شاخص کشورهای جهان در حفاظت از محیط زیست در سال ۲۰۲۲

در شاخص حفاظت از آب و هوا در سال آینده که توسط Germanwatch و موسسه New Climate منتشر شده است دانمارک، نروژ، سوئد و بریتانیا به ترتیب در صدر جدول کشورهایی هستند که سیاست زیست محیطی خوبی را اجرا می‌کنند.

مانند سال‌های قبل، رده‌های اول تا سوم این رتبه‌بندی خالی است و هیچ کشوری، روندی را که بتواند تصمیمات کنفرانس اقلیمی پاریس را تا پایان قرن حاضر به سرانجام برساند، در پیش نگرفته است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

به عبارتی هیچ کشوری در تمام حوزه‌های سیاست زیست محیطی در جایگاه "بسیار خوب" قرار نگرفته است.  برخی کشورها پیشرفت‌هایی در این زمینه کرده‌اند اما هنوز در ۶۱ کشور جهان که بزرگ‌ترین تولید کننده آلاینده‌ها در جو زمین هستند، اقدامات زیادی باید انجام گیرد.

معیارها کدامند؟

دو سازمان یاد شده شاخص کشورها در حفاظت از محیط زیست را از سال ۲۰۰۵ به منظور مقایسه سیاست بین‌المللی برای مبارزه با تغییرات اقلیمی منتشر می‌کنند. این شاخص با استفاده از معیارهای استاندارد جایگاه ۶۰ کشور و مجموعه اتحادیه اروپا را بررسی می‌کند که مسئول بیش از ۹۰ درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان هستند.

پژوهشگران چهار معیار را در نظر گرفته‌اند: میزان انتشار دی اکسید کربن، پیشرفت در زمینه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، میزان مصرف انرژی و قوانین و سیاست‌های حفاظت از محیط زیست.

از این منظر حداقل در یک حوزه برای اولین بار جایزه "بسیار خوب" به یک کشور اعطا شد: به نروژ در زمینه انرژی های تجدیدپذیر. ۱۵ کشور نیز رتبه کلی "خوب" را به دست آوردند که نسبت به سال گذشته یک کشور اضافه شده است.

ایران در جمع قرمزها

آلمان رده ۱۳

کشورهای اسکاندیناوی در مجموع بیشترین پیشرفت را در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و سیاست های آب و هوایی کرده‌اند.

مراکش، شیلی و هند پشت سر آنها هستند. آلمان در رده ۱۳ قرار دارد که نسبت به سال گذشته پیشرفت قابل توجهی را نشان می‌دهد. سال گذشته آلمان در رده ۱۹ بود. البته کارشناسان این را نیز مورد انتقاد قرار می‌دهند که علت "پیشرفت" برخی کشورها نه به خاطر عالی بودن سطح اقدامات آنها که به خاطر پایین بودن معیارهاست.

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

آلمان اهداف اقلیمی بلندپروازانه‌ای را برای خود تعیین کرده است، اما سیاستمداران این کشور در پاسخ به این سوال که چگونه می‌خواهند به اهداف آب و هوایی خود دست یابند، هنوز پاسخ روشنی نداده‌اند.

تئا اولریش از سازمان Germanwatch Energies و از نویسندگان این گزارش می‌گوید که سطح بالای سرانه انتشار گازهای آلاینده در آلمان و رکود گسترده سال‌های اخیر در گسترش فناوری و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر همچنان در این کشور یک معضل اساسی است.

او تاکید می‌کند: «در دولت بعدی ما به یک برنامه ۱۰۰ روزه، در همان ابتدای دور آینده صدراعظمی، و سپس پیشرفت جدی در همه بخش‌ها نیاز داریم».

کشورهای شرق اروپا در رده "ضعیف" و ایران در قعر جدول

اتحادیه اروپا به طور کلی در نیمه بالای شاخص محیط زیست قرار دارد. در شاخص جدید به عنوان مثال فرانسه و لوکزامبورگ در رده کشورهای "سبز" بالا آمدند. اما برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا سیاست‌های آب و هوایی بسیار ضعیفی داشته‌اند.

از جمله می‌توان به بلغارستان، مجارستان، لهستان، رومانی و جمهوری چک اشاره کرد. یان بورک، یکی دیگر از نویسندگان گزارش در مصاحبه با دویچه وله می‌گوید: «توافقنامه‌های کنفرانس حفاظت از آب و هوا در گلاسکو این امید را به وجود آورد که این وضع می‌تواند تغییر کند. بسیاری از کشورها اعلام کرده‌اند که می‌خواهند به استفاده از زغال سنگ ظرف ۱۵ سال آینده  خاتمه دهند.»

او اضافه می‌کند: «نکته بسیار جالب این است که کشورهای اروپای شرقی که به شدت به زغال سنگ وابسته هستند، این توافقنامه را امضا کرده‌اند، و آفریقای جنوبی با برخی از کشورهای غربی مانند آلمان متحد شده است تا سریعتر از مدار مصرف انرژی زغال سنگ خارج شود. در حال حاضر سیاست‌های حفاظت از محیط زیست در آفریقای جنوبی هنوز "ضعیف" و در لهستان حتی "بسیار ضعیف" رتبه بندی می‌شود.»

در انتهای "قرمز" جدول، یعنی بزرگترین کشورهای ‌آلاینده، روسیه و استرالیا پشت سر ایالات متحده آمریکا و الجزایر قرار دارند. کره جنوبی، تایوان، کانادا، ایران، عربستان سعودی و قزاقستان در قعر جدول هستند.

جایگاه چین و آمریکا

رتبه کلی چین به عنوان بزرگترین تولید کننده گازهای گلخانه‌ای جهان در حفاظت از محیط زیست "ضعیف" ارزیابی شده است. این کشور با چهار پله سقوط نسبت به سال گذشته در رده ۳۷ قرار گرفته است.

تا کنون بزرگترین مشکل چین انتشار گازهای گلخانه‌ای بالا و بهره‌وری بسیار ضعیف از انرژی بوده است. در مقابل، روند حرکت این کشور به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به میزان قابل توجهی خوب ارزیابی شده است. چین در این زمینه حتی بالاتر از آلمان و در رتبه ۲۳ قرار گرفته است.

اولین سال ریاست جمهوری جو بایدن، تأثیر مثبتی بر سیاست زیست محیطی دومین کشور تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای جهان داشت. در سال گذشته، ایالات متحده با شش پله صعود به رتبه ۵۵ در رده بندی کلی رسید، اما همچنان در رده کشورهای "بسیار ضعیف" قرار دارد، آنهم در رتبه پایینی در میان این کشورها.

• گزینه​‌هایی به ​جای پلاستیک

  شرکت صنایع شیمیایی "باسف"(BASF)، بزرگترین شرکت صنایع شیمیایی جهان در آلمان، در پی گونه‌ای ماده پلاستیکی‌​ست که قابلیت تجزیه​‌پذیری بالایی داشته و تجزیه‌​اش آسیب کمتری به طبیعت برساند. پژوهشگران دانشگاه هوهن‌هایم آلمان در ساقه گیاه آندیو به کشف ماده خام پلاستیک دست یافته‌اند. این ماده خام تولیدشده از دورریز این گونه کاهو را می‌​توان در ساخت جوراب نایلون، بطری و یا دیگر محصولات پلاستیکی به کاربرد.

• گزینه​‌هایی به ​جای پلاستیک

  در سراسر جهان شرکت​‌های گوناگونی به استفاده از بسته​‌بندی​‌هایی غیرپلاستیکی روی آورده​‌اند. تولید این بسته‌بندی​‌ها با استفاده از جلبک‌​های دریایی صورت می​‌گیرد. با خشک و فشرده​ کردن جلبک​ها ماده​ بی​‌بو و بی​‌مزه​‌ای استخراج می​‌شود که بدون مصرف مواد نگهدارنده، تا دو سال خاصیت خود را از دست نمی‌​دهد. پس در آینده نه تنها این بسته‌​بندی​‌ها به طبیعت زیانی نمی​‌رسانند، بلکه خوردنی نیز هستند.

• گزینه​‌هایی به ​جای پلاستیک

  همچنین از جلبک‌های دریایی می​‌توان به عصاره​ پیونددهنده آگار-آگار دست یافت. برای دستیابی به این عصاره پیونددهنده، ابتدا جلبک​‌های قرمز جوشانده می‌​شوند و پس از روند تبخیر، مایع لعاب به دست آمده که قابلیت شکل‌​پذیری دارد، به صورت فویل​‌های پلاستیکی درمی​‌آید.

• گزینه​‌هایی به ​جای پلاستیک

  پژوهشگران در آزمایش​‌های خود برای یافتن مواد خام تجدیدشونده، در زباله​ کاغذهای صنعتی به کشف لیگنین دست می​یابند. لیگنین با ترکیب الیاف طبیعی همچون رزین (انگُم) و کتان، به راحتی شکل‌​پذیر است و به سادگی می‌​توان آن را مورد استفاده قرار داد. اما مزیت بزرگی که دارند، این است که این الیاف همه تبدیل به کود می‌شوند و همه جا نیز می‌​توان این ماده را یافت. لیگنین در هر گیاهی وجود دارد.

• گزینه​‌هایی به ​جای پلاستیک

  کیسه​‌های توری میوه​‌ها و سبزی​‌ها نیز از الیاف سلولزی ساخته شد​ه‌​اند. یک شرکت اتریشی از الیاف چوب درخت کاج، نخ مخصوصی را تولید کرده که می‌​توان از آن کیسه‌​های توری برای بسته‌بندی میوه و سبزی ساخت. کیسه​‌های توری میوه هم‌ساز با محیط زیست جایزه محصولات سبز را از آن خود کردند. این جایزه ​ویژه به مبتکران ایده‌​های سازنده و پایدار در حمایت از محیط زیست اهداء می‌شود.

• گزینه​‌هایی به ​جای پلاستیک

  کارد و چنگال یکبار مصرف پلاستیک طبیعی از گیاهان زراعی بازروینده همچون ذرت ساخته می‌​شوند. این کارد و چنگال‌ها نه تنها ماندنی و در برابر حرارت مقاوم هستند، بلکه در طبیعت نیز کاملا تجزیه​‌پذیرند و آلاینده‌​ای از خود به‌​جای نمی‌​گذارند. ضمن آنکه برای دورانداختن آنان نیز می‌​توان از زباله‌​دان مواد طبیعی استفاده کرد.

• گزینه​‌هایی به ​جای پلاستیک

  کازئین، پروتئین موجود در شیر، سفت​‌کننده مایع‌ پنیر است. حال دانشمندان ثابت کرده​‌اند که این پروتئین قابلیت تبدیل به فویل را دارد. کازئین هوا را از خود عبور می‌​دهد، مقاوم و بادوام است و حتی می‌​توان آن را خورد. بنابراین بهترین جایگزین برای فویل‌​های معمولی‌​ست.

• گزینه​‌هایی به ​جای پلاستیک

  از کازئین موجود در شیر الیاف پارچه‌​ای ساخته می‌​شود. با این الیاف می​‌توان پارچه​‌هایی تولید کرد که ​به پارچه​‌های ابریشمی شباهت بسیاری دارند. برای تولید این الیاف از شیری استفاده می​‌شود که دیگر امکان مصرف ندارد. پس با ساختن پارچه از شیر، می​‌توان از خالی‌​شدن این شیرها در راه‌آب ظرفشویی جلوگیری کرد. این الیاف مانند مایع شیر با پوست سازگاری دارد، ضدباکتری‌ست و هوا را از خود عبور می​‌دهد.

• گزینه​‌هایی به ​جای پلاستیک

  علف​‌های خشک جایگزین مناسبی برای فوم​‌های تجزیه​‌ناپذیرند. علوفه نیز مانند فوم دارای خاصیت عایق حرارتی است. علاوه برآن علوفه می‌​تواند تراکم بخار آب را به خود جذب کند و در حمل و نقل نیز از نفوذ رطوبت در بسته​‌بندی​‌ها بکاهد.

• گزینه​‌هایی به ​جای پلاستیک

  به تازگی برای برچسب​‌ها نیز جایگزینی هم‌ساز با محیط زیست پیدا شده است که از الکل نیشکر ساخته می​‌شود. تولید و بازیافت این برچسب​‌ها نیز مانند برچسب‌های معمولی از پلی‌اتیلن صورت می​‌گیرد. روند تعویض برچسب​ بسته​‌بندی​‌ها و روند نصب برچسب‌​​ها، با حداقل هزینه انجام​‌شدنی‌​ست. در حال حاضر از این برچسب​‌ها بیشتر در بخش لوازم خانگی، محصولات آرایشی و مواد غذایی و آشامیدنی استفاده می‌​شود.