وقفه در رشد اقتصادی چین و واکنش بازارهای بورس اروپا

افزایش قیمت مواد اولیه و تنگناهای عرضه و قطع برق اقتصاد چین را در سه ماهه سوم سال میلادی جاری با مشکلاتی روبرو کرده است. گزارش اداره آمار دولتی چین در روز دوشنبه (۱۸ اکتبر) نشان می‌دهد که تولید ناخالص ملی از ماه ژوئیه تا سپتامبر نسبت به فصل دوم سال ۴.۹ درصد افزایش یافته و در نتیجه رشد آن کندتر از سال گذشته بوده است.

رشد تولیدات صنعتی نیز در جمهوری خلق چین انتظار تحلیلگران اقتصادی را برآورده نکرده است: در ماه سپتامبر رشد تولیدات صنعت ۳.۱ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش نشان می‌دهد. کارشناسان افزایش در این مقطع رشد ۴.۵ درصدی را پیش بینی کرده بودند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

اقتصاد چین که در شروع سال جاری با رشد بی‌سابقه از پاندمی کرونا بهبود یافته بود، علاوه بر تنگناهای کمبود نیرو  و قطعی برق و نیز گسترش مجدد ویروس کرونا در برخی از مناطق، با مقررات سخت و نظارتی دولت در زمینه فناوری و شرکت‌های بزرگ مستغلاتی روبرو بوده است.

نگرانی شرکت‌های اروپایی

شرکت های اروپایی که در چین فعالیت می‌کنند نیز به طور فزاینده‌ای از مقررات محدود کننده و تعطیلی و وقفه تولید کارخانه‌ها در فشار هستند. یورگ ووتکه، رئیس اتاق بازرگانی اتحادیه اروپا در چین، هشدار داد که به احتمال زیاد مشکلات با شروع  زمستان بدتر خواهد شد و این نابسامانی‌ها "دست‌کم تا ماه مارس" ادامه خواهند یافت. او می‌گوید در این زمینه "ما در یک ماراتن (دو استقامتی) هستیم ، نه در دو سرعت".

شرکت‌های اروپایی از "شرایط آشفته" موجود شکایت می‌کنند. اغلب آنها می‌گویند که فقط با خبر کوتاهی در شب قبل و حتی گاهی یک ساعت پیش از شروع شیفت کاری به آنها اطلاع داده می شود که با قطعی برق روبرو خواهند شد.

گسترش ناخرسندی‌ها

تحلیلگران همچنین نگران بحران مالی شرکت بزرگ املاک و مستغلات چین Evergrande هستند که بدهی‌های زیادی دارد. وضعیت مالی این شرکت می‌تواند بر بازار اقتصادی و مستغلاتی چین تأثیر بگذارد. علاوه بر این در سال جاری دولت چین قوانین و ممنوعیت‌های شدیدتری را برای شرکت‌های اینترنتی و همچنین برای صنایع گوناگون دیگری وضع کرده است که این امر نیز به ناخرسندی‌های بیشتری در  وضعیت اقتصادی منجر شده است.

شرکت کلان املاک و مستغلات Evergrande بدهی‌های زیادی دارد و می‌تواند بر بازار اقتصادی و مستغلاتی چین تأثیر منفی بگذارد

واکنش‌ها در بازار بورس

لوئیس کوئیجس، رئیس بخش اقتصادی آسیا در Oxford Economics در این باره می‌گوید: «در واکنش به رشد ضعیف اقتصادی که برای ماه‌های آینده پیش‌بینی می‌‌شود، به نظر می‌آید که سیاستگذاران چینی اقدامات بیشتری را برای حمایت از رشد اقتصادی این کشور انجام خواهند داد.»

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

کوئیجس با اطمیتان بیشتری می‌افزاید که "کمبود برق و کاهش تولید در سه ماهه چهارم سال کمتر مشکل‌ساز خواهد شد". با وجود این، بورس‌های اوراق بهادار در شروع هفته به دلیل آمار رشد اقتصادی چین افت کردند.

شاخص Nikkei ژاپن که شامل ۲۲۵ سهام است در طی معاملات اقتصادی ۰.۳ درصد کاهش یافت. شاخص گسترده‌تر برای Topix  بود که ۰.۴ درصد نزول کرد. بورس اوراق بهادار شانگهای نیز ۰.۲ درصد کمتر شد. شاخص مهم‌ترین شرکت‌های شانگهای و شنزن ۱.۲ درصد افت کرد.

کند شدن رشد اقتصادی چین اثرات خود را در بازار مالی آلمان نیز به جا گذاشت: حدود نیم ساعت پس از شروع معاملات بورس شاخص DAX آلمان با ۰.۴۳ درصد کاهش به ۱۵۵۲۱ واحد رسید. MDax شرکت‌های متوسط ۰.۲۴ درصد کاهش یافت و به ۳۴۲۷۵ واحد رسید. کارشناسان اقتصادی داده‌های ناامیدکننده رشد کند اقتصادی پکن را به عنوان فشاری بر بازارهای اقتصادی اروپایی ارزیابی کرده‌اند.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد:‌ ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه‌ آهن.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟

  جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  "نفت در برابر سرمایه‌گذاری"

  به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟