قزوین، استانی بر مسیر گسل‌ها

به گزارش «تابناک» به نقل از ایرنا، کشور ایران هرچند سال یکبار با خسارت ها و خرابی های گسترده حوادث طبیعی به ویژه زلزله مواجه می شود که آثار آن تا سال ها و دهه ها همچون زخمی ناعلاج باقی می ماند.

زلزله کرمانشاه در سال های گذشته و زلزله بندر عباس در چند روز گذشته، ضرورت هوشیاری و اقدامات به موقع و آگاهانه را در برابر این حادثه طبیعی موکد ساخته و افکار عمومی را نسبت به زلزله به ویژه در استان های حادثه خیز مانند قزوین هوشیارتر کرده است.

براساس آخرین گزارش های مرکز مطالعات انجمن زلزله شناسی استان قزوین، ۳۵ گسل در این پهنه مینودری شناسایی شده است که از میان آنها هشت گسل فعال و مابقی به صورت نیمه فعال هستند.
در میان گسل‌های فعال استان، گسل شمال قزوین با ۶۰ کیلومتر طول در فاصله ۱۱ کیلومتری شمال شهر، زنگ خطری جدی را برای قزوین به صدا درآورده است.

با توجه به اینکه توسعه شهر قزوین به سمت شمال آن در حال انجام است باید پرسید اگر زلزله ای در این شهر رخ دهد چه میزان خسارت به بار خواهد آمد و تا چه میزان زیرساخت های لازم برای مقابله با بحران های این حادثه طبیعی فراهم است؟

خبرنگار ایرنا، برای بررسی هرچه بیشتر این مساله به سراغ کارشناسان رفته است تا از وضعیت قزوین در مقابله با چنین بحرانی مطلع شود.

گسل های خطرناک قزوین

نایب رئیس کمیسیون ترویج فرهنگ ایمنی در برابر زلزله سازمان نظام مهندسی استان قزوین درباره علل وقوع زلزله گفت: حرکت صفحات تکتونیکی زمین، یکی از مهم‌ترین علت های وقوع زلزله است.

سید مهدی موسوی با بیان اینکه نه تنها استان قزوین بلکه کل کشور در برابر زلزله حادثه خیز است؛ تصریح کرد: ایران یکی از ۱۰ کشور زلزله خیز دنیا است و از همین رو آسیب های زیادی را بر اثر وقوع این حادثه برای کشور می توان تصور کرد.

وی ادامه داد: ایران بر روی گسل های بزرگی پدید آمده است که ۹۰ درصد آنها گسل های جوان و لرزه خیز هستند، مناطق شمال شرقی ایران از برخورد قاره ای صفحه عربستان با صفحه اوراسیا تشکیل شده که همین امر سبب می شود تا کشور ما یکی از مناطق پر ریسک در این زمینه به شمار آِید.

موسوی با تاکید بر اینکه وجود گسل در هر منطقه ای باعث تشدید زلزله می شود، افزود: علاوه بر وجود گسل عوامل بیرونی دیگری همچون دخالت انسان در محیط زیست و انجام پروژه های عمرانی مانند ساخت تونل و سد سازی می تواند در این حوزه خطر ساز باشد.

نایب رئیس کمیسیون ترویج فرهنگ ایمنی در برابر زلزله سازمان نظام مهندسی استان قزوین همچنین در خصوص وضعیت قزوین در برابر وقوع زلزله، گفت: ۲ گسل خطرآفرین در قزوین موجب نگرانی است، گسل شمال غربی که طول آن بیش از ۶۰ کیلومتر می باشد و در فاصله ۱۱ کیلومتری شمال قزوین قرار دارد و گسل فشاری الموت که در بخش جنوبی دره الموت واقع شده است.

این عضو سازمان نظام مهندسی قزوین افزود: با توجه به تمرکز جمعیتی و صنعتی قزوین، واقع شدن این شهر در جوار پایتخت و همچنین قرار داشتن بر سر چهار راه مواصلاتی کشور، اهمیت خاص این استان از لحاظ اقتصادی و سیاسی مشخص می شود بنابراین از نظر تامین امنیت و تمهید راهکارهای کاهش آسیب های وقوع زلزله در استان قزوین، باید اقدامات ویژه صورت گیرد.

آماده سازی در حوزه مدیریت بحران

وی با بیان اینکه آماده سازی استان در مقابله با زلزله یکی از نکات لازم و ضروری در این حوزه است، افزود: استان قزوین جزو مناطقی است که مابین گسل زاگرس و البرز واقع شده و از همین رو جزو مناطقی با میزان لرزه خیزی بالا به حساب می آید.

این کارشناس گفت: یکی از مباحث مهمی که در زمینه زلزله حائز اهمیت بوده، مطالعه آسیب پذیری، شناخت مرحله بحرانی و مدیریت ریسک قبل از وقوع زلزله است.

موسوی اظهار داشت: آگاهی بخشی و ارائه آموزش های قبل از زلزله به شهروندان می تواند نقش به سزایی در کاهش تلفات داشته باشد و لازم است استان قزوین در بحث ترویج فرهنگ مدیریت بحران توجه بیشتری نسبت به سال های قبل داشته باشد.

این کارشناس مهندسی زلزله همچنین بیان کرد: ایمن سازی از دیگر مواردی است که نقش به سزایی در پیشگیری از تلفات به هنگام رخدادهای طبیعی، کاهش خسارات جانی، عمرانی و مالی دارد، همچنین ترویج فرهنگ مقاوم سازی در برابر زلزله از ضرورت‌هایی بوده که در استان کمتر به آن اهمیت داده شده است.

مسیر گسل های خطرساز قزوین

یک فعال حوزه شهری و کارشناس عمران نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: گسل شمال استان قزوین که از ضلع جنوب ارتفاعات شمال قزوین عبور می‌کند، از بخش کوهین شروع می‌شود و از شمال آزادراه قزوین- زنجان، روستای رزجرد و رشتقون تا نزدیکی نیروگاه شهید رجایی ادامه پیدا می‌کند.

امیر زلالی با اشاره به توسعه ساخت و ساز در مسیر شمال استان، افزود: در دهه اخیر و به خصوص در یکی دو سال گذشته شاهد پیش روی استان به سمت مناطق زلزله خیز هستیم و مجوز ساخت و ساز در این مسیر بدون در نظر گرفتن انجام مطالعات لرزه ای و بررسی فاصله حداقلی سازه ها از گسل ها، مطالعات زیست محیطی و هواشناسی و بررسی جریان های بادی و مطالعات زمین شناسی صورت می گیرد.

زلالی ادامه داد: منطقه پونک در شهر قزوین نیز یکی از مناطقی است که بدون مطالعه در حال پیشروی بوده و گسترش شهر به سمت گسل، کار بسیار خطرناکی است.

وی با بیان اینکه برخی مناطق مرفه نشین استان تهران نیز بر روی گسل سوار است، افزود:الگو پذیری استان قزوین از پایتخت اشتباهی بزرگ است.

زلالی ادامه داد: منطقه پونک و همچنین دانشگاه آزاد و پارک علم و فناوری که خود یک مرکز علمی است در محدوده نزدیک به گسل ساخته شده و مدیریت شهری در تصمیم گیری های این چنینی باید پاسخگو باشد.

این فعال حوزه شهری اظهار داشت: با توجه به اینکه، حرکت گسل استان قزوین به سمت شمال است بنابراین بر اثر حرکت ناگهانی این گسل، خسارت اصلی به مناطق شمال این گسل می رسد و میزان خسارت کمتری به جنوب قزوین تحمیل خواهد شد.

اعلام آماده باش مدیریت بحران علیه زلزله

مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین نیز در همین خصوص گفت: مطالعاتی بسیاری در حوزه زلزله صورت گرفته است و استان در آماده باش کامل در مقابله با این رخداد طبیعی قرار دارد.

قدرت الله مهدیخانی با بیان اینکه تمامی گسل های استان قزوین شناسایی شده است، افزود: پس از زلزله خسارت بار کرمانشاه یک تیم مهندسی با استفاده از تجهیزات نرم افزاری، استان قزوین را شبیه ‌سازی کردند و بر اساس آن نقاط حادثه خیز استان مشخص شد.

این مسوول همچنین گفت: طی یک سال اخیر شاهد پس لرزه های سه و پنج ریشتری در نقاط مختلف استان بودیم که این موضوع یک هشدار و اعلام آماده باش برای استان است.

وی با بیان اینکه پایش، شتاب گیری و پیشگیری از سیاست های مدیریت بحران استان قزوین در مقابله با زلزله است،افزود: در همین راستا جلساتی مستمر تحت عنوان هماهنگی و مانور زلزله در اداره کل مدیریت بحران استان برگزار می شود و در این جلسات به مدیران شهری تاکید شده تا دیگر هیچ مجوز ساخت و سازی در محدوده گسل صادر نشود.

مهدیخانی با تاکید بر شناسایی و شتابگیری به عنوان سیاست های کاری سازمان مدیریت بحران، افزود: در همین راستا، اقداماتی مانند پهنه بندی لرزه ای و جانمایی اسکان اضطراری همراه با دستگاه های شتاب گیر در برخی نقاط استان صورت گرفته و بر همین اساس حرکات احتمالی ناشی از گسل ها با دقت بالا کنترل و رصد می شود.

وی ادامه داد: یکی دیگر از اهداف مدیریت بحران آموزش مقابله و رویارویی با زلزله به شهروندان و به خصوص دانش آموزان است چراکه آموزش اصول ایمنی در برابر زلزله به کاهش تلفات جانی در هنگام حادثه کمک می کند.

رهآورد:
با توجه به قرارگیری استان قزوین در محدوده گسل ها و با توجه به تجربه تلخ زلزله های رودبار، آوج و بویین زهرا و از آنجایی که کارشناسان علم مهندسی زلزله معتقدند عوامل بیرونی نظیر افزایش ساخت و ساز و بارگیری شهری از عوامل تحریک کننده گسل های فعال استان قزوین است، باید تا حد ممکن از بارگذاری هر چه بیشتر شهر در قسمت شمالی آن جلوگیری شود و برای مقاوم سازی بناها اقدام فوری به عمل آید.