پهپاد انفجاری به عنوان «پیام‌رسان سیاسی»، این بار منزل نخست‌وزیر

روز یکشنبه ۱۶ آبان سه پهپاد پر از مواد منفجره به سمت اقامتگاه نخست‌وزیر عراق به پرواز درآمدند و پس از سرنگونی دو فروند از آنها، برخورد پهپاد سوم به محل اقامت مصطفی کاظمی چند نفر از محافظان او را مجروح کرد.

خبرگزاری فرانسه ضمن مصاحبه با تحلیلگران مختلف در این مورد، تحلیلی منتشر کرده است که ترجمه آن در زیر می‌آید:

این خبرگزاری می‌نویسد: تلاش برای ترور مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق، آتش تنور تنش‌های پیش‌آمده پس از انتخابات پارلمانی ماه گذشته این کشور را گرم‌تر کرده است؛ انتخاباتی که گروه‌های طرفدار ایران به آن برچسب «تقلب» چسبانده‌اند.

این حمله پس از آن صورت گرفت که جناح‌های طرفدار ایران و حامیان آنها نتایج انتخابات عراق را محکوم کردند. این محکومیت نیز پس از آن انجام شد که ائتلاف فتح، یعنی بازوی سیاسی شبه‌نظامیان عمدتاً شیعه حشد الشعبی - تعداد زیادی از کرسی‌های خود در پارلمان را از دست داد.

حمله پهپادی بامداد یکشنبه همچنین متعاقب چند روز خشونت خیابانی حامیان حشد الشعبی (بسیج مردمی) رخ داد. در این خشونت‌ها صدها نفر از پشتیبانان این گروه مورد حمایت ایران، در خارج از منطقه سبز بغداد تجمع و تظاهرات کردند و سپس نیز کوشیدند به محل اقامت نخست‌وزیر، دولت و نمایندگی‌های دیپلماتیک هجوم بیاورند.

بامداد یک‌شنبه نخست‌وزیر عراق از اصابت یک پهپاد مملو از مواد منفجره به محل اقامتش جان سالم به‌در برد، اگرچه گزارش شده که دو محافظ او زخمی شده‌اند.

زمینه این رخداد چیست؟

تحلیلگرانی که با خبرگزاری فرانسه مصاحبه کرده‌اند همگی همداستان‌اند که این حمله ارتباط تنگاتنگی با انتخابات و مذاکراتی که برای ایجاد ائتلاف‌های پارلمانی پیش از انتخاب دولت جدید دنبال می‌شود، دارد.

رناد منصور، پژوهشگر ارشد در اندیشکده چتم هاوس مستقر در بریتانیا می‌گوید که گروه‌های طرفدار ایران، ازجمله حشد الشعبی، «صرف‌نظر از اینکه در انتخابات پیروز شده یا شکست خورده باشند، برای حفظ جایگاه خود از قدرت قهری استفاده می‌کنند.»

او تصریح می‌کند که این گروه‌ها، کنار گذاشته شدن از هرگونه مذاکره پشت صحنه برای تشکیل دولت بعدی را برنمی‌تابند.

در آستانه حمله به خانه الکاظمی، مقتدی صدر، روحانی پرآشوب شیعه که جنبش او بیشترین تعداد کرسی‌ها را در انتخابات به دست آورده است، با چندین مقام سنی و شیعه ملاقات کرد اما امر درخور توجه این بود که اعضای ائتلاف فتح را مستثنی کرده و با آنها دیداری انجام نداد.

به گفته لهیب هیگل، تحلیلگر ارشد عراق در گروه بین‌المللی بحران مستقر در بلژیک، جناح‌های طرفدار ایران «به دنبال تاکتیک‌های متفاوتی برای تحت فشار قرار دادن مذاکرات تشکیل دولت هستند».

او می‌گوید که این تاکتیک‌ها شامل «ادعای تقلب در نتایج انتخابات، استفاده از فشار خیابانی و همانطور که دو روز پیش شاهدش بودیم، تلاش برای رخنه به منطقه سبز است.» منطقه سبز منطقه‌ای به‌شدت حفاظت‌شده در بغداد و محل استقرار ادارات دولتی و ساختمان‌های دیپلماتیک است.

ساعاتی پیش از سوءقصد به نخست‌وزیر کشور، صدها نفر از حامیان ائتلاف فتح روز شنبه روبه‌روی منطقه سبز اردو زدند. هنوز گروهی مسئولیت انجام این سوءقصد را برعهده نگرفته است.

خشونت به عنوان سلاح سیاسی؟

به گفته حمدی مالک، از پژوهشگران «مؤسسه واشینگتن»، شامگاه جمعه و در پی درگیری‌هایی که در جریان تظاهرات طرفداران ایران روی داد، قیس الخزعلی، رهبر گروه عصائب اهل الحق، یکی از اجزای کلیدی حشد الشعبی، مصطفی کاظمی را «تهدید» کرد.

در پی درگیری‌هایی که در جریان تظاهرات طرفداران ایران روی داد، قیس الخزعلی، رهبر گروه عصائب اهل الحق، مصطفی کاظمی را «تهدید» کرد.

او ویدئویی از قیس الخزعلی را در توئیتر منتشر کرده است که در آن وی خطاب به کاظمی قول می‌دهد که نخست‌وزیر را به‌خاطر «خون شهدا» به محاکمه خواهد کشاند. اشاره او به کشته شدن دو معترض در این درگیری‌های تازه بود. قیس الخزعلی البته از جمله کسانی است که حمله‌ها را محکوم کرده است.

حمدی مالک می‌گوید اگرچه خانه الکاظمی در گذشته به عنوان «ارسال پیام هشدار» با هواپیماهای بدون سرنشین هدف‌گیری شده، اما این مورد تازه که در آن پهپاد انفجاری به خانه نخست‌وزیر اصابت کرده، یک گام فراتر رفته است.

به گفته رناد منصور از اندیشکده چتم هاوس، حمله با هواپیماهای بدون سرنشین در عراق به یک «استراتژی مشترک هشدار» تبدیل شده است. چنین حملاتی اغلب منافع ایالات متحده در بغداد یا اربیل، مرکز اقلیم کردستان، را نشانه رفته‌اند.

مسئول این حملات عمدتاً اعلام نشده، اما انگشت‌‌های اتهام متوجه گروه‌های وفادار به ایران است که به دنبال اخراج نیروهای آمریکایی از عراق هستند.

در سال‌های اخیر، خشم عمومی علیه حشد الشعبی افزایش پیدا کرده است، به‌ویژه در میان جوانانی که می‌گویند این گروه به منافع ایران وفادارتر است تا منافع عراقی‌ها.

جناح‌های طرفدار ایران همچنین به دلیل هدف قرار دادن و کشتن تظاهرکنندگان در اعتراضات سراسری عراق که در اکتبر ۲۰۱۹ آغاز شد، مقصر شناخته شده‌اند.

تشدید تنش یا گفت‌وگو؟

کمیسیون انتخابات عراق روز دوشنبه گفت که بازشماری دستی آرا در برخی از مراکز اخذ رأی که در آنها شکایات گروه‌های طرفدار ایران ثبت شده بود، وجود هیچ «تقلبی» را نشان نمی‌دهد؛ خبری که احتمالاً خشم این گروه‌ها را بیشتر می‌کند.

اما لهیب هیگل پیش‌بینی می‌کند که «در حال حاضر ممکن است به سقف تشدید تنش رسیده باشیم» و می‌توان انتظار حرکت به سمت «گفت‌وگو» را داشت.

سوءقصد علیه الکاظمی به‌طور گسترده در عرصه سیاسی داخلی و در میان دولت‌های جهانی، از جمله رقبای واشینگتن و تهران که مدت‌ها برای نفوذ بر عراق با هم رقابت می‌کنند، محکوم شده است.

شورای امنیت سازمان ملل متحد روز دوشنبه خواستار محاکمه «عاملان، سازمان‌دهندگان، تأمین‌کنندگان مالی و حامیان این اقدامات مذموم تروریستی» شد.

بیشتر در این باره:

حمله پهپادی به اقامتگاه کاظمی؛ دیدار نمایندگان گروه‌های شیعه با نخست‌وزیر عراق

لهیب هیگل می‌گوید که گروه‌های طرفدار ایران «در حال باختن جنگ رسانه‌ای» هستند و «در پیام‌رسانی‌های خود منسجم نیستند».

او می‌گوید که به جای ادامه در مسیری که خطر از دست دادن وجهه بیشتر را برایشان به دنبال داشته باشد، آنها به احتمال زیاد برای گرفتن مناصبی در دولت فشار خواهند آورد.

از نظر رناد منصور، «هیچ‌یک از طرف‌ها، به‌ویژه افراد مقتدی صدر، حوصله یک دوره طولانی خشونت را که می‌تواند به بروز جنگ داخلی بینِ شیعی منجر شود، ندارد.