جدال لفظی طرفداران و مخالفان اصغر فرهادی؛ «قهرمان» یا «مدیون» حکومت؟

این روزها جدال لفظی اصغر فرهادی، کارگردان برنده جایزه اسکار، و داوود مرادیان، مدیر گروه مستند «روایت فتح» در رسانه های اجتماعی باعث واکنش موافقان و مخالفان فرهادی شده است.

این جدال از آنجا شروع شد که مرادیان در گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر ضمن ستایش از فرهادی گفته بود: «فرهادی فیلمساز تیز هوشی است که هم حکومت را دارد و هم بیرون حکومت را.»

در واکنش، فرهادی در صفحه اینستاگرامش نوشت: «خیلی صریح و روشن بگویم، من از شما بیزارم.» وی سپس از سیاست های حکومت در مورد رویدادهای دی ۹۶ و آبان ۹۷ و همچنین سرنگونی هواپیمای اوکراینی انتقاد کرد.

این انتقادهای فرهادی، واکنش طرفدارن حکومت را برانگیخت و در صفحه های اجتماعی عنوان کردند «وقتی فرهادی، که صراحتا گفته از حکومت بیزار است، چرا باید فیلم او«قهرمان» را به اسکار معرفی کرد؟» مرادیان نیز در پاسخ گفته: «آقای فرهادی، ما هم از شما متنفریم … شما از موی سر تا نوک پایت را مدیون جمهوری اسلامی هستی.»

فرهادی - قهرمان!

اما چرا انتقادها از فرهادی بالا گرفت؟ بسیاری از جشنواره‌های بزرگ مانند «اسکار» اجازه حضور فیلم‌های مستقل را نمی دهند و فیلم حتما باید به عنوان نماینده یک کشور در این جشنواره‌ها شرکت کند. در حالی که بسیاری از فیلمسازان خوب ایرانی، مانند بهمن قبادی، بهرام بیضایی و ... ناچار به ترک ایران شده اند و از سوی دیگر، بسیاری از فیلمسازان خوب ایرانی در داخل مانند جعفر پناهی دچار محدودیت هستند، معرفی فیلم‌های فرهادی به جشنواره اسکار، به گونه ای ارتباط خوب او را با حاکمیت تداعی می‌کند.

از طرف دیگر، به خاطر سکوت فرهادی در قبال حوادث گوناگون، انتقادهایی از سوی مردم به او وارد بود. به طور مثال در تابستان گذشته و همزمان با سرکوب های خونین مردم خوزستان، که به بی‌آبی اعتراض داشتند، فرهادی در فرانسه برای دریافت جایزه «کن» به سر می برد، و به او انتقاد شد که چرا از یک تریبون جهانی برای اشاره به این اعتراض ها استفاده نکرده است. هر چند فرهادی در بازگشت از فرانسه، در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «فریاد به ستوه آمده از ظلم همچون گذشته با گلوله پاسخ داده شد.»

طعم تبعیض

وقتی در سال ۱۳۷۶ عباس کیارستمی نخستین جایزه مهم سینمای بعد از انقلاب را، به خاطر فیلم «طعم گیلاس» به دست آورد، در راه بازگشت عده ای به فرودگاه مهرآباد رفتند تا او را مورد ضرب و شتم قرار دهند، چرا که کاترین دنو وقتی کیارستمی از دست دادن با او خودداری کرد، روی کیارستمی را بوسید. همواره از او انتقاد می‌شد که فیلم‌های «جشنواره پسند» می‌سازد و چهره ضعیفی را از ایران به نمایش می‌گذارد. اما رفته رفته، حکومت به این نتیجه رسید که جوایز بین‌المللی می‌توانند اعتباری برای حکومت به دست آوردند، و هر ساله تلاش شد تا ایران در جشنواره های بین المللی شرکت کند.

فیلمسازان در تبعید

بهمن قبادی از فیلمسازان ایرانی است که جوایز مختلف و معتبری را در کارنامه خود دارد و از سال ۲۰۱۷ عضو آکادمی علوم و هنرهای سینمایی یا اسکار شده است. او از مدیر آکادمی خواسته است که فیلمسازان در تبعید بتوانند در اسکار شرکت کنند.

وی با اشاره به جعفر پناهی که در سال ۲۰۱۰ دستگیر و از فیلمسازی منع شد، گفته است با وجود خطر دستگیری و زندان، پناهی همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد و فیلم «تاکسی» او، در سال ۲۰۱۵ جایزه خرس طلایی جشنواره برلین را از آن خود کرده است.

قبادی اشاره کرده است که ما فیلمسازان بدون سرزمینیم. سال ۲۰۲۰ نیز فیلم رسول اف، «شیطان وجود ندارد» جایزه خرس طلایی جشنواره برلین را از آن خود کرد، ولی به دلیل ممنوع الخروج بودن وی، این جایزه را دختر او باران دریافت کرد.