حس مردم کره نسبت به بازنمایی واقعیات کشورشان در «بازی مرکب»

خبرگزاری مهر -گروه هنر: چرا مردم کرهٔ جنوبی «بازی مرکب» را تماشا می‌کنند؟ چون همه دارند این سریال را تماشا می‌کنند. سریال ترسناک ۹ قسمتیِ نتفلیکس در ۹۰ کشور دنیا روی این سرویس پخش اینترنتی، رتبهٔ اول را کسب کرده است، ازجمله در کرهٔ جنوبی، جایی که سریال ساخته شده.

جونگ دان، تحلیل‌گر امنیتی ساکن سئول، پایتخت کرهٔ جنوبی، گفت: «کار به‌جایی رسیده بود که بدون تماشای این سریال نمی‌توانستم گفتگوهایم را ادامه دهم.» اما از سوی دیگر سریال موجب ناراحتی مردم کره نیز شده است، زیرا قاطعانه مشکلی که حسابی در این کشور ریشه دوانده را هدف قرار می‌دهد: بدهی و تقلای پایان‌ناپذیر برای بازپرداختش.

بازیگران «بازی مرکب» از بزرگ‌ترین ستاره‌های کرهٔ جنوبی هستند، ازجمله لی جونگ-جه در نقش شخصیت اصلی سریال به نام سونگ گی هون، پدری که تا خرخره زیر بار قرض است و از طرف یک غریبه کارت ویزیتی دریافت می‌کند که راه نجاتی به او پیشنهاد می‌دهد. او به همراه ۴۵۵ نفر دیگر، از شغل‌ها و حرفه‌های مختلف اما همگی زیر بار قرض، موافقت می‌کنند که برای برنده شدن ۴۵.۶ بیلیون وون (حدود ۳۸ میلیون دلار) در یک مجموعه بازی کودکانهٔ سنتی کره‌ای شرکت کنند، تا این‌که متوجه می‌شوند حذف از هر مرحله مساوی است با مرگ.

سدارباو سائجی، استادیار مطالعات آسیای شرقی و کره در دانشگاه شهر بوسان کرهٔ جنوبی می‌گوید: «در اینجا یک ناهم‌خوانی وجود دارد؛ بین غرور مردم کره از تسخیر نتفلیکس در سرتاسر دنیا از سوی سریال ساخت کشورشان با حس ناخوشایند مردم نسبت به آنچه این سریال ظاهراً در مورد کشورشان آشکار می‌سازد. مردم کرهٔ جنوبی عاشق اول بودن هستند، اما اول بودن به قیمت نمایش مشکلات پنهان جامعه‌شان بحث دیگری است.»

سائجی به این نکته اشاره کرد که کرهٔ جنوبی در سال ۲۰۲۰ فیلم «انگل» که برندهٔ اسکار هم شد ساخته بود که به معضل نابرابری در کشورشان می‌پرداخت و احتمالاً همین امر باعث بیشتر شدن این حس ناخوشایند شده است. با این حال «بازی مرکب» در کشور مبدأ خود بسیار محبوب است.

سریال در تاریخ ۱۷ سپتامبر پخش شد، درست قبل از عید چوسوک؛ تعطیلاتی کره‌ای شبیه به عید شکرگزاری در آمریکا که در آن خانواده‌ها دورهم جمع می‌شوند و فرصتی عالی است برای اینکه تمام قسمت‌های یک سریال را باهم تماشا کنند. ترافیک شبکه پس از پخش آن‌چنان بالا رفت که یکی از شرکت‌های خدمات اینترنتی از نتفلیکس شکایت و درخواست غرامت کرد.

تب‌وتاب سریال به زندگی عادی هم رخنه کرد. یک فروشندهٔ خیابانی که برای سازنده‌های «بازی مرکب» دالگونا درست می‌کرد (نوعی آبنبات پوک شکری که موضوع محوری یکی از بازی‌های سریال است) به رویترز گفت کسب‌وکارش حسابی گل کرده است.

هزاران شهروند کنجکاو کره‌ای هم شماره تلفن ۸ رقمی روی کارت ویزیت را می‌گرفتند که سازندگان سریال متوجه نشده بودند شمارهٔ فردی واقعی است. صاحب این شماره و حتی افرادی با شماره‌های مشابه در تمام طول شبانه‌روز مورد هجوم تماس و پیام قرار می‌گرفتند.

روز چهارشنبه، نتفلیکس اعلام کرد در تلاش است با کمک کمپانی محلی سازندهٔ سریال به این مشکل رسیدگی کرده و شماره تلفن را از سریال حذف کند.

پارک سه-ها، دانشجوی سال آخر اقتصاد از دانشگاه یونسی سئول دربارهٔ سریال گفت: «بازی مرکب افسون کننده است چون صریح و بی‌پرده به مسائل می‌پردازد. بااینکه من جوانم، اما به‌راحتی می‌توانستم با واقعیت سخت جامعه‌ای به این اندازه رقابتی ارتباط برقرار کنم.»

شاید یکی از دلایلی که کرهٔ جنوبی این‌قدر موفق بوده و در دوره‌ای کوتاه‌مدت پس از دههٔ ۱۹۶۰ به‌سرعت صنعتی و به دهمین اقتصاد بزرگ دنیا تبدیل شده همین رقابت‌جویی شدید باشد؛ اما به گفتهٔ سائجی مثل بسیاری از کشورها، داشتن مدرک دانشگاهی و کاری دولتی دیگر ضمانتی بر داشتن امنیت مالی نیستند. بسیاری از شهروندان کرهٔ جنوبی حتی با درآمد متوسط ۴۲ هزار دلار در سال، برای ادامه زندگی نیاز دارند پول قرض بگیرند.

در سال‌های اخیر دیون خانوار در کرهٔ جنوبی، بواسطه پایین بودن نرخ بهره، رشد چشمگیری داشته و در حال حاضر با تولید ناخالص داخلی این کشور برابری می‌کند. (برخلاف کره، دیون خانوار در آمریکا حدود ۸۰ درصد تولید ناخالص داخلی است.) استفاده از کارت‌های اعتباری، بیکاری، و باخت در قمار از عوامل افزایش بدهی هستند، اما بخش عمده‌ای از آن به املاک وابسته است.

قیمت مسکن در کره، بخصوص در دوران رئیس‌جمهور مون جه-این، به‌سرعت شاهد افزایش بوده، و متوسط بهای یک آپارتمان در سئول تقریباً به یک میلیون دلار رسیده است. محدودیت‌های وام‌دهی و تلاش برای آرام کردن بازار مسکن کمک چندانی به مهار دیون خانوار نکرده است. علاوه بر مسکن، بعضی کره‌ای‌ها، خصوصاً نسل جوان، پول قرض می‌گیرند تا در بازار رمزارز سرمایه‌گذاری کنند.

کو سه-وونگ، مفسر فرهنگ کره‌ای و ساکن آلمان، گفت: «بسیاری از کره‌ای‌ها با قرض گرفتن از مؤسسه‌های مالی معتبر همچون بانک‌ها آغاز می‌کنند. زمانی که این مسیر دیگر برایشان باز نباشد به وام‌دهنده‌های درجهٔ دو رجوع می‌کنند که سودهای بیشتری می‌گیرند.»

به گفته وی، در بدترین شرایط وام‌گیرنده‌ها دست به دامن نزول‌خوارها می‌شوند که گاهی سودشان سه‌رقمی است. «و بعد در منجلابی می‌افتید که دیگر راه فراری ندارد.» طبق برخی تخمین‌ها، حدود ۴۰۰ هزار کره‌ای مقروض این نزول‌خوارها هستند.

کو گفت: «با بررسی شخصیت‌های سریال که در این بازی شرکت کرده‌اند، می‌بینیم که آن‌ها نمایندهٔ بخشی از جامعهٔ کره هستند که به دلیل بدهی‌های فردی در بدترین شرایط ممکن قرار دارند.» کو در پست فیس‌بوکش که اخیراً بسیار بازنشر پیدا کرده گفت، وقتی از یکی از دوستانش شنید که باوجود درآمد خوب برای ادامهٔ زندگی هرماه منتظر حقوق است، این حرف موجب شوکه شدنش شد.

دوستش به‌هیچ‌عنوان آدم ولخرجی نیست اما برای فراهم کردن متعلقات یک زندگی طبقۀ متوسطی، مثل یک آپارتمان، یک ماشین و گه‌گداری سفر با همسر و فرزندانش، به زحمت افتاده است. کو گفت دوستش به او گفته: «خرج تمام این‌ها را با وام می‌دهم. هیچ پولی نداریم.»

جونگ، تحلیل‌گر امنیتی گفت پذیرفتن داستان «بازی مرکب» ساده است چون «با داستان‌هایی آشنا درباره مردم مقروضی سروکار دارد که هر روز در زندگی واقعی با آن‌ها برخورد داریم. داستان‌ها نشأت گرفته از نگرش عمیق و ریشه‌دار جامعه به شکست هستند، خصوصاً شکست‌های مالی فردی.»

ورشکستگی در کرهٔ جنوبی معمولاً فرصتی برای شروع دوباره نیست بلکه سرنوشتی فلاکت‌بار به همراه دارد. سائجی گفت: «بازی مرکب هم روی این مسئله صحه گذاشت، آنجا که به بازیکنان گزینهٔ ترک بازی را می‌دهند اما خودشان تصمیم می‌گیرند حتی به قیمت به خطر افتادن جان‌شان به بازی ادامه دهند. در دنیای عادی فقط خطر مرگ جسم‌شان در میان نیست، مرگ غرورشان نیز در میان است. شرم افراد از این‌که در چشم خانواده این‌چنین ناموفق باشند.»

بیننده‌های کرهٔ جنوبی می‌گویند یکی از دلایل این حجم از آزاردهندگی در سریال، وارد کردن مرگ و خشونت به بازی‌های کودکانه‌ای همچون چراغ‌قرمز، چراغ سبز و طناب‌کشی است.

کیم هرن-سیک، مفسر فرهنگ‌عامه در سئول دراین‌باره گفت: «سریال با نوستالژی‌های دوران کودکی بازی می‌کند و به همراه آن دوران معصومیتی که هیچ دغدغه‌ای نداشتید. بااین‌حال داستان به شما می‌گوید فرار از واقعیت راه‌حل مشکل نیست.»

دان کانگ، معاون محتوای کره‌ای نتفلیکس در ایمیلی به ان‌بی‌سی نیوز گفت: «بازی مرکب اساساً داستانی کره‌ای است شامل بازی‌هایی که مردم در کودکی بازی می‌کردند و هنوز به یاد دارند؛ بنابراین می‌دانستیم در میان کاربران کره‌ای طنین‌انداز خواهد شد.»

محبوبیت سریال در غرب بیشتر تعجب‌آور بود؛ اما صادرات فرهنگ کره‌ای سال‌هاست آسیا را در بر گرفته و نتفلیکس پیش از آن نیز روی محبوبیت روزافزونشان حساب باز کرده بود. این کمپانی امسال ۵۰۰ میلیون دلار روی محتوای کره‌ای هزینه کرده است، تقریباً معادل مبلغی که طی ۵ سال گذشته سرمایه‌گذاری کرده بود.

سائجی گفت بعد از چندین دهه نفوذ فرهنگ غرب، موفقیت بازی مرکب نشان می‌دهد که کرهٔ جنوبی می‌تواند سریال‌هایی با حال و هوای هالیوودی بسازد و «بهترش را هم می‌تواند بسازد.»

به گفته، او دونگ-جین، منتقد برجستهٔ فیلم در کرهٔ جنوبی، هرچند بازی مرکب اولین داستانی نیست که دربارهٔ مبارزه تا پای مرگ در کرهٔ جنوبی ساخته شده، کارگردان هوآنگ دونگ هیوک که مدرک فیلم‌سازی خود را از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی گرفته است، موفق شده این سریال را به‌نوبهٔ خود تأثیرگذار کند. وی افزود: «هر فیلمی تکه‌هایی را از فیلم‌های دیگر وام می‌گیرد؛ بنابراین مهم این است که چقدر خلاقانه می‌توانید از منابع مختلف قرض بگیرید. پس حتی از این منظر هم بازی‌های سنتی کودکانه که در سریال استفاده می‌شوند بازی مرکب را نو و اصیل می‌کنند.»

مارجی کیم، زنی خانه‌دار در سئول که بازی مرکب را با خانواده‌اش تماشا می‌کند گفت، هرچند از هیجان و جلوه‌های بصری تأثیر گرفته از هنر عامه لذت برده، پیام‌های نهفته سریال هم مهم بودند. وی گفت: «دردی که جامعهٔ ما مبتلایش شده حس می‌کنم.» او اشاره کرد که سریال با مسائل مهم بسیاری سروکار دارد — نابرابری درآمدی، بیکاری جوانان، جامعه‌ای به‌سرعت رو به پیری — و تمام اعضای خانواده می‌توانند با آن ارتباط برقرار کرده و در موردش صحبت کنند. «بسیاری از افراد معمولی طبقهٔ متوسط تا خرخره زیر بار قرض هستند. کاملاً با افرادی که به بازی پیوستند احساس همدردی می‌کردم.»

منبع / ‏‬ مترجم: سعیده کاظمیان