دوش طبیعت زخمی گیلان سنگینی می‌کند و تاکنون هم مرحمی برای این رنج نامبارک پیدا نشده است و روز به روز هم شکاف این زخم کهنه، عمیق‌تر می‌شود. اگر سفری کوتاه به جنوب گیلان داشته باشید چهره خدشه دار طبیعت کوهپایه ای آن مناطق را خواهید دید که از دور و نزدیک خودنمایی می‌کند.
بحران کوه‌خواری، عمر و هیبت طبیعت بی جان را تهدید می‌کند و مسلماً برای آینده زمین زیان بار خواهد بود و چرخه حیات دچار تغییرات منفی جبران ناپذیر خواهد شد. نبود نظارت کافی، سهل انگاری در صدور مجوز و ضعف متولیان امر در نگهداری و حفظ و صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست سبب شده تا شاهد زره زره آب شدن و نابودی تدریجی منافع طبیعی باشیم، که می‌طلبد برای حفظ این منابع ارزشمند و بی بدیل چاره‌ای عملی و کارشناسانه اندیشید و تا دیر نشده برای نجات جان زمین از شر طمع انسانی، وارد عمل شد.