فیلمسازانی که با خبرهای زرد اعتبار می‌خرند/پول‌پاشی برای دیده شدن

وحید حسینی نامی کارگردان فیلم کوتاه در گفتگو با خبرنگار مهر درباره سیر صعودی گرایش فیلمسازان سینمای کوتاه به حضور در جشنواره‌های خارجی گفت: به نظرم فیلم کوتاه و علاقه به فیلمسازی در ایران، حالت دفرمه‌ای دارد. یعنی نسبت‌های درست فیلم کوتاه را با فرهنگ، بازار و محل عرضه و تقاضا نمی‌توانیم پیدا کنیم. تعداد فیلم‌های کوتاهی که در ایران ساخته می‌شود، برابری می‌کند با تعداد فیلم‌های کوتاهی که مثلاً در فرانسه تولید می‌شود، در حالی که در فرانسه حداقل ۶۰ جشنواره خوب فیلم کوتاه برگزار می‌شود، سه هزار سالن سینما هم دارد و یک سیستم درست سوبسید و حمایت برای اکران فیلم کوتاه هم دارد.

وی ادامه داد: در کشور ما همین تعداد فیلم کوتاه ساخته می‌شود اما تنها یک جشنواره فیلم کوتاه تهران را داریم که معتبر است و همه می‌خواهند فیلم‌شان در این رویداد حضور داشته باشد. اساساً علت این میزان حاشیه پیرامون جشنواره فیلم کوتاه تهران همین مسئله است. وقتی از میان بالغ بر هزار فیلم، قرار است ۵۰ فیلم انتخاب شود، قطعاً می‌توان ضریب خطایی را برای این فرآیند متصور بود.

این کارگردان در ادامه گفت: ما سیستم آموزشی گسترده‌ای هم برای فیلمسازی در ایران داریم. شاید کمتر کشوری را پیدا کنید که مثل ما ۷۰ مدرسه سینمایی در شهرهای مختلف داشته باشد. همین انجمن سینمای جوانان ۸۰ دفتر فیلمسازی در سراسر کشور دارد. این همه آموزشگاه خصوصی هم در این حوزه فعال هستند. این همه رشته تحصیلی مرتبط با هنرهای نمایشی و سینما در دانشگاه‌ها داریم. در این فرآیند جوان علاقمند ایرانی، فیلم‌کوتاه را یک میان‌بری برای ابراز وجود و دیده شدن می‌داند. چرا این اتفاق افتاده است؟ شاید چون به نظر مسیر سهل‌تری می‌آید. جشنواره‌ها از این منظر محلی برای دیده شدن هستند.

سینمای کوتاه با معضل پخش‌کننده مواجه است

وی در ادامه با اشاره به ضعف پخش‌کننده‌ها در حوزه ورود فیلمسازان به جشنواره‌ها بیان کرد: ما در ایران واقعاً با معضل پخش‌کننده مواجه‌ایم. با اینکه در حوزه‌های دیگر فیلم کوتاه شاهد پیشرفت‌هایی هستیم، در حوزه پخش همچنان با خلاءها و حفره‌های زیادی مواجهیم. در این وضعیت با توجه به ذائقه‌ای که جشنواره‌های خارجی برای فیلمسازان ایجاد می‌کنند، خیلی‌ها به بیراهه کشیده می‌شوند. خیلی‌ها می‌خواهند فیلم‌هایی بسازند که باب طبع آن‌ها باشد و به مذاق آن‌ها خوش بیاید.

حسینی به نقش رسانه‌ها در این زمینه هم اشاره کرد و توضیح داد: اگر رسانه‌ای مانند رسانه‌های مجازی زرد، با پول خبر منتشر نکنند، شرایط به گونه‌ای دیگر می‌شود. این رسانه‌های پولی اساساً شناختی از این حوزه ندارند. اطلاع از لیست جشنواره‌های معتبر، خیلی هم کار سختی نیست. در هر کشوری سه چهار جشنواره معتبر وجود دارد که به راحتی قابل شناسایی است.

این کارگردان درباره تفاوت میان جشنواره‌های معتبر و رویدادهای سینمایی نامعتبر افزود: یکی از شاخصه‌های اعتبار یک جشنواره می‌تواند همین اسکارکوالیفاید بودن آن باشد. یکی از شاخصه‌های دیگر می‌تواند تعداد سال برگزاری یک رویداد باشد. بالاخره یک جشنواره اگر در زمان و مکان ثابتی طی ۳۰ تا ۳۵ دوره برگزار شده است، طبیعتاً رویکرد و اعتبار مشخصی هم دارد. برخی رویدادها هم هستند که برای کسب اعتبار هزینه می‌کنند تا مثلاً داوران خوبی را جذب کنند یا جوایز نقدی خوبی بدهند، این در همه دنیا وجود دارد.

وی با تأکید مجدد بر این نکته که اطلاع از فهرست جشنواره‌های معتبر سینمایی سخت نیست، ادامه داد: با یک سرچ ساده، هم فیلمساز و هم رسانه‌ای که قرار است این اخبار را پوشش دهد، می‌توانند از این فهرست مطلع شوند و فرآیند چندان پیچیده‌ای هم نیست. متأسفانه برخی رسانه‌های زرد به دریافت پول اقدام به خبرسازی می‌کنند. مثلاً خبری منتشر می‌شود که فلان فیلم برای حضور در جشنواره‌ها آماده شد! این گزاره اساساً گزاره اشتباهی است.

انحرافی که زرق و برق فضای مجازی به آن دامن زده است

حسینی تأکید کرد: در سینما فرآیند تولید و خلاقیت فیلم یک بحث است و حضور جشنواره‌ای به نوعی زیست ثانویه یک فیلم محسوب می‌شود که همه ماجرا نیست. هیاهوی امروز و زرق و برقی که فضای مجازی هم به آن دامن زده است، باعث شده است فیلمسازان حضور جشنواره‌ای را به عنوان گزاره اصلی در نظر بگیرند.

وی با اشاره به لزوم آموزش فیلمسازان در حوزه پخش گفت: در سینمای ما به فیلمساز علاقمند تنها کارگردانی و دکوپاژ را یاد می‌دهند در حالی که بحث مارکتینگ و پخش فیلم هم امروز جهان‌بینی، جامعه‌شناسی و روان‌شناسی خاص خود را دارد. متأسفانه امروز شاهدیم که فیلمسازی خبر مربوط به فیلمش را تنظیم می‌کند که در آن غلط املایی و انشایی وجود دارد! این فاجعه است آن هم از طرف هنرمندی که می‌خواهد سفیر ما در مجامع فرهنگی و هنری دنیا باشد. به نظرم در این حوزه ضعف آموزش داریم. باید از ظرفیت فیلمسازان شاخصی که در رویدادهای خارجی حضور موفق دارند و سرمایه‌های سینمای کوتاه ایران محسوب می‌شوند، استفاده کنیم. در این فرآیند آموزشی هم نباید اهمیت حضور جشنواره‌ای به ذهن فیلمساز تحمیل شود.

این کارگردان سینمای کوتاه در پایان درباره اهمیت تعدد حضور جشنواره‌ای برای اعتبار یک فیلم کوتاه بیان کرد: متأسفانه ۹۰ درصد جشنواره‌هایی که در این مدل موارد درباره آن‌ها خبرسازی می‌شود فاقد اعتبار و وجاهت هستند. یک فیلم شاید در جشنواره‌های متعددی حضور داشته باشد. خود من فیلمی داشتم که مثلاً در ۱۰ جشنواره حضور داشته، اما تصمیم گرفتم فقط ۵ مورد آن‌ها را خبری کنم. امروز شاهد هستیم خیلی از رویدادهایی که دوستان به حضور در آن‌ها استناد می‌کنند، دیگر حتی پسوند «فستیوال» هم ندارند! برخی از آن‌ها جشنواره‌های ماهانه آنلاین هستند که هر ماه به چهار فیلم جایزه می‌دهد. در این شرایط ناگهان با مثلاً جشنواره‌ای مواجه می‌شویم که در یک ماه فقط به ۱۲ فیلم کوتاه ایرانی جایزه داده است! واقعاً جای تعجب دارد. این‌ها نشان می‌دهد خیلی از این رویدادها فیک و نامعتبر هستند. اما چون مرغ همسایه غاز است، فکر می‌کنیم چون جشنواره خارجی هستند، لابد معتبر هم هستند. در حالی که اینگونه نیست.