رهبری و ترکیب دولت آینده عراق چگونه خواهد بود؟

نتایج اولیه انتخابات پارلمانی عراق نشان می‌دهد که تعداد آراء ائتلاف سیاسی به رهبری مقتدی صدر افزایش یافته و آرای ائتلاف وابسته به حشد الشعبی، شبه‌نظامیان شیعه مورد حمایت ایران، به میزان چشمگیری کاهش یافته است.

نتایج نهایی انتخابات قرار است در هفته‌های آینده اعلام شود ولی آمار فعلی نشان می‌دهد که هیچ‌یک از ائتلاف‌های سیاسی برای تشکیل دولت به تنهایی رای کافی به دست نمی‌آورند. به همین دلیل رایزنی‌ها برای توافق بین احزاب گوناگون و معرفی نامزد نخست‌وزیری آغاز شده است.

خبرگزاری فرانسه احتمال شکل‌گیری ائتلاف بین گروه‌های گوناگون و نامزدهای مقام نخست‌وزیری را بررسی کرده است.

چه ائتلاف‌هایی محتمل هستند؟

یک احتمال، تشکیل ائتلافی بین جبهه سیاسی به رهبری مقتدی صدر و گروه‌های وابسته به حشد الشعبی است که بخش اعظم نیروهای آن در واحدهای نظامی و انتظامی دولت عراق ادغام شده‌اند.

نتایج اولیه شمارش آرا نشان می‌دهد که ائتلاف مقتدی صدر بیش از ۷۰ کرسی و ائتلاف موسوم به فتح، وابسته به حشدالشعبی، فقط حدود ۱۵ کرسی از مجموع ۳۲۹ کرسی پارلمان عراق را به‌دست خواهد آورد. ائتلاف «فتح» در پارلمان قبلی عراق ۴۸ کرسی داشت.

در چنین ائتلافی، مقتدی صدر باید نحوه تقسیم قدرت و قاعدتا فرد پیشنهادی برای مقام نخست‌وزیری را تایید کند.

یک منبع در ائتلاف «فتح» به خبرگزاری فرانسه گفت که برخی از رهبران این نیرو به مقتدی صدر تشکیل یک ائتلاف گسترده از تمامی گروه‌های شیعه را پیشنهاد داده‌اند.

احتمال دیگر تشکیل ائتلافی بین جبهه مقتدی صدر با حزب دمکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی و گروه‌های سیاسی کوچک‌تر از جمله حزب «پیشرفت» به رهبری محمد الحلبوسی، ر‌ئیس سابق پارلمان، است.

تشکیل چنین ائتلافی به تصمیم مقتدی صدر و میزان مقاومت او در برابر فشارهای حشد الشعبی بستگی خواهد داشت.

باید در نظر داشت که حشدالشعبی با وجود کاهش چشمگیر آراء هنوز هم به دلیل همسویی برخی از اعضای احتمالی پارلمان که خود را مستقل توصیف می‌کنند و همگرایی با گروه تحت رهبری نوری المالکی، نخست‌وزیر سابق عراق، در پارلمان آینده وزنه مهمی خواهد بود.

گروه تحت رهبری آقای مالکی که با ایران و مناسبات نزدیکی دارد در پارلمان قبلی ۳۰ کرسی داشت.

چه کسی ممکن است نخست‌وزیر شود؟

تاکنون نام هیچ‌کس به عنوان نامزد مقام نخست‌وزیری مطرح نشده است.

مقتدی صدر ادعا کرده بود که نخست‌وزیر آینده را او معرفی خواهد کرد ولی کارشناسان معتقدند که طبق معمول نامزد این مقام باید مورد توافق تمامی گروه‌های قدرتمند قرار بگیرد.

یکی از نامزدها ممکن است مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر فعلی باشد. او با تهران و واشینگتن، دو کشور تعیین‌کننده در سیاست داخلی عراق، مناسبات خوبی دارد و در واکنش به اعتراضات گسترده در اواخر سال ۲۰۱۹ انتخابات پارلمانی عراق را یک‌سال زودتر از موعد مقرر برگزار کرد.

کارشناسان می‌گویند با توجه به این‌که آقای کاظمی عضو پارلمان نیست و حزب یا نیروی سیاسی خود را ندارد ممکن است برای جلب توافق همه طرف‌ها گزینه خوبی باشد.

نقش ایران

کاهش چشمگیر آرای جبهه «فتح» که روابط نزدیکی با تهران دارد ضرورتا به معنای تضعیف موقعیت ایران نخواهد بود. کارشناسان یادآوری می‌کنند که ایران از زمان سقوط رژیم صدام حسین در سال ۲۰۰۳ و سال‌ها قبل از ورود نیروهای وابسته به حشد الشعبی به پارلمان، در عراق نفوذ زیادی داشته است.

اهداف اصلی حکومت ایران خروج کامل نیروهای آمریکایی از عراق، جلوگیری از هرگونه تهدید امنیتی از ناحیه عراق و حفظ بازار عراق برای فروش کالا و انرژی به خصوص در شرایطی است که اقتصاد ایران به دلیل تحریم‌ها تحت فشار قرار دارد.

کارشناسان معتقدند که حکومت ایران مقتدی صدر را دشمن تلقی نمی‌کند ولی در عین حال نمی‌خواهد او به قدرت تعیین‌کننده در میان شیعیان عراق بدل شود.