محاکمه حمید نوری؛ شاهد ماکت زندان گوهردشت و چشم‌بند بازسازی‌شده را به دادگاه آورد

محاکمه حمید نوری؛ شاهد ماکت زندان گوهردشت و چشم‌بند بازسازی‌شده را به دادگاه آورد۶ ساعت پیش

منبع تصویر، Getty Images

سی و پنجمین جلسه محاکمه حمید نوری به اتهام جنایت جنگی و قتل عمد تشکیل شد. هیات دادگاه حمید نوری به مدت دو هفته برای استماع شهادت‌های هفت تن از شاکیان پرونده از استکهلم پایتخت سوئد به آلبانی رفته است.

این هفت شاهد از جمله جان به دربردگان اعدام‌های جمعی تابستان ۱۳۶۷ در زندان گوهردشت هستند. این شاهدان از اعضای سازمان مجاهدین خلقند که اکنون در کمپ این گروه در کشور آلبانی حضور دارند.

محمد زند نخستین شاکی و شاهدی است که در مقابل هیات سوئدی دادگاه حمید نوری در شهر دورس آلبانی شهادت می‌دهد.

محمد زند در فاصله سا‌لهای ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۱ در زندان بود. برادر او، رضا زند در هشتم مرداد ۱۳۶۷ در همان زندان اعدام شد.

آقای زند در این دادگاه از طرف خود و بردارش حاضر شد.

در جلسه امروز حمید نوری که در سوئد زندانی است، به دادگاه استکهلم برده شده تا همچنان از آنجا به طور ویدیویی و همراه با یکی از وکلای خود در محکمه حاضر شود. همزمان وکیل دیگر حمید نوری به آلبانی رفته است.

حمید نوری ۱۸ آبان ۱۳۹۸ (نهم نوامبر ۲۰۱۹) به ظن مشارکت در کشتار زندانیان سیاسی مجاهد و چپ در زندان گوهردشت در تابستان سال ۱۳۶۷، به محض ورود به فرودگاه استکهلم بازداشت شد. او اما اتهامات را رد می‌کند.

محمد زند کیست؟

از پادکست رد شوید و به خواندن ادامه دهیدپادکستبه عبارت دیگر

گفتگو با چهره‌های سیاسی، هنری و ادبی از تلویزیون فارسی بی بی سی.

برنامه ها

پایان پادکست

کنت لوئیس وکیل سازمان مجاهدین و وکیل محمد زند در این پرونده در ابتدای جلسه گفت محمد زند در سال ۱۳۶۰ در ۱۶ سالگی بازداشت و به عنوان هوادار سازمان مجاهدین به حبس ابد محکوم شد.

او دوران محکومیت خود را در زندان اوین و قزل حصار گذراند و از سال ۱۳۶۴ به زندان گوهردشت منتقل شد. او در زمان کشتار در زندان گوهردشت حضور داشت.

بنابر گفته کنت لوئیس حکم او پس از دیدار خانواده‌اش با آیت‌الله منتظری جانشین وقت رهبر ایران از حبس ابد به ۱۲ سال زندان تقلیل یافت.

آقای زند پیش از اعدام با برادرش هم‌بند بوده و در مجموع سه بار به راهرو مرگ رفته و سه بار در برابر هیات متصدی اعدام‌ها قرار گرفته است.

او می‌گوید به دفعات حمید نوری را در زندان دیده است و حتی پس از آزادی، در سال ۱۳۷۴ هم او را دیده است.

محمد زند پس از خروج از ایران به کمپ سازمان مجاهدین در عراق می‌رود. او در موشک‌باران پایگاه لیبرتی در ۷ آبان ۹۴ که به کشته شدن ۲۴عضو سازمان مجاهدین خلق منجر شد، مجروح شده بود.

محمد زند پیشتر نیز در جریان تحقیقات دادگستری تصدیق کرده بود که حمید نوری در روزهای ۱۵ و ۱۸ مرداد ۱۳۶۷، در زندان گوهردشت، نام زندانیانی را که قرار بود اعدام شوند می‌خواند.. به گفته محمد زند، حمید نوری همچنین به همراه یک مسئول دیگر زندان در روزهای ۲۲ یا ۲۳ مرداد ۱۳۶۷ به سلول محمد زند رفته و او را تهدید کرده که او اعدام خواهد شد.

روز آغاز کشتار به روایت محمد زند

محمد زند امروز در دادگاه گفت: هشتم مرداد ماه ۱۳۶۷ نزدیکی‌های ظهر بود که از لای کرکره یک پنجره حسینیه داوود لشگری (مسئول امنیت زندان) را دیده که همراه با چند نفر لباس‌شخصی فرغونی پر از طناب را همراه می بردند و به سمت حسینیه می‌رفتند.

بنابر روایت بازماندگان حسینیه زندان گوهردشت از جمله مکان‌‌های اعدام زندانیان بود.

این روایت را چند تن دیگر از زندانیان نیز پیشتر در دادگاه تعریف کرده بودند.

به گفته آقای زند "دو سه ساعت بعد از سوله‌ها صدای مرگ بر منافق می‌آمد". منافق واژه‌ای است که مقامات جمهوری اسلامی برای اشاره به اعضای سازمان مجاهدین استفاده می‌کنند.

مواجهه با 'هیات مرگ '

محمد زند می‌گوید نخستین بار او را ۱۵ مرداد به "راهرو" مرگ برده‌اند.

این زندانی سیاسی سابق می‌گوید ناصریان (با نام حقیقی محمد مقیسه) دادیار وقت زندان گوهردشت او را در برابر "هیات مرگ" قرار داده است و به او گفته است "برادرت را اعدام کردیم اگر هرچه هیات می گوید نپذیری تو را هم اعدام می‌کنیم".

او می‌گوید هیات متصدی اعدام‌ها را بدون چشمبند دیده است و حسینعلی نیری (حاکم شرع وقت) به او گفته "امام می‌خواهد به تو عفو دهد".

او می‌گوید در همان روز حمید عباسی را دیده که از محل اعدام‌ها به سمت راهروی مرگ می‌آمده و تعداد زیادی چشم بندی در دست داشت.

او گفت روز ۱۸ مرداد مجددا به راهروی مرگ انتقال داده شده و بعد از مدتی در مقابل هیات متصدی اعدام‌ها قرار گرفته است اما نیری بلافاصله از او خواسته اتاق را ترک کند.

آقای زند می‌گوید "مرا روز ۲۲مرداد به انفرادی و در این روز پیش هیأت مرگ بردند متأسفانه نتوانستم مثل آن بچه‌ها از هویت مجاهدی‌ام دفاع کنم و بگویم مجاهد خلق".

او می‌گوید ناصریان او را برای لو دادن روابط درون بند زیر فشار می‌گذاشت.

نمایش ماکت زندان

کنت لوئی از طرف موکلش ماکت زندان گوهردشت را به دادگاه آورد و نمایش داد. آقای زند همچنین چشم‌بند و شلاق و چند شی بازسازی شده دیگر را هم برای ادای شهادت به زندان آورده بود.

شاکی از دادگاه خواست تا ماکت کوچک بازسازی زندان، چند نمونه از چشمبندهای مشابه آن زمان را به دادگاه آورده بود.

سازمان مجاهدین خلق پیش از این، اسامی و مشخصات ۴۴۴ تن از اعضا و هواداران خود را که در جریان قتل‌عام سال۱۳۶۷ در زندان گوهردشت اعدام شده‌اند به دادستان داده‌اند.

در کمپ "اشرف سه" در آلبانی موزه‌ای برپا شده که در آن بخش‌هایی از زندان گوهردشت از جمله "راهروی مرگ" و "محل اعدام‌ها" بازسازی شده است.

دیده‌بان ایران نهاد اجرایی بنیاد ایران تریبونال در شبکه‌های اجتماعی خود این دادگاه را به طور زنده پخش می‌کند. بنیاد ایران تریبونال یک تشکل غیرانتفاعی و غیردولتی است که از سوی زندانیان سیاسی دهه شصت و خانواده کشته‌شدگان و شماری دیگر از فعالان سیاسی ایران پایه گذاری شده است.

• دادگاه حمید نوری؛ 'به زندانی گفت راحتت می‌کنم، برد و دیگر ندیدمش'
• شهادت اولین فرزند در دادگاه حمید نوری؛ 'گل‌های داوودی داستان اعدام پدرم بود'
• در ۳۲ جلسه بازجویی پلیس سوئد از حمید نوری چه گذشت؟
• حمید نوری و کشتار ۶۷؛ از پاسدار به دادیار
• یکی از شاهدان دادگاه حمید نوری: 'حمید عباسی می‌گفت شما نجس هستید'
• دادگاه حمید نوری؛ 'پس از آزادی عباسی از زندانیان پیشین اعتراف ضبط می‌کرد'
• دادستانی سوئد کیفرخواست حمید نوری متهم به مشارکت در کشتار ۱۳۶۷ را صادر کرد
• آغاز دادگاه حمید نوری متهم کشتار زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷؛ شاکیان تقاضای دریافت غرامت کردند
• دادگاه حمید نوری در استکهلم؛ 'ابراهیم رئیسی در اتاق هیات مرگ نشسته بود'
• ادامه دادگاه حمید نوری؛ ایرج مصداقی از روزشمار اعدام‌ها گفت
• دادگاهی در ایران سازمان مجاهدین را به پرداخت ۷۶۶۰ میلیارد تومان غرامت محکوم کرد