سودان در آتش و گلوله/خواب آمریکا و تل آویو برای کشور مهم آفریقایی

خبرگزاری مهر-گروه بین الملل: سودان این روزها از بی ثباتی رنج می‌برد به طوری که روز جمعه هم هزاران معترض علیه حکومت ژنرال‌های نظامی دست به تظاهرات زدند. تاکنون بر اثر اعتراضاتی که از ۲۵ اکتبر گذشته شروع شده است ۴۲ نفر کشته و بیش از ۴۰۰ نفر زخمی شده‌اند. اوج درگیری میان نیروهای امنیتی سودان و معترضان چهارشنبه گذشته بود و شدیدترین درگیری از زمان سیطره ارتش بر قدرت از بیش از سه هفته قبل محسوب می‌شد. اینترنت و ارتباطات تلفنی قطع شد. شاهدان عینی و دهها فایل پخش شده در شبکه‌های اجتماعی نشان دهنده به کارگیری گسترده گاز اشک آور از سوی نظامیان و تیراندازی آنها با گلوله جنگی به سوی معترضان بود.

چرایی شروع اعترضات

۱۱ آوریل ۲۰۱۹ پس از تظاهرات گسترده مردمی در اعتراض به اوضاع نابسامان اقتصادی، «عمر البشیر» رئیس جمهور سابق سودان به دستور ارتش عزل شد اما این اقدام گروه‌های معترض سودانی را آرام نکرد و آن‌ها همچنان خواستار کنار رفتن نظامیان از قدرت و انتقال قدرت به یک شورای غیر نظامی و تشکیل دولتی دموکراتیک هستند. خواسته‌ای که هنوز با وجود نفوذ نظامیان در رأس قدرت همچنان تحقق نیافته است.

پس از آن وعده‌های زیادی برای اصلاح وضعیت مالی و اقتصادی و توسعه‌ای به این کشور داده شد اما این وعده‌ها همچنان در حد تبلیغات پر حجم مانده و به برنامه عملی تبدیل نشده است. پس از سرنگونی عمر البشیر احتمال می‌رفت که سودان به سمت امنیت و ثبات حرکت کند و از بحران اقتصادی خارج شود اما عکس این موضوع رخ داد و شورای نظامی حاکم بلامنازعه شد.

تشدید تظاهرات

اعتراضات در سودان در ۲۵ اکتبر گذشته و زمانی تشدید شد که عبدالفتاح البرهان فرمانده ارتش سودان زمام امور را با کودتا علیه دولت عبدالله حمدوک در دست گرفت و اقدام به براندازی دولت کرد. سپس در ادامه اقدامات دیگری انجام داد که خشم بیشتر، سودانی‌ها را به دنبال داشت. خواسته‌های معترضان بازگشت دولت مدنی، لغو اقدامات انجام شده از سوی ارتش از جمله لغو حالت فوق العاده و آزادی بازداشت شدگان است.

سودان کشور کودتاها

با نگاهی به تحولات سیاسی سودان آماری عجیب در خصوص وقوع کودتا در این کشور وجود دارد. طی ۶۴ سال گذشته‏‏، تلاش‌ها برای کودتا در این کشور از شمار انگشتان دست فراتر رفته است؛ طی سالیان گذشته چهار مورد آن موفق و در بقیه موارد ناکام مانده است. از سوی دیگر، اما این، پنجمین کودتا از زمان سقوط عمر البشیر در فروردین ۱۳۹۸ است. سه کودتای قبلی، پس از سقوط البشیر، در تیر و مرداد ۱۳۹۸ و در شهریور ۱۴۰۰ به وقوع پیوست که البته هر سه نافرجام بود. این بحران سیاسی مستمر در حالی در این کشور در حال وقوع است که قرار بود اوایل ۲۰۲۴ انتخابات در این کشور برگزار شود انتخاباتی که البته سریال کودتا و ناآرامی‌های اخیر در این کشور، برگزاری آن را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.

دلایل وقوع کودتاهای سریالی

مهمترین دلایل کودتاهای سریالی و مستمر در سودان را می‌توان به عواملی چون بدهی‌های فراوان و امید واهی سران این کشور به عربستان سعودی، بی توجهی جامعه جهانی، دروغ‌های آمریکا و جدایی جنوب، تغییر بافت ارتش سودان و خیانت به یمن و عادی سازی روابط با صهیونیست‌ها دانست.

۳ اشتباه راهبردی خارطوم

اولین اشتباه راهبردی، افتادن در دام دروغ‌های آمریکایی و امضای توافق‌نامه جدایی جنوب در مقابل پایان رنج سودان و سودانی‌ها‏ بود. دروغ‌هایی که نه تنها گره‌ای از مشکلات سیاسی سودان باز نکرد بلکه هر روز اوضاع سیاسی این کشور را بغرنج‌تر و فضای این کشور را ناامن‌تر کرد.

یکی دیگر از اشتباهات راهبردی سودان خطای خالی کردن ارتش سودان از همه ارزش‌های اخلاقی، نظامی و ملی و تبدیل بخش بزرگی از آن به شبه نظامیان و مشارکت دادن آن‌ها در جنگ علیه مردم مظلوم یمن است مسأله‌ای که روز به روز موجب تنفر بیشتر مردم سودان از نظامیان از یک سو و البته مداخله بی اندازه متجاوزان سعودی و اماراتی در امور داخلی این کشور شد از اشتباهات راهبردی سودان خطای خالی کردن ارتش سودان از همه ارزش‌های اخلاقی، نظامی، ملی و تبدیل بخش بزرگی از آن به شبه نظامیان و مشارکت دادن آن‌ها در جنگ علیه مردم مظلوم یمن است مسأله‌ای که روز به روز موجب تنفر بیشتر مردم سودان از نظامیان از یک سو و البته مداخله بی اندازه متجاوزان سعودی و اماراتی در امور داخلی این کشور شد.

مهمترین خطای نظام حاکم بر سودان امضای توافق نامه عادی‌سازی سیاسی و امنیتی با رژیم صهیونیستی در ازای وعده‌هایی در خصوص حذف سودان از لیست تروریسم، روانه کردن میلیاردها دلار به سوی این کشور و حل بحران‌های شدید اقتصادی آن است وعده‌هایی که هیچکدام از آن‌ها محقق نشد بلکه میلیون‌ها دلار به جیب‌ها ژنرال‌ها و نظامیان سودان رفت و اکنون بسیاری از مناطق سودان گرفتار بی ثباتی و ناامنی است. سودان از زمان که هویت عربی و اسلامی خود را از دست داد و به جبهه آمریکا و اسرائیل پیوست در بی ثباتی به سر می‌برد.

به نظر می‌رسد که رژیم صهیونیستی، آمریکا و متحدان منطقه‌ای آن خوابی برای سودان دیده‌اند. در راستای این طرح، سودان تجزیه می‌شود همانگونه که جنوب آن با توطئه آمریکا و رژیم صهیونیستی به بهانه حل بحران اقتصادی تجزیه شد. آنها یعنی آمریکا و رژیم صهیونیستی و عوامل آنها در راستای تکمیل تجزیه سودان و تکرار جنگ جنوب در همه استان‌های این کشور و حمایت از حرکت‌های جدایی طلبانه حرکت می‌کنند.

دو ژنرال کودتاگر یعنی عبدالفتاح البرهان و محمد حمدان دقلو معروف به حمیدتی به دیکته‌های سازشکاران عرب گوش فرا داده و در آغوش تل آویو افتاده‌اند. همین ژنرال‌ها بودند که ارتش سودان را درگیر جنگ یمن در ازای دریافت پولی کردند که آغشته به خون یمنی‌ها بود و این پول‌ها به جیب ژنرال‌ها رفت و جنازه سربازان با تابوت به سودان باز می‌گردد.

نقش ریاض و ابوظبی چیست؟

با مرور تحولات پس از سرنگونی حکومت «عمر البشیر»، می‌توان متوجه شد که عربستان و امارات حمایت خود از شورای حاکمیتی سودان در زمان انقلاب آوریل ۲۰۱۹ را کتمان نکردند به طوری که کمک مالی زیادی به این شورا کردند. هدف آنها دور نگه داشتن ترکیه و قطر بود. این دو روابط خوبی با البشیر داشتند و اعزام ۱۵ هزار نظامی سودانی برای شرکت در جنگ یمن برای راضی نگه داشتن ریاض هم ثمری برای البشیر نداشت.

به موازات آن عربستان و همسایه آن امارات در راستای تحکیم روابط با ژنرال‌های نظامی برآمدند که در رأس آنها «عبدالفتاح البرهان» و معاونش «محمد حمدان دقلو» قرار داشت. آنها مناسبات زیادی طی دو سال گذشته با این دو داشته‌اند. روابط امارات و عربستان با این دو ژنرال به زمان کنونی مربوط نمی‌شود و آنها نقش بارزی در جنگ علیه یمن داشتند.

صرف نظر از اینکه کودتا پیروز شود یا خیر، به نظر می‌رسد که ریاض و ابوظبی تمایل زیادی به همکاری با ژنرال‌ها در سودان دارند و ترجیحاً سناریویی نزدیک به مصر را می‌پسندند یعنی رهبری نظامی با رویکرد مدنی.

سودان عرصه کشمکش بازیگران منطقه‌ای و بین المللی شده است و در این میان سه کشور امارات، مصر و عربستان می‌کوشند که مانع جولان دادن ترکیه و قطر در سودان شوند. شواهد گواه این است که کشورهای عربستان، امارات و مصر، حمایت از ژنرال‌ها را برای ماندن در قدرت ترجیح می‌دهند. آنها ژنرال‌هایی را می‌پسندند که همسو با پروژه عادی سازی روابط منطقه‌ای حرکت کنند.