تدابیر اخذشده برای رفع مشکلات آبریز زاینده رود

به گزارش  باشگاه خبرنگاران جوان، هوشنگ ملایی رئیس حوضه آبریز زاینده‌رود امشب ۲۹ آبان ماه با حضور در برنامه گفت‌و‌گوی ویژه خبری به بررسی وضعیت آبریز زاینده‌رود و مشکلات مرتبط با آن پرداخت.

ملایی با اشاره به اینکه حوضه زاینده‌رود به دو بخش تقسیم می‌شود گفت: یکی بخش بالادست زاینده‌رود است که متاثر از ایستگاه کوهرنگ است و این ایستگاه تاثیر بسیار زیادی در منابع آب سطحی و سیلابی که وارد سد زاینده‌رود می‌شود، دارد. بحث دیگر مربوط به پایین دست سد است که تا تالاب گاوخونی ادامه دارد .

وی با اشاره به اینکه کوهرنگ حدود ۱۴۰۵ میلیمتر بارش در دوره متوسط ۵۱ ساله داشته است، افزود: در ۱۰ سال اخیر دوره خشکسالی در کشور حاکم شده است و اثرات تغییر اقلیم را می‌بینیم که متوسط ۱۰ سال اخیر به ۱۲۷۳ متر کاهش پیدا کرده است.

ملایی با اشاره به اینکه میزان بارش ۵۸۳ میلی‌متر نسبت به دوره درازمدت کاهش داشته است اظهار کرد:کل بارشی که در حوزه کوهرنگ اتفاق افتاد ۸۲۲ میلیمتر است. بارش با روان آب رابطه مستقیم دارد ،زمانی که بارش کم می‌شود ، روان آب کاهش پیدا می‌کند و برخی اوقات میزان بارشی که اتفاق می افتد بارش موثر نیست. لذا کاهش بارش در حوضه زاینده رود داشتیم و در کل کشور هم این کاهش را شاهد هستیم .

رئیس حوضه آبریز زاینده‌رود با اشاره به افزایش دما گفت : طی ۵۰ سال اخیر حدود دو درجه متوسط دمای حوضه زاینده‌رود افزایش یافته است. میزان برفی که در این حوضه اتفاق افتاده کم بوده است و پوشش برف نسبت به گذشته کاسته شده است.

وی با اشاره به اینکه متوسط بارش درازمدت حوضه زاینده‌رود ۲۴۴ میلی‌متر است ادامه داد: سطح حوزه رودخانه زاینده‌رود حدود ۲۷ هزار کیلومتر مربع است که ۱۹۰۰ کیلومتر آن در استان چهارمحال و بختیاری و مابقی این مساحت در استان اصفهان واقع شده است.

ملایی با اشاره به اینکه بیش از ۸ میلیارد مترمکعب بیلان منفی دشت‌های استان است گفت: سالانه حدود ۵۶ سانتی متر سطح آب زیرزمینی در حوزه آب زاینده‌رود به طور متوسط افت پیدا می‌کند که بحث‌های فرونشست و فرو چاله را در خود می گنجاند. سالیانه حدود بیش از ۲۰۰ میلیون متر مکعب اضافه برداشت در شرایطی داریم که بارش نرمال باشد و در زمانی که وضعیت بارش بحرانی می شود و ما از متوسط نرمال دراز مدت کاهش بارش داریم ،این میزان افت سالیانه به همان نسبت افزایش پیدا می‌کند و شدت خشکسالی بر افت آب‌ های زیرزمینی تاثیر مستقیم می‌گذارد.

رئیس حوضه آبریز زاینده‌رود با اشاره به اینکه در بحث کشاورزی تنها به بحث الگوی کشت نباید نگاه کنیم بلکه باید به الگوی مصرف هم باید توجه داشته باشیم خاطرنشان کرد: حدود ۲۰۰ هزار هکتار در حوضه زاینده‌رود اراضی داریم که شبکه های تحت پوشش منابع آبی رودخانه زاینده‌رود است و در بالادست سد زاینده‌رود حدود ۸۰ هزار هکتار اراضی داریم که این اراضی عمدتاً توسط برداشت مستقیم از منابع رودخانه و یا توسط احداث چاه انجام می‌شود.

وی با اشاره به اینکه در حال تدوین برنامه جامع به صورت فراگیر هستیم افزود: تغییراتی در الگوی کشت ایجاد شده است. گندم یکی از محصولات استراتژیک کشور است ، بخش عمده‌ای از اراضی حوضه زاینده‌رود به این محصول اختصاص دارد و بعضاً بخشی از اراضی برای کشت برنج است که در این بخش هنوز نتوانستیم کشت های جایگزین ایجاد کنیم.

ملایی با اشاره به اینکه اجرای طرح های وزارت کشاورزی برای مدیریت مصرف آب ابتدا از کشاورز شروع می شود بیان کرد: تاریخچه حق آبه ها در حوزه زاینده رود به زمان شیخ بهایی بر می گردد.

رئیس حوضه آبریز زاینده‌رود با اشاره به اینکه در ساختار نرخ گذاری محصولات کشاورزی تغییر ایجاد شده است افزود: بر اساس مصوباتی که مجلس داشت کشاورزان در نرخ‌گذاری نقش دارند و می‌توانند قیمت محصولات را تعیین کنند. وزارت کشاورزی برنامه‌ای دارد که اصلاح الگوی کشت را انجام دهد که بخشی از آن مربوط به بحث ایجاد گلخانه ها و ایجاد مجتمع های کشاورزی است .برای این بخش زیرساخت هایی نیاز است که باید وزارت نیرو کمک کند. برنامه ای در سطح ملی در حوزه  زاینده رود تصویب شده و در سطح استانی اجرا می‌شود.

وی افزود: وزارت جهاد کشاورزی بر اساس منابعی که در اختیار دارد طرح‌هایی را تعریف کرده است و توانسته طرح هایش را به اجرا درآورد. کارهایی که وزارت کشاورزی در بحث مدیریت مصرف می خواهد انجام دهد باید از کشاورز شروع شود یعنی باید کشاورز درخواست داشته باشد و بخشی از منابعی که برای اجرای طرح‌ها اختصاص پیدا می‌کند از محل منابعی است که از ناحیه کمک های خود فرد است و بخشی هم از ناحیه کمک‌های دولت است که از ناحیه وام های بلاعوض به کشاورزان تخصیص پیدا می‌کند.

در حوزه زاینده‌رود الگوی مصرف و الگوی کشت باید تغییر پیدا کند

ملایی اظهار کرد: وزارت کشاورزی و کشاورز تلاش‌های خودشان را انجام داده‌اند و اگر این کارها انجام نشده بود امروز آمار ۵۰ درصد را نداشتیم. در حوزه زاینده‌رود هم الگوی مصرف و هم الگوی کشت باید تغییر پیدا کند و به سمت کشت های جایگزین باید پیش برویم.

رئیس حوضه آبریز زاینده‌رود اظهار کرد: در بخشی از اراضی که در سالیان گذشته منابع آبی داشتیم آمار منطقه نشان می‌دهد که آوردخوبی داشتیم لذا سطح زیر کشت ما در آن موقع قابل توجه بوده است اما امروز شرایطی که در حوزه حاکم است امکان سطح زیر کشت از نظر منابع آبی را ندارد.

وی با اشاره به اینکه بار آبی جدیدی به حوزه تحمیل نکردیم گفت: بر اساس مصوباتی که در شورای عالی آب داشتیم هیچ بار آبی جدیدی برای این حوزه اضافه نشده است . یک دوره خشکسالی در این حوزه حاکم بوده ،سال گذشته دوره خشکسالی داشتیم و امسال هم یکی از خشک سال ترین بارش را در حوزه تجربه می کنیم لذا با دوره خشکسالی مواجه شده ایم و این دوره خشکسالی اثرات کارهای خوبی که در حوزه انجام شده را کمتر می‌کند.

مصرف آب صنایع مستقر در استان اصفهان ۲۰۰ میلیون متر مکعب است

ملایی گفت:اثرات بخش صنعت در استان اصفهان صرفاً مصرف صنعت نیست، در استان اصفهان یکسری از صنایع بزرگ جنبه ملی دارند و این صنایع حدود ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب مصرف دارند. تنها  این میزان مصرف نیست بلکه جمعیتی که در اثر استقرار صنایع در اصفهان ساکن شدند هم مصرف آب دارند.

ملایی تصریح کرد: آنها خودشان مستقیم برای محصولاتی که تولید می‌کند آب مصرف می‌کنند و افرادی که قرار است ساکن شوند نیاز به آب دارند.

رئیس حوضه آبریز زاینده‌رود با اشاره به اینکه سرانه جمعیتی که در استان اصفهان به خصوص در حوزه زاینده‌رود ساکن شده نزدیک به ۵ میلیون نفر است ادامه داد: شاخص‌های مصرف به شدت کاهش یافته است ،متوسط کشور به ازای هر نفر سرانه آب کمتر شده است.

وی با اشاره به اینکه بر اساس مصوبه شورای عالی آب و کارگروه‌ شورای هماهنگی زاینده‌رود ، در ستاد احیای زاینده‌رود تکالیفی تعریف شده است افزود: مصارف صنایع را از سفره‌های آب زیرزمینی و از آب سطحی که در حوزه زاینده‌رود برداشت می‌شد را کاهش می دهیم و به سمت استفاده از پس آب شهری می رویم.

وی خاطرنشان کرد: طرح‌های فاضلاب باید اجرا شود و منابع استحصال شده باید در اختیار بخش صنعت قرار گیرد تا بار گذاری کمتر شود.

رئیس حوضه آبریز زاینده رود تصریح کرد: در کارگروه سازگاری با کم آبی استان چهارمحال و بختیاری در سال آبی گذشته مصوباتی در کارگروه استان داشتیم، وظایفی بر عهده سازمان جهاد کشاورزی، نظام صنفی و شرکت آب منطقه‌ای این استان به عنوان متولیان امر در راستای کنترل مصارف آب گذاشته شد که همکاری خوبی از طرف کشاورزان انجام شد و توانستیم بخشی از مصارف غیرمجاز را کنترل کنیم .

برای کنترل برداشت‌های آب غیرمجاز، اقدامات خوبی انجام شده است

وی افزود: همین کار‌ها با ریاست استاندار وقت اصفهان و اعضای کارگروه سازگاری با کم آبی استان در استان چهارمحال و بختیاری انجام شد و کمک شد بخش عمده‌ای از مصارف غیرمجاز شناسایی شود و با همکاری دادستان‌های دو استان در جهت کنترل برداشت‌های غیرمجاز، اقدامات خوبی انجام شده است البته همین برنامه‌ها را امسال با دقت بیشتری در حوضه زاینده رود اجرا خواهیم کرد.

ملایی گفت: دو طرح بالادستی علاوه بر نقشه راه زاینده رود، در این حوضه داریم؛ اول کارگروه سازگاری با کم آبی کشور، یک سری تکالیفی در استان‌های حوضه زاینده رود مشخص کرده که به استان‌ها ابلاغ شده است. دوم، موضوع تعادل بخشی بیشتر منابع به مصارف آب‌های زیرزمینی است.

وی عنوان کرد: یکی از مشکلاتی که در حوضه زاینده رود به خصوص در دشت‌های اصفهان و شهر‌های اطراف اصفهان داریم، موضوع نشست سطح ذخایر آب‌های زیرزمینی است و هر ساله حدود ۶۰ سانتی متر سطح آب زیرزمینی در حوزه پایین می‌رود و بیش از هشت میلیارد مترمکعب، تراز منفی حوضه است که سالانه بیش از ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون مترمکعب به این عدد اضافه می‌شود. یکی از راهکار‌هایی که در این بخش از برنامه‌های اصلی وزارت نیرو و شرکت منابع آب ایران است، موضوع کنترل تعادل بخشی منابع آب حوضه زاینده رود است.

وی درباره موانع پیش روی مصوبات ۹ ماده‌ای شورای عالی آب گفت: بخشی از مصوبات، اجرا شده و بخشی دیگر نیازمند زمان است که در زمان خود به اجرا گذاشته می‌شود، معیشت کشاورزان جزو مصوبات شورای عالی آب و ستاد احیای زاینده رود است و طرح‌های آن تعریف و نقشه راه تدوین شده است، البته کار‌هایی را که در بخش سخت افزاری و نرم افزاری انجام می‌دهیم بر اساس مصوبات شورای عالی آب بوده که در حال انجام است.

انتهای پیام/