دشتبانی: آزادسازی قیمت‌ خودرو در بازار غیر رقابتی قابل قبول نیست/ حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی انتظارات تورمی را تحریک می‌کند +فیلم

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- سینا احدیان؛ بازار خودرو مدت هاست که در التهاب به سر می رود. التهابی که ناشی از عدم همخوانی عرضه و تقاضا در این بازار است. هرچند که خودرو در بازار آزاد به وفور یافت می شود و سودش فقط به جیب دلالان می رود اما قیمت نجومی بازار آزاد، میل به خرید را از سوی مردم کاهش داده است. البته مردم حق انتخاب دیگری هم دارند. آن ها می توانند با قیمت بسیار پایین تر خودرو را از کارخانه نیز خریداری کنند اما شرایط قرعه کشی نیز باعث شده تا بسیاری شانس برنده شدن خودروها با قیمت مصوب کارخانه را نداشته باشند. به عنوان مثال در آخرین شرایط فروش فوق العاده محصولات ایران خودرو، کل ظرفیت اتومبیل پرطرفدار 207 دنده دستی با سقف پانوراما، 4 هزار عدد بود و تعداد کل متقاضیان این خودرو نیز به یک میلیون و 39 هزار و678 نفر رسید. این مسئله بدان معناست که از هر 259 نفر، یک نفر شانس برنده شدن این ماشین را دارد و بقیه مردم هم باید در رویاهایشان با این خودرو رانندگی کنند.

مسئله به اینجا ختم نمی شود. علاوه بر این شرایط دشوار، در روزهای اخیر نیز خودروسازان اقدام به افزایش 20 درصدی قیمت محصولات خود کردند اما ناگهان با دستور مستقیم شخص رئیس جمهور، آزاد سازی قیمت ها لغو شد و نرخ خودروها به حالت قبل بازگشت. این کار آقای رئیسی مخالفان و موافقان خود را دارد. به عقیده بسیاری از مخالفان، آزاد سازی قیمت خودرو می توانست تفاوت قیمتی بین نرخ بازار و کارخانه را کم کند و از دلالی و سودجویی در این بازار بکاهد اما موافقان این تصمیم نیز معتقدند که در بازار غیر رقابتی خودروی ایران، آزاد سازی قیمت ها کاردرستی نیست ولی بهتر بود رئیس جمهور با تدبیر بهتری برای لغو این افزایش قیمت اقدام می کرد.

با توجه به مسائل مطرح شده، یاور دشتبانی؛ اقتصاددان و کارشناس مسائل اقتصادی با ما به گفتگو پرداخته است که در ادامه تقدیم می شود.

هفته گذشته ایرانخودرو و سایپا در فروش فوق العاده محصولات خود، 20 درصد افزایش قیمت داشتند و در روز بعد، شاهد بودیم که با دستور مستقیم آقای رئیس جمهور، این افزایش قیمت لغو شد. چرا این اتفاق افتاد و عواقب آن چیست؟
حذف این قیمت گذاری دستوری برای شرایط بازاری است که کاملا مبتنی بر بازار رقابتی است. یعنی استدلال عمده کارشناسان و تحلیلگران حوزه خودرو و اقتصاد نیز به این شکل است که باید اجازه دهیم قیمت خودرو در بازار تعیین شود و لزومی ندارد دولت به صورت دستوری وارد این موضوع شود. با نگاه به این مسئله متوجه می شویم که عمده سهم بازار خودرو دست سایپا و ایرانخودرو است و افرادی که مسائل علم اقتصاد را به ساده ترین شکل ممکن نیز مطالعه کرده اند، در بحث بازار چندجانبه و امکان کارتلی که معمولا وجود دارد روبه رو شده ایم. باید بپذیریم که سایپا و ایرانخودرو 2 بازار هم سوی هم هستند. شما نمی توانید مصداقی را بیابید که ایرانخودرو قیمت خودروهایش را افزایش دهد ولی سایپا این کار را نکرده باشد. وقتی چنین امری صدق نمی کند و عملا این همسویی وجود دارد، بازار خودروی ما، یک بازار رقابتی نیست و شرایط بازار عادی را ندارد که بخواهد طی حذف قیمت گذاری دستوری برود. اتفاقا وجود یک نهاد ناظری مثل دولت ضروری است که خودروسازها نسبت به افزایش های قیمت خودرویشان که طبیعت بازار انحصاری هم هست اقدام کنند. در این سال ها نیز به نوعی توجیه شده ایم که باید قیمت خودرو افزایش یابد. حتی زمانی که بازار ارز از ثبات لازم خود برخوردار بود، نسبت به روند افزایشی قیمت خودرو توجیه شده ایم. از سال 1391 تا به امروز پژو 206 که 30 میلیون تومان بود، در حال حاضر به 200 میلیون تومان رسیده است.