«بازی جنگ» در رزمایش پدافند/سامانه‌هایی که اولین‌بار عملیاتی شدند

خبرگزاری مهر، گروه سیاست-هادی رضایی؛ مرحله عملیاتی رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ با شعار «اقتدار پدافند، امنیت آسمان» از بامداد سه‌شنبه بیستم مهر ماه به مدت دو روز با حضور یگان‌های برگزیده نیروی پدافند هوایی ارتش، نیروی هوافضای سپاه و نیروی هوایی ارتش و با هدایت و راهبری قرارگاه مشترک پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء (ص) در منطقه کویر مرکزی کشورمان برگزار و تمامی مراحل این رزمایش تحت نظارت و ارزیابی کارشناسان و ارزیابان ستاد کل نیروهای مسلح و قرارگاه مرکزی حضرت خاتم‌الانبیاء (ص) قرار داشت.

این رزمایش به‌منظور ارتقای آمادگی رزمی یگان‌ها، ایجاد بازدارندگی، ارزیابی سامانه‌های بومی پدافند هوایی برای مقابله با تهدیدات متنوع، پرحجم و دفاع همه‌جانبه و ۳۶۰ درجه در فضای جنگ الکترونیک و سایبری، ارتقاء سطح دانش و مهارت کارکنان عملیاتی و فنی، اشراف اطلاعاتی و تمرین هم‌افزایی و هماهنگی مراکز فرماندهی و کنترل ارتش و سپاه در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور برگزار شد.

رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ دارای ویژگی ها و تاکتیک‌های منحصر به فردی بود و تمامی تکنیک و تاکتیک‌های به کار گرفته شده در این رزمایش ترکیبی، بومی و خلاقانه بود که متناسب با ساختارها و تهدیدات روز دنیا طرح‌ریزی و اجرا شد. استفاده از فناوری‌های نوین و تماماً بومی که توسط دانشمندان جوان به دست آمده از جمله ویژگی‌های برجسته این رزمایش تخصصی بود.

سناریوی این رزمایش نیز به نوبه خود منحصر به فرد و قابل توجه است که متناسب با تهدیدات نوین طراحی شده بود و بر اساس این سناریو دفاع از مراکز حساس و حیاتی با اجرای اقدامات آفند جنگالی و سایبرالکترونیکی، دفاع در برابر تهاجم هواپایه دورایستا، مهمات هوشمند، موشک‌های کروز و هواپیماهای باسرنشین و بدون سرنشین پنهان‌کار طراحی و به بهترین شکل به اجرا درآمد. در ادامه گزارش به بررسی تاکتیک‌ها و عملیات‌های صورت گرفته در این رزمایش می‌پردازیم.

۱- گسترش و استقرار سامانه‌های پدافندی با رویکرد جابجایی و واکنش سریع نیروهای عملیاتی‌

در مرحله اول رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰، گسترش و استقرار سامانه‌های پدافندی با رویکرد جابجایی و واکنش سریع نیروهای عملیاتی با رعایت اصول پدافند غیرعامل برای فریب دشمن صورت گرفت و همچنین برقراری ارتباطات امن و چند لایه میان سامانه‌های پدافندی با مراکز فرماندهی و کنترل و همچنین شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور جهت اتخاذ تصمیم در هنگام وقوع تهدید صورت گرفت.

همچنین در این مرحله از رزمایش پروازهای اطلاعاتی و شناسایی توسط هواپیماهای باسرنشین و بدون سرنشین ارتش و سپاه در منطقه عمومی رزمایش صورت گرفت که توسط نیروهای دفاع‌کننده، اقدامات تاکتیکی و دفاعی به وسیله سامانه‌های کشف و درگیری علیه پرنده‌های مهاجم صورت گرفت و کلیه مراحل دفاع هوایی تا مرحله اصابت الکترونیکی (شلیک سرد) انجام شد.

استقرار سامانه‌های فرماندهی و کنترل، سامانه‌های راداری بومی معراج، فتح -۲، بشیر و قدس، سامانه‌های تاکتیکی اطلاعات و شناسایی، سامانه‌های الکترواپتیکی و سامانه‌های جنگ الکترونیک از دیگر اقدامات انجام شده در این مرحله از رزمایش بود.

۲- اجرای عملیات مقابله با تهاجم سایبری دشمن

در اولین روز از رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰، عملیات مقابله با تهاجم الکترونیک و سایبری بر روی سامانه‌های پدافند هوایی با موفقیت تمرین و نیروی هوافضای سپاه و نیروی هوایی ارتش تکنیک‌ها و تاکتیک‌های مختلف جنگ الکترونیک و جنگ سایبری را به منظور مقابله با تهاجم الکترونیک اجرا کردند.

در این مرحله از رزمایش، با ایجاد اخلال الکترونیک بر روی رادارها و سامانه‌های کشف و شناسایی پدافند هوایی به وسیله پهپادهای اخلالگر، پایداری و قابلیت بقا و تداوم عملیات رادارها به عنوان یکی از اجزای اصلی پدافند هوایی در محیط آلوده به جنگ الکترونیک مورد ارزیابی قرار گرفت.

همچنین کشف و شناسایی اهداف و پایش منطقه رزمایش توسط سامانه‌های کشف و رادارهای پدافند هوایی کشور در محیط جنگ الکترونیک در این مرحله از رزمایش با موفقیت انجام شد و عملیات اخلال الکترونیک بر روی پهپادهای مهاجم نیروی حمله‌ور و به دست گرفتن کنترل این پهپادها به منظور جلوگیری از نفوذ به منطقه رزمایش از دیگر تمرینات صورت گرفته در این مرحله از رزمایش بود که با موفقیت انجام شد.

۳- انهدام اهداف متخاصم توسط سامانه‌های بومی «سوم خرداد» و «۱۵ خرداد»

در یکی دیگر از مراحل رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ سامانه‌های بومی سوم خرداد نیروی هوافضای سپاه و ۱۵ خرداد نیروی پدافند هوایی ارتش که به دست متخصصان و دانشمندان جوان کشورمان تولید شده‌اند، در شرایط رزم واقعی بر علیه اهداف متخاصم اقدام تاکتیکی انجام داد و با موفقیت اهداف واگذاری توسط شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور را سرنگون کرد.

در این رزمایش دفاع از مراکز حساس و حیاتی کشور به صورت یک رزم واقعی و دفاع ۳۶۰ درجه تمرین شد. انجام اقدام تاکتیکی و دفاعی هواپایه توسط هواپیماهای شکاری رهگیر نهاجا تحت کنترل و هدایت عملیاتی شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور از دیگر طرح‌هایی بود که در این رزمایش تمرین شد.

۴- انهدام اهداف سامانه‌های «مرصاد ۱۶» و «طبس»

در ادامه مرحله عملیاتی رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ در روز اول، اهداف ارتفاع متوسط با شلیک سامانه‌های بومی مرصاد ۱۶، نیروی پدافند هوایی ارتش و نیروی هوافضای سپاه سرنگون شدند.

سامانه‌های بومی مرصاد ۱۶ نیروی پدافند هوایی ارتش و طبس نیروی هوافضای سپاه از جمله سامانه‌های بومی است که به دست متخصصان جوان کشورمان در ارتش، سپاه و صنایع دفاعی کشور تولید شده است و در رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت، اهداف واگذار شده توسط شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور را با موفقیت رهگیری و منهدم کردند.

۵- تست عملیاتی سامانه‌های «جوشن و خاتم» پدافند هوایی ارتش برای اولین بار

در دومین روز رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ و در ادامه مرحله اصلی این رزمایش سامانه‌های پدافند هوایی بومی «جوشن و خاتم» نیروی پدافند هوایی ارتش برای اولین بار مورد تست عملیاتی قرار گرفتند و اهداف متخاصم که قصد نفوذ به منطقه رزمایش را داشتند در ارتفاع پست منهدم کردند.

سامانه موشکی جوشن نسخه ارتقاء یافته سامانه پدافندی ۱۵ خرداد است که از رادار پسیو استفاده می‌کند و در این رزمایش برای نخستین بار با موفقیت مورد تست و ارزیابی قرار گرفت و اهداف واگذار شده توسط شبکه یکپارچه پدافند هوایی را منهدم کرد.

مقابله با اهداف در ارتفاع کم با سامانه‌های موشکی تاکتیکی به صورت دفاع همه‌جانبه و ۳۶۰ درجه در محیط جنگ الکترونیک از جمله اقدامات انجام شده در این مرحله از رزمایش بود.

۶- عملیاتی شدن رادار بومی «قدس» نیروی هوافضای سپاه برای اولین بار

عملیاتی شدن رادار بومی برد بلند آرایه پالسی «قدس» نیروی هوافضای سپاه برای نخستین بار یکی دیگر از اقدامات بود که در رزمایش تخصصی مشترک مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ رخ داد.

این رادار قابلیت رصد اهداف در برد بیش از ۵۰۰ کیلومتر و ارتفاع بیش از ۹۰ هزار پا را دارد.

قابلیت تاکتیکی و تک خودرویی بودن، نرم‌افزار بومی، توان مقابله با جنگ الکترونیک در تکنیک‌های مختلف، سامانه تشخیص دوست از دشمن و قابلیت لینک با سامانه‌های پدافندی از جمله ویژگی‌های سامانه راداری قدس است.

سردار حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه در حاشیه رزمایش با اشاره به عملیاتی شدن سامانه راداری قدس در این رزمایش، تصریح کرد: «این سامانه کاملاً متحرک است و می‌تواند به سرعت جابجا شود چون در جنگ‌های امروزی هر سامانه‌ای که ثابت باشد بلافاصله مورد اصابت قرار می‌گیرد؛ از سوی دیگر قابلیت کشف هواپیماهای پنهانکار را هم دارد.»

وی گفت: «دفاع هوایی در کشورمان با وجود قرارگاه مشترک پدافند هوایی، مشترک است و سامانه‌های پدافندی ارتش و سپاه در مناطق سراسر کشور مستقر هستند که تمام آنها در یک شبکه تحت کنترل و فرماندهی برادران ارتش است و زیرمجموعه‌های آن به صورت مشترک است و کار به صورت ترکیبی انجام می‌شود.»

۷- مقابله سامانه‌های «مجید» و «دزفول» با موشک‌های کروز

در ادامه مرحله اصلی رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ و در دومین روز، سامانه پدافندی «مجید» نیروی پدافند هوایی ارتش و «دزفول» نیروی هوافضای سپاه با موفقیت موشک‌های کروز شلیک شده به سمت منطقه رزمایش را منهدم کردند.

امیر قادر رحیم‌زاده فرمانده قرارگاه پدافند هوایی کشور در حاشیه رزمایش با اعلام این اخبار گفت: «دفاع مستحکم و چند لایه در برابر تهاجم موشک‌های کروز یکی از اهداف رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ است که در این مرحله با موفقیت توسط سامانه‌های مختلف پدافندی ارتش و سپاه اجرا شد.»

وی با بیان اینکه کلیه مراحل این رزمایش با نظارت ستاد کل نیروهای مسلح و قرارگاه مرکزی حضرت خاتم‌الانبیاء (ص) اجرا می‌شود، گفت: «پدافند هوایی کشور با تشکیل لایه‌های امن پدافندی آمادگی کامل برای حفاظت از تأسیسات حساس و حیاتی کشور را دارد.»

۸- مدیریت صحنه نبرد با استفاده از هوشمندسازی کلیه سامانه‌های پدافندی

در ادامه رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰، سامانه‌های «صیاد» نیروی هوافضای سپاه و «تلاش» نیروی پدافند هوایی ارتش در محیط جنگ الکترونیک موفق به رهگیری و انهدام اهداف متخاصم در ارتفاع متوسط شدند.

امیر قادر رحیم‌زاده فرمانده قرارگاه پدافند هوایی کشور با اعلام این خبر، گفت: «اهداف متخاصم که توسط شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور در منطقه رزمایش کشف می‌شود با استفاده از مراکز فرماندهی و کنترل به سامانه‌های پدافندی متناسب با هدف واگذار می‌شود.»

وی گفت: «قابلیت کنترل سامانه‌های موشکی، رادارهای مراقبتی، کنترلی و جنگالی برای مدیریت صحنه نبرد، اقدامی جدید و اساسی است که برای شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور بسیار حائز اهمیت است.»

فرمانده قرارگاه مشترک پدافند هوایی کشور، اظهار داشت: «مدیریت صحنه نبرد با استفاده از هوشمندسازی کلیه سامانه‌های پدافندی و همچنین بهره‌گیری از سامانه‌های راداری اکتیو و پسیو و همچنین دفاع مستحکم در برابر حملات و تهدیدات هوایی دورایستا از جمله ویژگی‌های رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ است.»

۹- «بازی جنگ» با استفاده از بمب‌های بالدار دورایستا برای اولین بار

طراحی رزمایش تخصصی مشترک مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ نیز به نوبه خود منحصر به فرد و ویژه بود و صحنه نبرد متناسب با نبرد واقعی طراحی و اجرا شد.

سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه در حاشیه رزمایش مشترک پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰، با اشاره به طراحی سناریوهای رزمایش بر اساس واقعیت، گفت: «ما در این رزمایش جنگ احتمالی را با برگزاری یک بازی جنگ شبیه‌سازی می‌کنیم، به طوری که یک گروه نقش دشمن و یک گروه هم نقش مهاجم را ایفا کردند که در جهت‌های مختلف و ارتفاع‌های مختلف به منطقه رزمایش حمله می‌کنند و ما هم نقش مدافع را داریم.»

وی با اشاره به دفاع همه‌جانبه و ۳۶۰ درجه مقابل حملات پرحجم هواپیماهای بدون سرنشین در منطقه رزمایش، گفت: «در این رزمایش ما برای اولین بار بمب‌های بالدار دورایستا که از هواپیما رها می‌شوند را استفاده کردیم و آن را رهگیری کرده و به سامانه‌های پدافندی واگذار کردیم.»

به گزارش مهر، بر اساس آنچه در گزارش بالا آمده است، در رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰، تمام سامانه‌های کشف، شناسایی، رهگیری و درگیری که توسط یگان‌های پدافند هوایی ارتش و سپاه به کار گرفته شد، بومی و تولید شده به دست متخصصان کشورمان در نیروهای مسلح و صنایع دفاعی کشور بود. مسئله بسیار مهم و قابل توجه که اقتدار و توانمندی کشورمان در حوزه پدافندی را به خوبی به نمایش گذاشت و نشان داد نیروهای مسلح کشورمان امروز به حدی از توان پدافندی رسیده‌اند که تمامی تجهیزات مورد نیاز در حوزه پدافند هوایی را در داخل کشور تولید و به خوبی به کار می‌گیرند. در حالی که ۱۵ سال قبل ما این وضعیت را نداشت، یعنی در سامانه‌های راداری، فرماندهی و کنترل و سامانه‌های موشکی زمین به هوا وابسته به تجهیزات خارجی بودیم.

عمده‌ترین تسلیحات رزمایش پدافند هوایی

این رزمایش نسبت به رزمایش‌های گذشته تفاوت‌هایی نیز داشت که از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد که اهداف به صورت ۳۶۰ درجه، پرحجم، در تاریکی شب، با اصل غافلگیری و در محیط کاملاً سیگنالی و جنگالی به سمت یگان‌های پدافندی حمله ور می‌شوند.

عمده ترین سلاح و سامانه‌های که در این رزمایش به کار برده می‌شود، سامانه‌های سیگنالی، جنگالی، شنودهای الکترونیکی به همراه سامانه‌های موشکی، توپخانه ای و موشکی ارتفاع پست به صورت همزمان است.

سامانه‌های جدیدی نیز در این رزمایش استفاده شده است، به عنوان مثال در حوزه کشف از سامانه «معراج چهار» و «رادار قدس» استفاده شده که رادار سه بعدی با برد بلند است که ما می‌توانیم اهداف را از فاصله خیلی دورتر و برد ششصد کیلومتر کشف کنیم.

سامانه موشکی «جوشن» نسخه پیشرفته سامانه «پانزده خرداد»

در حوزه درگیری نیز از سامانه‌های موشکی جدید و مختلفی استفاده شده است، در ارتفاع بلند باور ۳۷۳، در ارتفاع متوسط سامانه پانزده خرداد و جوشن استفاده شد که سامانه موشکی «جوشن» سامانه‌ای کاملاً پسیو و پیشرفته‌تر از سامانه پانزده خرداد است و برای اولین بار در این رزمایش رونمایی و به کارگیری و علیه اهداف متوسط استفاده شده است.

در حوزه ارتفاع کم و مقابله با موشک‌های کروز و بمب‌های دورایستا و هوشمند، نیز از سامانه مجید و تلفیق آن با رادار زوبین به همراه سامانه موشکی دزفول استفاده شده که توانستند اهداف را به صورت نقطه‌ای و خیلی دقیق رصد و مورد انهدام قرار دهند.

استفاده از پهپاد و پرنده‌های بدون سرنشین نیز یکی دیگر از ویژگی‌های رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ بود.

امیر محمد حسین ابارشی، فرمانده میدانی رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به استفاده از پهپادها در این رزمایش، گفت: «در حوزه پهپاد پیش از اینکه دشمن بخواهد حمله کند از پهپاد شناسایی استفاده کردیم تا نحوه چینش، استتار و اختفای تجهیزات و سامانه‌ها که امروزه اصل بسیار مهمی در جنگال است، همچنین از پهپادهای مسلح و پهپادهای پرسه زن استفاده کردیم. در حوزه دیده‌بانی هم کارهای بسیار خوبی انجام شده است. در حوزه شناسایی ما سعی کردیم بعد از کشف اهداف به صورت راداری و به صورت کاملاً پسیو شناسایی آن‌ها را در کمتر از دو دقیقه انجام دهیم.»

فرمانده میدانی رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰، گفت: «کار تلفیق سامانه‌های اپتیک با یکدیگر و با سامانه‌های راداری از کارهای جدیدی بود که در این رزمایش اتفاق افتاد، به محض اینکه هدفی کشف می‌شد به صورت اتوماتیک با کلیک کردن یک دکمه دوربین‌های برد بلند سِرت و ترک ما، آن نقطه را مورد پایش قرار می‌دادند و هدف را شناسایی می‌کردند تا ما اطمینان حاصل کنیم که این هدف که به سمت ما می‌آید و می‌خواهیم اقدام تاکتیکی بر روی آن انجام دهیم، دوست است یا دشمن.»

می‌توان گفت، ستاد کل نیروهای مسلح و قرارگاه مرکزی حضرت خاتم‌الانبیاء (ص) در رزمایش مشترک تخصصی پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ با حضور و مشارکت نیروی پدافند هوایی ارتش، نیروی هوافضای سپاه و نیروی هوایی ارتش، نشان داد که در صورت بروز تهدیدات ترکیبی، قادر است با بهره‌گیری از تاکتیک‌های خلاقانه و پیچیده و ایجاد انسجام بین نیروها، عملیات رهگیری و انهدام را با سرعت و دقت کافی علیه متجاوزان اجرا کند.