جزئیات دیگری از مواجهه دریایی سپاه و آمریکا/ درگیری خلیج فارس به برجام مربوط است؟

در شرایطی که وزارت خارجه جمهوری اسلامی از تعیین تاریخ آغاز مجدد مذاکرات بر سر احیای برجام خبر داده، انتشار خبر تنش دریایی جدید میان ایران و ایالات متحده، امیدها نسبت به کاهش تنش ها در منطقه را تحت تاثیر خود قرار داده است. روزنامه نیویورک تایمز با انتشار گزارشی با عنوان «ایران یک نفتکش را توقیف کرد، اما چند و چون آن مورد بحث است» توسط فرناز فصیحی و اریک اشمیت، به بررسی این ماجرا و تحلیل روایت دو طرف این حادثه پرداخته است.

خلیج فارس در نقطه جوش

هم مقامات آمریکایی و هم مقامات ایرانی روز چهارشنبه تایید کردند که ماه گذشته ایران یک نفتکش را پس از رویارویی با نیروی دریایی آمریکا در دریای عمان توقیف کرده است، اما دو طرف گزارش‌های متفاوتی درباره این که دقیقا چه اتفاقی برای این نفتکش افتاده، ارائه کرده اند.

مقامات ایرانی گفته اند که تفنگدارانشان در 24 اکتبر یک نفتکش حامل نفت ایران را که توسط ایالات متحده توقیف شده بود را پس گرفته اند. در بیانیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آمده: «دلاوران یگان نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با ورود به عرشه نفتکشی سرقتی، آن را توقیف و به آب های ایران منتقل کردند».

دو مقام آمریکایی که تمایل به فاش شدن نامشان نداشتند با ارزیابی های اطلاعاتی خود گفتند که ایران یک نفتکش با پرچم ویتنام به نام «ام وی ساوتیس» را توقیف کرده است. به گفته یکی از این مقامات، یک ناوشکن نیروی دریایی ایالات متحده به نام سالیوانس برای پیگیری این توقیف راهی آن محدوده شد، با این حال اقدام خاصی انجام نداد و با نزدیک شدن قایق های تندرو ایرانی تهدیدی ایجاد نکرد.

جان کربی، سخنگوی پنتاگون، ادعاهای ایران مبنی بر ملیت و توقیف این کشتی تجاری توسط ایالات متحده را رد کرد. او به خبرنگاران در واشنگتن گفته: «این یک ادعایی غیر قابل قبول است و مطلقاً درست نیست. و از نظر ما چیزی که درباره این اقدام ایران صدق می کند، ورود غیرقانونی به یک کشتی تجاری و توقیف آن است که نقض آشکار قوانین بین المللی محسوب می شود.

روایت ایرانی از دزدی دریایی

با این حال گزارش‌های موجود در حساب‌های شبکه‌های اجتماعی نزدیک به سپاه پاسداران، روایت دیگری از ماجرایی را ارائه می‌دهند، که تازه ترین قسمت از سریال بلند درگیری‌های آبی میان ایران و غرب است. این روایت از ماجرا توسط دو ایرانی آگاه از این واقعه تایید شده است.

به گفته آنها، نفتکش توقیف شده یکی از چهار نفتکش حامل نفت ایران به ونزوئلا است که در اگوست سال گذشته توسط ایالات متحده در اقیانوس اطلس توقیف شده بود. مقامات ایرانی از آن زمان منتظر بودند تا نفتکش به سواحل آن ها نزدیک شود تا آن را پس بگیرند.

سید محمد مرندی، تحلیلگر مقیم تهران و نزدیک به دولت در توییتی نوشت: «اکنون آن نفتکش با همان کاپیتان و خدمه و تحت حفاظت ارتش آمریکا، توسط نیروی دریایی سپاه توقیف شده است».

یک دلال نفت ایرانی هم که از این حادثه مطلع بود، این روایت را تایید کرد. او گفت که ایران تلافی کرده است تا نشان دهد که توقیف نفت این کشور در آب های بین المللی بی پاسخ نخواهد ماند. بدین ترتیب، در سال 2019، و در واکنش به توقیف یک نفتکش ایرانی توسط نیروهای انگلیسی در نزدیکی جبل الطارق، ایران یک نفتکش انگلیسی را توقیف کرد.

رسانه رسمی دولت ایران اعلام کرده کشتی توقیف شده در بندرعباس پهلو گرفته و خدمه آن در بازداشت به سر می برند.

رد روایت ایرانی

سخنگوی پنتاگون این ادعا را رد کرد که این نفتکش نفتکشی است که سال گذشته توسط ایالات متحده توقیف شده بود. با این حال، سرگرد راب لودویک در پاسخ به نیویورک تایمز گفته: «کشتی توقیف شده در 24 اکتبر توسط نیروهای ایرانی، جزء کشتی های مصادره شده 8 ماه به جرم انتقال نفت ایران به ونزوئلا نبوده است. کسی که در سفارت ویتنام در واشنگتن به تلفن نیویورک تایمز پاسخ داد، از اظهار نظر در این زمینه خودداری کرد.

با این همه، هنوز مشخص نیست که چرا موضوع توقیف نفتکش در روز چهارشنبه (سوم نوامبر) فاش شد. یک مقام آمریکایی گفته که ایالات متحده به دلیل حساسیت های دیپلماتیک فعلی با ایران از انتشار خبر این اتفاق خودداری کرده بود.

به گفته کربی: «اگر از من می‌پرسید، چرا امروز درباره این موضوع صحبت می‌کنم، دلیلش این است که ایرانی‌ها [به ادعای او] امروز درباره آن  روایت دیگری داشته اند. ما روزانه رفت و آمدهای دریایی را زیر نظر داریم و همه مسائل مربوط به آن در حدی نیست که ما یک بیانیه مطبوعاتی منتشر کنیم».

پیش پرده مذاکرات برجام؟

در شرایطی که مذاکرات غیرمستقیم میان ایالات متحده و ایران بر سر احیای مجدد توافق هسته ای 2015 ماه هاست که متوقف شده، وزارت امور خارجه ایران روز چهارشنبه اعلام کرد که این گفت وگو ها از 29 نوامبر در شهر وین از سر گرفته می شود.

ممکن است ایران به این دلیل در روز چهارشنبه از این ماجرا خبر داده باشد، که در آستانه چهل و دومین سالگرد تسخیر سفارت آمریکا در سال 1979 در تهران، نوعی رویارویی عملی با آمریکایی ها را به تصویر بگذارد. رسانه‌های  ایران حادثه نفتکش را اقدامی شچاعانه از سوی نیروهای ویژه سپاه پاسداران تلقی کردند که با اخطار  به آمریکایی های برای ترک منطقه  یا مواجهه نظامی، کشتی‌های جنگی آمریکا را بدرقه کردند.

ویدئوی پخش شده از تلویزیون ایران که ظاهراً مربوط به توقیف 24 اکتبر است، نشان می‌دهد که کماندوهای ایرانی با فرود بر روی تانکر از طریق هلیکوپتر، با مسلسل‌ به سمت خدمه می‌روند. چندین قایق تندرو هم نفتکش را محاصره و آن را دور می زدند و صدایی به زبان انگلیسی به کشتی آمریکایی هشدار می داد که منطقه را ترک کند.

اما یکی از مقامات آمریکایی می گوید: برخی از قایق‌های تندرو سپاه پاسداران به سالیوانس نزدیک شده‌اند، اما اقدام به تهدید نکرده اند. او آن را تنها یک عرضه اندام میان سپاه و ناو آمریکایی توصیف کرد.

به طور جداگانه، یک مقام آمریکایی روز چهارشنبه گفت که چندین پهپاد که گمان می رود ایرانی باشند، در برابر ناو هواپیمابر USS یو اس اس اسکس، درحالی که ظرف 24 ساعت گذشته در حال خروج از تنگه بود، تحرکاتی داشتند.

به گفته این مقام، هواپیماهای بدون سرنشین در فاصله نزدیک اسکس پرواز کردند و در حرکت و عملیات این کشتی اختلال ایجاد کردند و آن را وادار به اتخاذ تدابیر دفاعی و خنثی نمودن این تحرکات کردند.

23217