ضرورت توجه به احداث خط آهن رشت - آستارا

در این میان بدون تردید، احداث خط ‌آهن رشت ـ آستارا اهمیت بسیاری برای پیشرفت در تعاملات اقتصادی دارد.
در این ارتباط توجه به نکات زیر حائز اهمیت است.

1- بنا به گزارش مرکز پژوهش ‌های مجلس، عملکرد ترانزیت کشور به استناد آمارهای وزارت راه و شهر سازی، عمدتا در بخش جاده‌ای بوده و بخش ریلی سهم قابل قبولی در عملکرد ترانزیتی نداشته است. کشور در چند سال گذشته، با روند نزولی میزان ترانزیت روبه‌رو بوده، به ‌طوری‌ که میزان کاهش در 2 سال گذشته به بیش از 50‌ درصد رسیده  است. فاصله وضع موجود با وضع مطلوب ترانزیت در طول دهه‌ های گذشته نشان می‌دهد که عدم استفاده از استعدادهای ترانزیتی کشور ریشه در عوامل دیگری غیر از تحریم‌ ها و همه ‌گیری کرونا داشته و ارتباط مستقیم و معناداری با نظام برنامه ‌ریزی و مدیریتی کشور دارد.

2- امروز کشورهای تولید کنندۀ نفت و گاز  به دنبال متنوع سازی اقتصاد و کاهش وابستگی خود  به درآمدهای نفتی هستند وایران و جمهوری آذربایجان نیز با این هدف و نظر، سرمایه گذاری در عرصه حمل و نقل منطقه را هدف قرار داده اند. جمهوری آذربایجان به عنوان دروازه قفقاز، مبتکر و شریک در ایجاد راه آهن باکو- تفلیس - قارص بوده و برای تبدیل کشور به قطب کلیدی حمل و نقل منطقه ای، بیش از 20 میلیارد دلار سرمایۀ اختصاص داده است. ایران نیز پل اتصال روسیه و قفقاز به آب های آزاد در خلیج فارس و دریای عمان است و مسیر ایران، امن ترین، نزدیک ترین و اقتصادی ترین مسیر حمل و نقل برای کشورهای پیرامونی می باشد.

3- خط آهن رشت ـ آستارا از مهم ترین پروژه های ریلی کشور در جهت استفاده از کریدورهای بین المللی است. با اتصال خط آهن ایران به جمهوری آذربایجان، کریدور شمال-جنوب، معنای واقعی پیدا کرده و ترانزیت ریلی کشور دست خوش تحول بزرگی خواهد شد. ساخت راه آهن رشت- آستارا به طول 164 کیلومتر و اتصال رشت به آستارا ، تسهیل مبادلات بین بنادر شمالی و جنوبی کشور از طریق حمل و نقل ریلی را در پی خواهد داشت. در واقع ایجاد یک مسیر تمام ریلی در کریدور ترانزیتی شمال- جنوب ، ارتباط مستقیم ریلی خلیج فارس و شبه قاره هند با کشورهای روسیه و آسیای میانه و قفقاز و  کشورهای اروپائی ایجاد و امکان گسترش مبادلات تجاری و بازرگانی با کشورهای حاشیه دریای خزر، بنادر باتومی و پوتی در گرجستان، دریای سیاه و کشورهای اروپایی از جمله اهداف اصلی در احداث این محور است.

4- میزان ترافیک پیش بینی شده در سال اول بهره برداری از محور رشت - آستارا حدود سه میلیون تن بار و 200هزار نفر مسافرمی باشد که در سال های بعد به 4 میلیون تن بار و 500 هزار نفر مسافر افزایش خواهد یافت. از آن پس شرکت های بین المللی، حمل بار  از مسیر ایران را ترجیح می دهند، چراکه از نظر زمان ، هزینه و امنیت ،این مسیر گزینه بهتری خواهد بود.

5- مسیر ریلی رشت-آستارا حتی به کریدور "شرق-غرب"  نیز معنا می بخشد و قطار کانتینری شانگهای- تهران را می توان از مسیر رشت - آستارا -  تفلیس، راهی اروپا  نمود. در حال حاضر محموله های چین با خط آهن تا بندر اوکتائو و از مسیر دریا به بندر باکو منتقل و از باکو نیز مجددا با خط آهن تا تفلیس و دریای سیاه جابه جا می شوند.

6- احداث خط آهن رشت - آستارا نقش زیادی در افزایش تجارت بین المللی، منطقه ای و ترانزیت کالا و مسافر میان ایران و کشورهای منطقه و حتی فرامنطقه خواهد داشت و کشورهائی مثل آذربایجان و روسیه می توانند از کوتاهترین مسیر به خلیج فارس و آب های آزاد متصل شده و در هزینه های خود نیز صرفه جوئی کنند. در حال حاضر از هندوستان و کشورهای اروپایی میلیونها تن کالا در مدت 60 روز به حوزه قفقاز ترانزیت می شود که با تکمیل کریدور شمال - جنوب این مدت به 10 تا 14 روز کاهش  می یابد.

7- جمهوری آذربایجان، هشت کیلومتر از خط آهن در داخل این کشور را تا رودخانه مرزی آستاراچای احداث کرده است. قرار بود جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان هر یک 50 درصد از بودجه حدود یک میلیارد دلاری این پروژه را تامین کنند. تکمیل این پروژه و اتصال ریلی دالان شمال به جنوب، مهم‌ترین محور مذاکره ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان در اجلاس سه‌جانبه تهران بود. هر سه کشور به دنبال مقاوم‌سازی اقتصاد و ایجاد تنوع در حوزه‌های درآمدزا هستند و اتصال راه‌آهن‌های ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان برای سه کشور دارای مزیت‌ است. این اقدام، امکان اتصال جمهوری آذربایجان را به خلیج فارس فراهم کرده و روس‌ها هم می‌توانند از این مسیر برای انتقال کالاهای خود استفاده کنند. در عین حال تکمیل خط آهن رشت ـ آستارا موجب تبدیل کشورمان به مرکز گذر دالان‌های حمل‌ونقل منطقه‌ای و به تبع آن، کانون تحولات اقتصادی منطقه خواهد بود.
 
8- احداث خط آهن رشت - آستارا به عنوان خط دوستی تهران و باکو نشاندهنده میزان اعتماد بالای طرفین به یکدیگر  است که ورود در اجرای پروژه های مهم و کلیدی را ممکن می سازد. راه اندازی راه آهن آستارا - رشت و حمل کالا از خلیج فارس و دریای عمان با ایجاد تعرفه های مناسب ، آسان سازی رویه برای اخذ روادید ترانزیت ، و سرعت بخشیدن به انتقال بار، به ایران و آذربایجان کمک خواهد نمود تا بطور واقعی به بازیگران فعال اقتصادی در منطقه تبدیل شوند.
امید است وزارت مسکن و شهرسازی با کمک وزارت امورخارجه ، این اقدام مهم را به منزله تکمیل آخرین حلقه اتصال کریدور شمال ـ جنوب در دستورکار قراداده و تلاش کنند تا تکمیل این پروژه با تاخیر دیگری مواجه نشود.