قزوین پایتخت خوشنویسی از حرف تا عمل/ یک دهه تعلل و بی برنامگی

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: قزوین پایتخت خوشنویسی ایران است. این جمله‌ای است که مردم قزوین در سال‌های اخیر بسیار از آن شنیده‌اند و با این عبارت غریبه نیستند تا جای که شاید مردم استان‌های دیگر کشور هنر خیز نیز این عبارت زیبا را بارها شنیده باشند.

قزوین شهری است که از دیرباز مهد پرورش نام‌آوران زیادی در حوزه هنر خوشنویسی بوده و نام خوشنویسان پرآوازه‌ای همچون میرعماد حسنی، عبدالمجید طالقانی، میرزا محمدحسین عماد الکتاب قزوینی، ملک محمد قزوینی، میرزا محمدعلی خیارجی قزوینی، میر محمدامین حسنی سیفی قزوینی، گوهرشاد حسنی سیفی، میر ابراهیم قزوینی، یحیی قزوینی و یا زنده‌یاد ابوالحسن محصص بوده است.

وجود این نام‌آوران بزرگ نشان از جایگاه ویژه خوشنویسی در نزد مردم این دیار از دیرباز تا به امروز دارد تا جایی که در همین بستر، نام‌آوران بزرگی همچون استاد پگاه، مصطفی عابدینی و پیله چی رشد کرده و امروز مایه مباهات مردم قزوین هستند.

اعتلا و رشد این هنر در این دیار و وجود نام‌های بزرگ باعث شد تا قزوین در دهه اخیر از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به پایتخت خوشنویسی ایران تبدیل شود؛ اما امروز و بعد از گذشت حدود یک دهه از عمر این نام‌گذاری باید اندکی بررسی کرد که چقدر این عنوان در شهر، نمادها و زندگی روزمره این مردم نمود واقعی پیدا کرده است.

این عنوان در سال‌های اخیر زمینه‌ساز شکل‌گیری ۶ دوسالانه خوشنویسی شده است. دوسالانه‌ای که در سال‌های ابتدایی به‌صورت بین‌المللی و با حضور شرکت‌کنندگانی از کشورهای همسایه از جمله عراق و کویت شد اما در سال‌های اخیر خیلی آرام و بی‌صدا عنوان بین‌المللی از روی آن برداشته شده و به یک جشنواره ملی تبدیل شده است.

حال باید این سوال را پرسید که سهم استان قزوین و مردم این دیار از عنوان پایتخت خوشنویسی چیست و قرار است این عنوان چگونه در زندگی این شهر جاری و ساری باشد؟

هنر خوشنویسی در نمادهای شهری قزوین تجلی ندارد

مسئول انجمن خوشنویسان استان قزوین در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به نام‌گذاری قزوین به‌عنوان پایتخت خوشنویسی ایران اظهار کرد: متأسفانه با وجود پیشینهٔ درخشان هنوز نتوانسته‌ایم تجلی این هنر را در المان‌ها و نمادهای شهری منعکس کنیم.

میرحیدر موسوی با اشاره به اینکه نمود این عنوان در زندگی مردم با سختی‌هایی روبرو است، تأکید کرد: استفاده از فونت‌های خوشنویسی اصیل ایرانی به‌عنوان تابلوی معابر و یا سر درب منازل حداقل کاری است که انتظار انجام آن را می‌توان داشت اما علی‌رغم پیگیری‌ها، با استقبال شورای شهر سابق روبرو نشد.

این هنرمند با اشاره به برگزاری نمایشگاه دائمی خوشنویسی برای توجه به این هنر فاخر در استان ادامه داد: برای تغییر فضای شهر و گرایش آن به‌سوی هنر خوشنویسی، نصب تابلوی خوشنویسی در سطح شهر به‌عنوان یک تبلور فرهنگی و هنری بسیار لازم است و این کار باعث خواهد شد تا آثار هنرمندان به فراخور مناسبت‌ها بر چهرهٔ شهر چشم‌نوازی کند.

عضو شورای عالی خوشنویسی هنر ایران بیان کرد: امکان تجلی هنر خوشنویسی به‌عنوان تابلوهای سطح شهر و سردر مغازه‌ها وجود دارد که البته این امر نیازمند مصوبه مسئولین است تا طبق آن اعلام شود که از یک تاریخ معین به بعد تمام تابلوها جلوه‌گر هنر خوشنویسی باشند.

وی انجمن خوشنویسی را تنها موسسهٔ رایگان دانست و تصریح کرد: جشنوارهٔ دوسالانهٔ خوشنویسی ایران از جشنواره‌هایی بود که در سال‌های گذشته با عنوان بین‌المللی برگزار می‌شد اما تنها عنوان آن بین‌المللی بود و شرکت‌کنندگان آن در سطح کشور بودند و تنها داوران این جشنواره از کشورهای دیگر می‌آمدند که البته این امر هزینه‌های بسیاری را به همراه داشت.

میانگین سنی هنرمندان خوشنویس از ۵۰ سال به ۲۵ سال رسید

موسوی با اشاره به ارسال هزار ۱۴۱ اثر در جشنواره بیان کرد: در ششمین دوسالانهٔ خوشنویسی ایران برخی از پیشکسوتان خداحافظی کردند و شاگردان آن‌ها و قشر جوان وارد عرصه خوشنویسی شدند و می‌توان گفت میانگین سنی هنرمندان از ۵۰ سال به ۲۵ سال رسید.

وی تأکید کرد: زمانی که در طی سال یک الی سه جشنواره خوشنویسی برگزار می‌شود هنرمند زمان کافی برای تقویت و تمرین دارد که اگر این جشنواره‌ها به‌دفعات مکرر برگزار شود امکان آسیب به اثر و کاهش کیفیت آثار وجود دارد.

برای تغییر فضای شهر و گرایش آن به‌سوی هنر خوشنویسی، نصب تابلوی خوشنویسی در سطح شهر به‌عنوان یک تبلور فرهنگی و هنری بسیار لازم است و این کار باعث خواهد شد تا آثار هنرمندان به فراخور مناسبت‌ها بر چهرهٔ شهر چشم‌نوازی کند

این هنرمند با اشاره به فروش آثار هنرمندان عنوان کرد: از مهم‌ترین عملکردهای جامعه در قبال آثار هنری ایجاد بستر فروش آثار برای هنرمندان و فرهنگ‌سازی جایگاه آثار هنری است که این روش سبب می‌شود تا در کشور ایران نیز همانند کشورهای دیگر ارزش آثار هنری به‌عنوان یک اثر سودمند شناخته شده و ارزش آن هم‌تراز با ارزش دلار و ارز تغییر پیدا کند.

وی گفت: زمانی که آثار دارای ارزش باشند و سبب ایجاد سود شوند هنرمندان با انگیزهٔ بیشتری در عرصهٔ خوشنویسی پیشگام شده و خالق آثارهای باکیفیت بسیار می‌شوند اما اگر این امر به‌صورت معکوس اجرا شود انگیزه هنرمند ازدست‌رفته و او دچار سرخوردگی می‌شود.

حمید نیرومند نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: سابقهٔ هنر خوشنویسی در استان قابل‌انکار نیست و از دل استان خوشنویسان بزرگی به جهان معرفی شدند چنانچه که می‌توان گفت استان قزوین پایتخت چهره‌های هنر خوشنویسی است.

برنامه‌های موجود برای حفظ جایگاه خوشنویسی در استان کافی نیست

پیشکسوت هنر خوش‌نویسی در استان با اشاره به اینکه علت نام‌گذاری استان به پایتخت خوش‌نویسی ۱۹ بند است اذعان کرد: با توجه به اینکه استان قزوین به‌عنوان پایتخت خوشنویسی معرفی شده باید برای حفظ این عنوان تفاوت‌هایی با سایر استان‌ها داشته باشد و در آن اقداماتی انجام شود که به معرفی استان به‌عنوان پایتخت خوشنویسی کمک کند.

وی افزود: وجود موزهٔ دائمی خوش‌نویسی، تکریم و حمایت از اساتید بزرگ و بهره‌گیری از تجربیات پیشکسوتان این عرصه اقداماتی است که می‌تواند استان را به‌عنوان استان خوشنویسی مطرح کند.

این هنرمند ابراز کرد: اما متأسفانه ما برای حفظ و پاسداشت این عنوان برنامه‌ای نداشته‌ایم یا به تعبیر دیگر برنامه‌های موجود نتوانسته باید و شاید سبب جلوهٔ هنر خوشنویسی در استان شود.

وی گفت: المان‌ها و نمادهایی که در سطح استان برای معرفی هنر خوشنویسی به کار گرفته‌شده بسیار محدود بوده و به‌گونه‌ای می‌توان گفت سطح و عیار هنر بکار رفته پایین است و این در حالی است که در سایر استان‌ها که هنر خوشنویسی در آن‌ها ورود پیدا نکرده بهتر توانسته‌اند در نمود شهری از آثار فاخر خوشنویسی بهره ببرند و در المان‌های شهری از عیار هنری بالاتری استفاده کنند.

این خوش‌نویس بیان کرد: این روزها که آثار هنری مدرن و حجمی با انواع متنوع و زیبا می‌تواند جلوهٔ هنر خوشنویسی را به بهترین شکل به تصویر بکشد لازم است آثار خوشنویسی نیز با این روش‌های مدرن در المان‌های استان بروز و ظهور پیدا کند.

وی با اشاره به به‌کارگیری هنر خوشنویسی در زیباسازی شهر مطرح کرد: ساده‌ترین شکل به‌کارگیری هنر خوشنویسی در المان‌های شهری استفاده از آثار فاخر هنرمندان در بیلبوردهای شهری است که با توجه به میزان آثار تولید شده و موجود، جایگاه هنر خوشنویسی در تابلوها خالی است و هنر خوشنویسی به‌راحتی می‌تواند زینت‌بخش چهرهٔ شهر در ایام و مناسبت‌های ملی و مذهبی شهر باشد.

نیرومند ضمن اشاره به برگزاری جشنواره دوسالانهٔ خوشنویسی ایران عنوان کرد: با توجه به افت کیفیت سطح برگزاری جشنواره دوسالانه خوشنویسی برگزار نشدن این جشنواره بهتر از برگزاری آن است.

وی ادامه داد: اگر بخواهیم جشنوارهٔ دوسالانه خوشنویسی را مورد ارزیابی قرار دهیم باید بگوییم این جشنواره نسبت به اولین دوره برگزاری خود بسیار ضعیف بوده است و سطح کیفی آن از مرحلهٔ بین‌المللی به مرحله ملی تبدیل شده و این در حالی است که ما در اولین دوره برگزاری این جشنواره میزبان آثار ارسالی از سایر کشورها نیز بوده‌ایم.

برگزاری گالری‌های هنری یک لازمهٔ اساسی برای استان است

وی افزود: استان با توجه به پیشینهٔ هنری خود نیازمند برگزاری گالری هنری در طی سال است اما متأسفانه هیچ‌گونه زیرساخت‌هایی برای برگزاری این نیازها فراهم نشده و سالانه سطح کیفی برگزاری جشنواره‌ها نیز کاهش پیدا می‌کند.

هنر خوشنویسی باید جایگزین اجناس بازاری برای هدیه به مهمانان شود

همه باید تلاش کنیم تا نام پایتخت خوشنویسی تنها به یک اسم منتهی نشود و بلکه حتی با برخی اقدامات از جمله تغییر تابلوهای ورودی شهر می‌توان حرکت خوبی را در قزوین شروع کرد

نیرومند با اشاره به به‌کارگیری هنرمندان با تجربه در برگزاری مراسم هنری و برنامه‌ریزی درست برای فعالیت‌های هنری مطرح کرد: با توجه به اینکه امروز استان معرف هنر خوشنویسی است بهتر است آثار فاخر به‌عنوان هدیه به مهمانان استان جایگزین اقلام بی‌کیفیت و بازاری شود و از این طریق هنر خوشنویسی ارزش پیدا کند.

وی در پایان گفت: اگر مسئولین آثار هنرمندان را خریداری کرده و از این آثار به‌عنوان هدایا به مدعوین و مهمانان استانی استفاده کنند علاوه بر آن‌که هنرمندان انگیزه پیدا کرده و با امید بیشتری خالق آثار فاخر می‌شوند، خوشنویسی استان قزوین نیز به‌عنوان یک برند هنری به سایر استان‌ها و کشورها صادر می‌شود و از این طریق این هنر فاخر جایگاه خود را حفظ می‌کند.

حمایت شورای شهر از فضاسازی شهری با هنر خوشنویسی

قاسم اللهیاری رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر اما نظری متفاوت از پیشینیان خود دارد. وی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر با پذیرش اینکه در شورای قبلی نیز بحث نمود پایتخت خوشنویسی بودن قزوین در نمادهای این شهر مطرح شده بود گفت: مسئولین شهرداری تغییر تابلوها به تابلوهای جدید و برگرفته از خوشنویسی اصیل ایرانی را هزینه‌بر می‌دانند اما به جد معتقدیم این کار باید در قزوین و از یک جایی آغاز شود.

وی تأکید کرد: قرار نیست که امروز همه تابلوهای سطح شهر تغییر کند و متحمل هزینه‌های بالایی شویم بلکه در تابلوها و نمادهای جدید می‌توان از این کار و ایده استفاده کرد تا به‌تدریج در فضای شهری حس شود.

این عضو کمیسیون فرهنگی شورای شهر عنوان کرد: همه باید تلاش کنیم تا نام پایتخت خوشنویسی تنها به یک اسم منتهی نشود و بلکه حتی با برخی اقدامات از جمله تغییر تابلوهای ورودی شهر می‌توان حرکت خوبی را در قزوین شروع کرد.

به گزارش مهر ظرفیت‌های بالای قزوین در گردشگری و عناوینی همچون استانی با بیشترین آثار ملی ثبت‌شده، چهارمین حرم اهل‌بیت و پایتخت خوشنویسی بودن زمینه را برای ورود گردشگر به این شهر و استان فراهم کرده است.

از سویی تجلی هنر خوشنویسی در فضای شهری و حتی نامه‌نگاری‌های اداری می‌تواند روح این هنر اصیل را در تاروپود این شهر جاری سازد.

تربیت شاگردانی برای این هنر نیز با ایجاد انگیزه ممکن خواهد بود و هیچ انگیزه‌ای نیز بالاتر از این نیست که هنرمند روح اثر خود را در زندگی مردم جاری و ساری ببیند.

امروز زمان آن رسیده دولت و هنرمندان دست در دست یکدیگر چهره‌ای متفاوت از پایتخت خوشنویسی را به ایران و حتی دنیا نشان دهند.