دامداران شاهرود خوراک دام ندارند/ مثلث سودجویان، نهاده وگرانی

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها - محمد حسین عابدی: جهاد کشاورزی شاهرود یک بار دیگر عرصه گردهمایی اعتراضی دامداران این شهرستان شد. دامدارانی که نه تنها از گرانی بلکه این بار از نبود خوراک دام شکایت دارند و معتقد هستند که همان سهمیه‌ای که به شاهرود تعلق می‌گیرند آنقدر اندک است که باید رو به سمت بازار آزاد بیاورند، بازار آزادی که این روزها حال خوشی ندارد.

تعدادشان بسیار است به طوری که جهاد کشاورزی شاهرود مملو از جمعیت شده و گروهی بیرون ایستاده‌اند. این عده می‌گویند دام‌هایشان گرسنه‌اند و اگر مشکل‌شان حل نشود از جهاد نمی‌روند اعتراضی که از ساعت ۹ صبح الی ۱۹ روز شنبه ادامه داشت و دامداران که عمدتاً نیز گاودار بودند جهاد را ترک نمی‌کردند تا درب انبارهای استراتژیک شهرستان شاهرود باز شود. موضوعی که طبق اعلام مدیران فقط باید از وزارتخانه پیگیری شود.

توضیحات علیاصغر حجی رئیس جهاد کشاورزی، کشاورزان را قانع نکرد و کار به فرمانداری کشید، فرماندار شاهرود نیز اعلام داشت که در جلسه‌ای با حضور استاندار به مشکلاتشان رسیدگی می‌شود اما دامداران باز هم راضی نیستند و می‌گویند که اگر قرار بود مشکلات به جلسه حل شود باید یک سال قبل حل می‌شد همچنین این قشر می‌گویند تا جلسات برگزار و نتیجه آن مشخص شود، دام‌هایشان از گرسنگی خواهند مُرد.

دامدارانی که مشکلات عدیده دارند

یکی از دامداران می‌گوید: مشکل از نحوه توزیع خوراک است. خوراک از تهران به اداره کل استان داده می‌شود و اداره کل به یک شرکت که مشخص نیست چطور محاسبه می‌کند، که دام شاهرود ۳۰ درصد خوراک مورد نیاز خود را نیز نمی‌گیرد و دامداران باید خوراکی که در سمنان کیلویی چهار هزار تومان است را شش تا ۹ هزار تومان بخرند و تازه آن هم این روزها نیست.

مهدی که در رویان دامداری دارد، با اشاره به اینکه دامداران شاهرودی برای سرشماری اقدام و ۱۰۰ درصد دام‌هایشان را پلاک‌کوبی و در آمار حساب کردند اما این دستمزدشان است که به عنوان نخستین شهرستان استان به این کار تن دادند، بیان می‌کند: تا زمانی که مدیران لایق در مرکز استان نباشند و توزیع عادلانه صورت نگیرد هیچ مشکلی حل نمی‌شود. ما از رئیس جمهور و وزیر می‌خواهیم که مدیران استان را تغییر دهد مگر تا قیامت باید فردی در مدیریت بماند و از بیت‌المال حقوق بگیرند؟ ما به وزیر نامه زدیم اما همان نامه را به استان فرستاده و ما را تهدید کردند. لذا مشکل توزیع نهاده‌ها در مرکز استان و سوءمدیریت چند مدیر است که باید جمع کرده و به خانه‌هایشان بروند و کار را تحویل دهند.

وی با بیان اینکه گاو شیری روزانه ۱۴ کیلوگرم خوراک می‌خورد اما از سمنان اندازه دو و نیم کیلوگرم به ما خوراک می‌رسد و می‌بایست مابقی را از بازار آزاد بخریم، افزود: حرف ما این است که استانداری یک تیم متخصص که ما قبولش داشته باشیم تعیین و به این موضوع رسیدگی کند که چه مقدار خوراک دام به شاهرود داده و چه مقدار این شهرستان دام دارد.

این دامدار می‌افزاید: خوراک دام یک روز می‌آید ۱۰ روز نمی‌آید، نهاده‌ها چطور سر از بازار آزاد در می‌آورد؟ نامه‌ای نوشتیم و از مدیران شکایت کردیم اما نامه ما را کپی کردند و به سمنان فرستادند و همان نامه در دست مدیر استانی رسید!

شاهرود دارای بیشترین دام اما کمترین سهم از نهاده

حسنی دیگر دامدار شاهرودی با بیان اینکه بیشترین دام سبک و سنگین در استان سمنان در شاهرود وجود دارد و این بر پایه آمارهایی است که خود جهاد کشاورزی اعلام می‌کند، گفت: اما کمترین میزان خوراک به این شهرستان داده می‌شود و تحقیقات گسترده معاونت امور دام جهاد کشاورزی نیز موید این ادعا است.

یکی دیگر از دامداران حاضر در این نشست با بیان اینکه کارد به استخوان رسیده و دیگر نهاده برای سیر کردن گاوها وجود ندارد، بیان کرد: پنج سال پیش دامداری را برای این باز کردم که بتوانم آن را نگه دارم و فرزندم هم در این راه حضور پیدا کند اما امروز واقعاً اعتراف می‌کنم که اشتباه کرده‌ام چرا که آنقدر مشکلات زیاد است که حتی دیشب مجبور شده‌ام دو گاو شیری را از بین ببرم تا بتوانم با پولش خوراک تهیه کنم اینها دام‌های شیری و مولد ما هستند که به راحتی از دست می‌روند و من مطمئن هستم که گاوداری را جمع خواهم کرد.

ماجرای یک مافیا به نام شرکت توزیع نهاده‌ها

در اثنای صحبت دامداران که تعدادشان هم بسیار است یک منبع آگاه و مطلع از وضعیت جهاد استان سمنان، از بیان نام خود امتناع می‌کند، به خبرنگار مهر، می‌گوید: هر طوری که بخواهیم حساب کنیم چه از آمار سازی باشد، چه مقدار پلاک‌کوبی که اصلاً ملاک نیست و شما می‌توانید پول بدهید و ۱۰۰ پلاک بخرید (و در ضمن بسیاری گاوهای شاهرود به خاطر شوکی که لمپی اکسین به دام‌ها وارد کرد از تزریق آن سر باز زدند درنتیجه پلاک دارند) حتی آمارهای ثبتی و آمار دامپزشکی که نزدیک‌ترین آمار به واقعیت است و آمار میزان تولید شیر، شاهرود باید بیشترین دام استان را داشته باشد اما کمترین میزان خوراک را می‌گیرد.

این منبع آگاه بیان کرد: ماجرای خوراک دام این است که وزارتخانه تصمیم گرفته که خوراک دام به امور دام استان بیاید آنجا یک شرکت مانند قارچ با ارتباطات با جهاد ایجاد می‌شود و این شرکت سهمیه تعیین شده را گرفته و با اعمال سلیقه توزیع می‌کند یعنی یک بار سهمیه‌ها در اداره کل به درستی اعمال نمی‌شود یک بار هم در شرکت به صورت سلیقه‌ای توزیع می‌شود.

وی با بیان اینکه این شرکت حتی درجزین و مهدی‌شهر را هم در زمره سمنان محاسبه نکرده و در نتیجه صدای دامداران آنجا نیز درآمده است، افزود: ما در استان مقوله‌ای به نام کارخانه عشایری داریم اما شخصی برای خودشان دستگاهی درست کرده‌اند و به نوعی رانت ایجاد کرده‌اند.

۲ نوع رانت ایجاد می‌شود

این منبع آگاه می‌گوید: یک نوع رانت این است که این افراد مثلاً سهمیه ۵۰۰ تنی فردی را بارگیری می‌کنند و برای او ۳۰۰ تن هم مازاد می‌فرستند تا در انبارهایش نگهداری کند و بعداً در بازار به فروش برسانند با این روش پول دو الی سه کارخانه خوراک دام یا ۳۰ تا ۴۰ میلیارد تومان پول به جیب زده‌اند و این بار مازاد دقیقاً سهمیه دامداران بدبخت شاهرودی است.

وی گفت: دومین نوع این است که خوراک فاسد و نامرغوب در استان از ماشین سنگین پیاده می‌شود و وقتی از راننده‌ها پرسیده می‌شود که از بندر (جنوب) چرا خوراک سالم نمی‌آورید اعلام می‌کنند که استان خودتان خوراک نامرغوب درخواست کرده‌اند در صورتی که خوراک مرغوب هم وجود دارد؛ لذا باید پرسید این خوراک چرا در استان پیاده می‌شود؟ البته قبل از آن باید گفت که جو یارانه‌ای درجه بندی ندارد یعنی اعلام می‌شود جو کیلوگرمی دو هزار تومان؛ اما این افراد چه می‌کنند؟ جویی که خراب شده را به عنوان درجه دو مثلاً یک هزار و ۵۰۰ تومان می‌فروشند و اینگونه هم دومین رانت را ایجاد کرده‌اند.

وی با بیان اینکه یک هزار تن جو کیلویی ۱,۵ هزار تومان پول هنگفتی می‌خواهد، افزود: این خوراک که وارد مدار می‌شود سراسر سرطان، اسهال دام و مشکلات تغذیه‌ای ایجاد می‌کند اما متأسفانه دست‌مایه‌ای برای برخی شده تا سودجویی کنند، در نهایت دامداران دو خواسته دارند اول اینکه اصلاً خوراک آزاد شود به قیمت تک نرخی آزاد تا این بساط برچیده شود ثانیاً یک هیئت متخصص به این مشکل رسیدگی کند.

کسانی که حتی سابقه محکومیت دارند بر سر کار هستند

این منبع آگاه گفت: گاهی اعلام می‌شود که ما جو را در استان اعلام کردیم کسی نخرید و از این روی به کارخانه عشایری ارسال شده است که این حرف هم کذب است زیرا چنانچه از تمام این شرکت‌های خوراک دام بپرسید (که همگی حاضر هستند نقدا پول بدهند) به کدامشان اعلام شده؟ کسی خبر ندارد! موضوع دیگر هم این است که خوراک کافی در سمنان در ارتباط با همین شرکت قرار داشته و برای خود باندی درست کرده‌اند که متأسفانه اداره کل هم در جریان است.

وی گفت: عجیب‌تر اینکه این افراد چهار بار هم دچار مشکل شده و پلیس اقتصادی بارهای او که به یکی از شهرها ارسال می‌کرد را ضبط کرده اما هر بار او را ۲۰۰ میلیون تومان جریمه کرده‌اند که در قبال سطحی از تخلفات اصلاً به چشم نمی‌آید لذا سوال ما این است که چرا با این افراد برخورد نمی‌شود؟ آیا اداره اطلاعات و همچنین اطلاعات سپاه و ناجا و … در جریان نیستند؟ چرا شهرستان شاهرود باید سهمیه کمتری بگیرد؟

دامداران امروز در حالی خوراک را ۶۵۰۰ و ۷,۵۰۰ تومان می‌خرند که در سمنان به گفته همین دامداران خوراک دام که باید ۴,۹۰۰ تومان باشد نزدیک چهار هزار تومان است در نتیجه از آنجا که مازاد سهمیه نیز به آنها داده می‌شود مابقی سهمیه شأن را به شاهرودی‌ها و ساری و … می‌فروشند.

خوراک نداریم

دیگر دامدار با بیان اینکه ۲۰ بار جلسه در جهاد گذاشته شده اما مدام می‌گویند که فردا درست می‌شود، اما این فرداها هرگز تمامی نداشته‌اند، به خبرنگار مهر، می‌گوید: حضور استاندار و فرماندار دیر است و ما امروز و فردا حتی یک کیلوگرم خوراک در دامداری‌هایمان وجود ندارد. چرا در ییکی از شهرهای استان باید آنقدر نهاده زیاد باشد که ما از همان‌ها به صورت آزاد بخریم اما در شاهرود همیشه دامدار در به در یک کیلوگرم خوراک دام باشند.

این دامدار با بیان اینکه امروز که اینجا هستیم نهاده برای دام‌هایمان وجود ندارد، می‌گوید: ما اصلاً موافق کارخانه‌های خوراک دام نیستیم، ما نهاده‌ها را مستقیم می‌خریم و اگر بازار آزاد بود اصلاً اینجا (جهاد) نمی‌آمدیم ما امروز مشکل نهاده داریم و نمی‌توانیم به دام بگوییم که غذا نخورد. این مشکل چند سال اخیر است و مسئولان نیز نگران میزشان هستند و احقاق حق دامداران را نمی‌کنند. مشکل اینجا است که در سهمیه هم ابتدا کارخانه‌های خوراک دام اولویت قرار دارند و بعد دامداری‌ها؛ این در حالی است که در طرح اولیه دامداری‌ها دستگاه‌های میکسر برای تهیه خوراک دیده شده و لذا باید به ما مستقیماً خوراک بدهند اما این کار را نمی‌کنند در نتیجه ما را به سمت کارخانه‌ها سوق می‌دهند که البته همین‌ها هم رانت است.

وی با بیان اینکه شهریورماه سال جاری نهاده‌ها خریده و پولش را هم واریز کرده‌ایم اما هنوز نهاده‌ای به ما تحویل نشده است، لذا مشکل اینجا است که دو نفر در مرکز برای همه استان تصمیم می‌گیرند و آنقدر قدرت دارند که هیچ مسئولی نمی‌تواند از آنها بخواهد که توضیح دهند، چطور این خوراک دام را توزیع می‌کنند و خود پرسنل جهاد نیز این صحبت را تأیید می‌کنند، مشکل اینجا است که در سمنان بار اضافه است اما در شاهرود کیلویی هفت هزار تومان هم پیدا نمی‌شود. به ما اعلام کردند که باید دام را پلاک کنید ما این کار را کردیم اما حتی بر همان حساب هم توزیع نشد.

همه جا رفته‌ایم

این دامدار می‌گوید: ما همه جا رفته‌ایم اما کسی نمی‌تواند جلوی این حق خوری را بگیرد و نماینده شاهرود و میامی هم به این نتیجه رسیده که در مرکز استان این کار می‌شود اما نمی‌توان کاری کرد، دولت با رأی مردم تغییر کرد اما همان افراد دولت قبل هنوز بر سر کار هستند. ما از اول سال نهایتاً ۴۰ درصد نهاده‌های خود را به صورت دولتی تأمین کردیم و مابقی را از بازار آزاد پیدا کردیم در نتیجه امنیت کاری نداریم زیرا پشتوانه نداریم.

رستمی از دیگر دامداران است که خطاب به مسئولان استان سمنان و شهرستان شاهرود می‌گوید: دامداران شهریورماه نهاده خرید کرده‌اند اما علوفه و خوراک مورد نیاز را دریافت نکرده‌اند لذا از دادستان و فرماندار می‌خواهیم که اجازه بدهد تا دامداران از انبارهای استراتژیک برداشت کنند آن هم به صورت استقراضی و پس از اینکه علوفه و خوراک دام را تحویل گرفتیم آن را بر می‌گردانیم. از سوی دیگر بیم این می‌رود که به دلیل عدم اختیار شهرستان بر این انبارها خدایی ناکرده به دلیل نیاز دیگر شهرستان‌ها این خوراک دام به شهرهای دیگر برود در صورتی که دامداران ما نیاز به خوراک دارند.

توضیحات رئیس جهاد شاهرود

رئیس جهاد کشاورزی شاهرود اما در گفتگو با خبرنگار مهر، زوایای مختلف این موضوع را بررسی و می‌گوید: مشکل نهادها، مشکل چند سال اخیر به خصوص سال ۹۹ و ۱۴۰۰ است کشور در حال تحریم وقتی که ۸۰ درصد نهاده‌های خود را وارداتی می‌بیند قطعاً با مشکل هم روبرو می‌شویم و در شهرستان‌هایی که تعداد دام‌ها بیشتر بوده این مشکل حادتر است.

علی اصغر حجی گفت: در شاهرود ۲۸ هزار دام سنگین داریم که عمده نهاده‌های کنسانتره‌ای شأن وارداتی است و تمام خریدها باید بعد از ثبت سفارش و تخصیص از سوی دولت در سامانه مربوطه به دست دامداران برسد. متأسفانه در یک ماه اخیر علی رغم اینکه دامداران در سامانه بازار گاه نیز نهاده تهیه کرده‌اند (هرچند کمتر از نیازشان است) اما نهاده‌ها نیامده است.

وی با بیان اینکه دامداران قبلاً خودشان با توجه به شرایط آزادی که در بحث بازار نهاده وجود داشت این خرید را انجام می‌دادند و با جهاد کشاورزی کاری نداشتند و بیشتر جهاد ناظر بر بهره‌وری ملاک‌های مختلف تولیدی بودیم اما امروز انتظار همه این است که از بازار گاه نهاده‌ها تأمین شود و البته هیچ راه دیگری هم برای تأمین نهاده‌های دامی وجود ندارد اما مشکل اینجا است که دامداران خرید کرده و پولش را هم داده‌اند اما نهاده‌ها نمی‌آید، ابراز کرد: دام مصرف بسیار بالایی دارد و امروز دامداران با بحران روبرو هستند و از سوی دیگر گاو دام پرمصرفی است و حتماً باید نهاده‌هایش تأمین شود وگرنه حیات دامداری با مشکل روبرو می‌شود.

حجی با بیان اینکه علی رغم اینکه ارتباط خوبی با دامداران داریم اما به شکل اعتراض به جهاد آمده‌اند، و برای نخستین بار با هرکس که ارتباط می‌گیریم دامداران حاضر به ترک جهاد نیستند زیرا اعلام کرده‌اند که دام‌هایشان گرسنه هستند و از جهاد نمی‌رویم، بیان کرد: امیدواریم که بتوانیم مجوز استفاده از ذخایر استراتژیک را بگیریم که البته آن هم بسیار سخت است و ما تنها مقداری جو در انبارها داریم که البته اختیار آنها هم در وزارتخانه است. با پیگیری‌های انجام شده همچنین استاندار سمنان به شاهرود آمدند اما مشکل تأمین نهاده‌ها با وعده و قول حل نمی‌شود و باید به دست دامداران خوراک برسد.

سرشماری و تخصیص خوراک

رئیس جهاد شاهرود در پاسخ به این سوال که آیا درست است که نهاده‌های شاهرود تنها کم شده است، گفت: این موضوع را باید مدیران استان پاسخ دهند، پیش از این مصوب شد که همه استان باید دام‌هایشان را هویت‌دار و شمارش کنند و بر اساس آن نهاده‌ها توزیع شود. در شاهرود با همت دامداران در سریع‌ترین زمان ممکن ۱۰۰ درصد دام‌های سنگین پلاک‌کوبی شده و لذا باید بر همین اساس خوراک توزیع شود اما سایر شهرهای استان این اقدام را به سرعت شاهرود صورت ندادند که البته مشکلات خاص خود را دارند اما موضوع اینجا است که هنوز روال توزیع نهاده‌ها همان روال سنتی است و این چیزی است که مورد تأیید ما نیست زیرا ما قول داده‌ایم و اعتقاد دامداران این است که دام‌های شهرستان‌های دیگر استان تعدادی که ذکر شده نیست و در نتیجه نهادهای یارانه‌ای را بیشتر می‌گیرند این البته چیزی نیست که من تأیید کنم اما باور دامداران بر این است.

حجی درباره شائبه یک شرکت در مرکز استان نیز، با بیان اینکه دام‌های صنعتی از بازار گاه خرید می‌کنند و نهاده‌هایشان توسط اتحادیه خریداری می‌شود و وجوه آن را هم دامداران صنعتی تأمین می‌کنند، بیان کرد: تفاوت بین درصد مورد نیاز دام‌ها و تخصیص البته فاحش است، ما در روز شاید نزدیک ۴۵۰ تن نهاده‌ها نیاز داریم اما آنچه تأمین می‌شود چه برای سنتی و صنعتی‌مان شاید به یک سوم این مقدار هم نمی‌رسد امسال البته خشکسالی سبب شده تا دام‌های سبک از مراتع تعلیف نشوند و به همین خاطر آنها هم وابسته به خوراک شده‌اند.

وی با بیان اینکه توزیع نهاده‌های دولتی خیلی ماجرا را غیر شفاف کرده است، ابراز داشت: اگر در سریع‌ترین زمان ممکن نهادها با قیمت آزاد عرضه شوند قطعاً مقدار عرضه، نیاز، تأمین، تخصیص و… شفاف می‌شود و آن موقع اگر قرار باشد اعتبار و پشتیبانی باشد باید بر اساس تولید باشد اما امروز بر اساس سرشماری و آمار است و از جهتی هم امکان دارد که فضا غیرشفاف باشد و این مهم عدم باور به صحبت‌های مسئولان را به وجود می‌آورد.

نفع کارخانه‌های خوراک دام بیشتر از دامدار

رئیس جهاد کشاورزی شاهرود گفت: وزارتخانه هدفی را دنبال می‌کند و برای اینکه مهمترین عامل برای افزایش بهره‌وری ترکیب خوب خوراک دام است و بیش از ۸۵ درصد ارتقای بهره‌وری به خوراک بستگی دارد. خوراک و ترکیب آن کار تخصصی است و در نتیجه کارخانه‌های خوراک دام بر این باور هستند که اگر ما در کارخانه‌ها دستگاه و نیروی متخصص داشته باشیم می‌توانیم خوراک دام را به صورت تخصصی با صرفه‌های مقیاس با هزینه‌های کمتری در اختیار دامداران قرار دهیم آن هم با کیفیت بالاتر پس این به نفع دامداران می‌شود. اما دامداران بسیار متخصصی داریم که خودشان از طرف ما واجد داشتن دستگاه‌هایی شده‌اند که می‌توانند خوراک را تهیه و فرآوری کنند و اینها اعلام می‌کنند که اگر نهاده‌های خام بگیریم خودمان بهتر می‌توانیم خوراک درست کنیم.

حجی افزود: ما بر پایه تاکیداتی که وزارتخانه و استان سمنان داشته، دام‌های سنتی‌مان را به سمتی برده‌ایم که خوراک مورد نیازشان را از کارخانه‌ها بگیرند و متأسفانه نتیجه خیلی مطلوب نبوده و اگر شرایط و نهاده‌ها آزاد باشد آن موقع کارخانه‌ها هم با بهره‌وری بالاتری خوراک را می‌دهند اما امروز نفع کارخانه بیشتر دنبال می‌شود.

کاهش خوراک دام تأیید می‌شود

تحقیقات خبرنگار مهر نیز تأیید می‌کند که تنها شهرستانی که سهمیه خوراک دام خود را تا یک سوم کاهش یافته دیده شاهرود است و دیگر شهرستان‌ها ۱۰۰ درصد خوراک خود را دریافت می‌کنند موضوعی که آن را به سرشماری مرتبط می‌دانند و معتقد هستند که چون تعداد دام شاهرود تنها مشخص شده به صورت دقیق خوراک می‌گیرند و مابقی شهرستان‌ها که هنوز ۱۰۰ درصد پلاک‌کوبی نکرده‌اند به صورت علی‌الحساب؛ در نتیجه میزان خوراکشان بیشتر از شاهرود می‌شود که به نظر می‌رسد یک نوع پاک کردن صورت مسئله باشد از سوی دیگر دامداران از این می‌ترسند که جهاد به جای رفع مشکل نهایتاً خوراک دام را در سمنان گران کند به جای اینکه مشکل را در شاهرود حل کند.

دیگر موضوعی که دامداران به آن اذعان دارند این است که اگر قرار به جلسه‌ای با حضور استاندار و یا رئیس سازمان جهاد کشاورزی است می‌بایست همه دامداران حضور داشته و صحبت کنند و به حضور نمایندگان شأن هم رضایت نخواهند داد چرا که امکان می‌دهند از سوی مسئولان مقداری خوراک به تعدادی از نمایندگان داده شود و مابقی باقی بمانند این امر نشان می‌دهد که در درون دامداران هم برای رسیدن به حقوق شأن هنوز اتحادی وجود ندارد در نتیجه نیاز است که مسئولان برای رفع مشکلاتشان پا پیش بگذارند.