بررسی حکم شرعی دشنام و بهتان؛ اثر جدیدی از سیدحسن خمینی

به گزارش خبرآنلاین، کتاب «بررسی حکم شرعی دشنام و بهتان» نوشته سیدحسن خمینی از سوی  چاپ و نشر عروج به قیمت 980000 ریال منتشر شده است. در بخشی از مقدمه کتاب می‌خوانیم: «در سال‌های گذشته مباحثی درسلسله درس‌های خارج فقه مطرح شده که آن‌ها با عنوان کلی تر «فقه هنر» دسته بندی شده که مباحث غنا، مجسمه سازی، نقاشی و حفظ آثار تاریخی و برخی از احکام فیلم، شعر، رقص و اختلاط زن و مرد و تشبّه ایشان به یکدیگر را در بر می گرفت. در این مباحث البته «مدح من با یستحقّ المدح» و  «دمّ من لا یستحق الذمّ» را هم به طور مفصّل بحث شده است. نا گفته پیداست که در بحث هنر،مسئله ی طنز نیز مطرح است که پیوندی با بحث استهزاء دارد، به همین جهت به بررسی فقهی حکم استهزاء نیز مبادرت شده است.و از همین جا بود که بحث سبّ و دشنام نیز مورد توجّه قرار گرفت چرا که در مواردی این رذیله اخلاقی می تواند دیوار به دیوار بحث استهزاء باشد.
و آن چه اکنون در دست شماست متن درس‌های مرتبط با موضوع دشنام است و امیدوارم که مباحث دیگر «فقه هنر» – که تدریس آن‌ها پایان یافته و صوت آن‌ها موجود است – نیز در آینده تنظیم شود و به صورت مکتوب تقدیم اهل فن قرار گیرد.
هم چنین نکته‌ای که باید در این مقدمه مورد توجّه قرار گیرد، آن است که در مباحث فقها، بحث «بهتان به اهل بدعت» پیوند خاص با «دشنام به ایشان» دارد؛ چرا که روایتی از داود بن سرحان- که البته خواهیم گفت دچار کژفهمی شده است،- به مستندی برای حکم جواز در هر دو مورد تبدیل شده است. همین مسئله باعث شد تا به بحث «بهتان به اهل بدعت» پرداخته شود و موضوع در ضمن مباحث سبّ و دشنام بررسی شود.

در مجموع، مکتوب پیش روی شما، تنظیم شده مباحثی است که در طول سال تحصیلی 1399-1400 در حوزه علمیه قم ارائه شده است. پایه بحث‌های فقه همانند اکثر بزرگان معاصر براساس مباحث کتاب مکاسب محرمه شیخ انصاری است که البته با اندکی تغییر و انتخاب موضوعات متناسب با یکدیگر، آن‌ها دسته بندی شده و مورد بحث قرارگرفته است.»

کتاب فوق دارای دو بخش است: بخش اول: تبیین موضوع که شامل سه فصل است:
فصل اول: تبیین" سبّ" و واژه‌های مرتبط : الف) واژه ی سبّ  ب) واژه ی شتم ج) واژه ی فحش د) واژ ه ی هُجر ه) واژه ی قذف و) واژ ه ی لعن
فصل دوم: اقسام"سبّ" : تقسیم اول: تقسیم"سبّ" بر حسب متعلّق / تقسیم دوم: تقسیم " سبّ" بر حسب موارد استثناء شده /تقسیم سوم: تقسیم "سبّ" بر حسب مضمون کلام / تقسیم چهارم: تقسیم "سبّ" بر حسب مخاطب
فصل سوم: جمع بندی معنای"سبّ" و تبیین قیدهای دخیل  در آن

بخش دوم: تبیین حکم که دارای سه فصل است:
فصل اول: ادله تحریم"سبّ" : ا) اجماع(بررسی اقوال فقها) /2) حکم عقل/ 3) آیات کریمه/ 4) روایات مأثوره
فصل دوم: "سبّ" در مقام تقاصّ و مقابله به مثل: ادله جواز"سبّ" در مقام تقاصّ :
1) آیات کریمه /2) روایات مأثوره
فصل سوم: " سبّ" در موارد خاصّ: ادله جواز"سبّ" در موارد خاص:
1) آیات کریمه/ 2) روایات مأثوره /3) سیره و رفتار معصومان(ع)
خاتمه: تفاوت میان سبّ و لعن:
نکته اول: تمایز لعن و سبّ در برخی روایات
نکته دوم: تفاوت لغوی معانی لعن و سبّ
نکته سوم: سخنی در مورد حقیقت لعن
جمع بندی تفاوت میان سبّ و لعن

/6262