آیا مسکن به شرایط نرمال باز می‌گردد؟

زندگی با شرایط بعد از کووید ۱۹ یک زندگی متفاوت بوده که بسیاری از موضوعات در ان تغییر کرده است و پیش بینی می شود مردم روش زندگی متفاوتی رادر سال های پیش رو تجربه کنند.

آیا این امکان وجود دارد برای اینکه همین موضوع مسکن که یکی از مهمترین نیازهای جوامع انسانی است تبدیل به راه حلی شود برای اینکه بازگشت به شرایط عادی را تسریع کند؟ پاسخ این  پرسش را می توان در این واقعیت یافت که مسکن یکی از بزرگترین بازارهایی است که در فضای اقتصادی ایفای نقش بالایی دارد هر نوع رونقی در این زمینه می تواند فضای اقتصاد جهانی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و می تواند یک الگوی جدیدی را فراهم کند.

ما در شرایط مناسب جهانی نیستیم. شرایط کنونی وضعیت پیچیده ایست که هنوز درک درستی از اتفاق افتاده نداریم و هنوز آمار و ارقام مشخصی از اندازه اثراث اقتصادی کووید به درستی از سوی متخصصان ارایه نشده است.

بسیاری از دولت ها نسبت به اقدامات ضروری تمرکزکرده اند هرچند که اینها الزاما اقدامات ریشه ای و بنیادی نیستند، اقداماتی نیستند که بطور متمرکز در جهت پایان دادن به بحران بکار گرفته شوند بلکه اقداماتی هستند که به عن.ان  تنها گزینه های ممکن در دسترس ما قرار دارند ودولتمردان با توجه به شرایط اقتصادی کشورها پیش ازهمه گیری کووید19 صرفا تلاش کردند تا بتوانند بخشی از این مسایل را با امکانات موجود پاسخ بدهند.

در مسیر پرداختن به این موضوع 2 رویکرد مورد نظر است: نخست اینکه بسیاری از ظرفیت های شهری شامل بافت، ارزش های اقتصادی بافت های قدیم در شهر و رونق آن، این امکان را دارد که بتوان از آن برای ساخت مسکن جدید استفاده کرد.

قیمت زمین پارامتر مهمی است که با توجه به اینکه مساکن در بافت قدیم ساخته می شود، این زمین ها با ارزش است ولی چون این بخش نیاز به نوسازی دارد در اینجا دست مدیریت شهری باز است که بتوانند با قوانین مشخص ظرفیت های کاربرد این زمین های با ارزش را با سایر دست اندر کاران شهری به اشتراک بگذارند و با استفاده از این ظرفیت ها ی موجود اقدام به ساخت مسکن مناسب کند.

تمایل بسیار زیادی برای خرید چنین مسکن هایی وجود دارد و اگر اقدامات مالی و اداری فراهم شود، می توان به نوعی به مسکن منطبق با ارزش های بافت های تاریخی اندیشید و گزینه هایی را پیشنهاد کرد که ضمن پاسخ به نیاز مسکن رونق اقتصادی در قلب شهر ایجاد کنیم. این بخش قلمرویی است که در اختیار دولت هاست و بر خلاف سایر حوزه ها که دولت می تواند تنها مشوق، پیشنهاد دهنده  یا تسهیل گر باشد، در این بخش تدوین سیاست های مشخص برای این موضوع جزو حوزه اختیارات دولت است.

دوم آنکه راه حل های فناوری، معماری و طراحی شهری مورد توجه است به گونه ای که با توجه به ظرفیت های بسیار زیادی که در حوزه فناوری وجود دارد، مسکن از آن بهره ای نمی برد؛ یا توان استفاده از آن را ندارد یا تمرکز لازم برای این موضوع نداشته و مغفول مانده است. 

اگر ظرفیت های معماری در جهت ارتقائ کیفیت فضا با ارزش های  فناوری و همکاری با سایر نظم و ترتیب ها ترکیب شود، پروژه هایی را می توان تعریف و با با ایجاد رونق در حوزه شهری ظرفیت های بالایی برای توسعه اقتصادی و گذر از شرایط بحران را فراهم کرد.

در بهره برداری از ظرفیت های بسیار وسیع شهر، دولت ها از جمله شهرداری ها و سازمان های توسعه شهری می توانند نقش خارق العاده ای را ایفا کنند و دولت ها می توانند با تمرکز و با توجه به تخصص این امکان را داشته باشند که در مسیر توسعه شهری، شکوفایی اقتصادی ایجاد کنند؛ چراکه تمرکز بر این دیدگاه برای پیشبرد برنامه های توسعه یک ضرورت انکار ناپذیر است و می تواند درک مناسبی را از برنامه های توسعه شهری در شرایط کنونی کووید 19 فراهم کند.

* دبیرکل کمیته ملی اسکان بشر ایران و عضو شورای سیاستگذاری فروم بین المللی اقتصاد شهری