صد روز تسلط طالبان؛ مروری بر آنچه در افغانستان گذشت

صد روز تسلط طالبان؛ مروری بر آنچه در افغانستان گذشت۲ آذر ۱۴۰۰ - ۲۳ نوامبر ۲۰۲۱

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

دو روز بعد از تصرف کابل از سوی طالبان، ذبیح الله مجاهد، سخنگوی این گروه برای اولین بار در یک نشست خبری ظاهر شد

صد روز پیش، نیروهای طالبان وارد کابل شدند. این گروه پس از ۲۰ سال جنگ با نیروهای دولتی و خارجی در افغانستان "امارت اسلامی" خود را که در حمله آمریکا در اکتبر ۲۰۰۱ ساقط شده بود، احیاء کرد. در این مطلب مرور کوتاهی شده بر آنچه که در این صد روز در افغانستان رخ داد.

نیروهای طالبان در حالی وارد کابل شدند که دو هفته تا پایان مهلت جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا برای خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان باقی مانده بود.

صبح یکشنبه، ۱۵ آگوست/اوت، افراد طالبان از چند سو، بدون مقابل شدن با کمترین مقاومت وارد شهر کابل شدند.

صبح روز قبل (شنبه) آخرین پیام ویدیویی محمد اشرف غنی، رئیس جمهور وقت در مورد امنیت کابل منتشر شد.

عصر یک‌شنبه اما خبرهایی از فرار غنی به خارج نشر شد، عبدالله عبدالله در ویدیویی که در صفحه رسمی فیسبوکش نشر کرد گفت که آقای غنی را که "رئیس جمهور پیشین"، از کشور خارج شده است.

در همین روز، تلویزیون الجزیره در تصاویری زنده از ارگ ریاست جمهوری افغانستان در کابل، ورود اعضای طالبان به ارگ و در دست گرفتن کنترل آن بعد از فرار غنی به خارج از کشور را نشان داد.

یک سخنگوی طالبان گفت که آنها برای "اطمینان از امنیت" وارد پایتخت شده‌اند و "جان و مال مردم در امان است".

دره پنجشیر و بخش‌هایی از ولسوالی اندراب از محلاتی بود که گروه طالبان پس از تصرف افغانستان در آن با مقاومت روبرو شدند. احمد مسعود و شماری از مقام‌ها و نیروهای دولت پیشین"جبهه مقاومت ملی" را تشکیل دادند. طالبان حدود دو هفته پس از تصرف کابل توانستند وارد پنجشیر شوند.

• طالبان غیرنظامیان را در پنجشیر کشتند
• ۲۰ نماینده پارلمان اتحادیه اروپا خواستار دعوت احمد مسعود شدند

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

نیروهای "جبهه مقاومت ملی"

افغانستان 'بدتر از ویتنام' برای آمریکا شد

از پادکست رد شوید و به خواندن ادامه دهیدپادکستبه عبارت دیگر

گفتگو با چهره‌های سیاسی، هنری و ادبی از تلویزیون فارسی بی بی سی.

برنامه ها

پایان پادکست

دوشنبه ۱۶ گوست/اوت، کارکنان سفارت‌های غربی از منطقه سبز کابل با هلی کوپتر خارج شدند. سفارت آمریکا در کابل تخلیه شد و پرچم آمریکا از فراز سفارت پایین آورده شد و کارکنان سفارت با هلی کوپتر به فرودگاه کابل منتقل شدند.

تصاویر خروج کارکنان سفارت با هلی کوپتر را برخی با سقوط سایگون، پایتخت ویتنام جنوبی و پرواز هلی کوپتر از فراز سفارت آمریکا مقایسه ‌کردند اما بلینکن گفت که این مقایسه درست نیست.

در ۱۷ آگوست/اوت، دو روز بعد از تصرف کابل از سوی طالبان، ذبیح الله مجاهد، سخنگوی این گروه برای اولین بار در یک نشست خبری در کابل ظاهر شد.

محمد اشرف غنی، رئیس جمهور فراری چند روز بعد، در ویدیویی که از فیسبوکش نشر شد، گفت که برای "جلوگیری از خونریزی" تصمیم گرفته که از کشور خارج شود. او طالبان را برنده "داوری شمشیر و تفنگ" خواند و گفت که اکنون آنها مسئول حفاظت از "عزت نفس، ثروت و شرافت" مردم افغانستان هستند.

شش هزار سرباز آمریکایی و حدود هزار سرباز ناتو در فرودگاه کابل عملیات تخلیه را آغاز کردند.

منبع تصویر، EPA

توضیح تصویر،

جسد یکی از قربانیان حمله داعش به مسجد شیعیان در قندهار بر دوش بستگانش

جو بایدن رئیس جمهور آمریکا ضرب‌الاجل ۳۱ آگوست/اوت را با وجود درخواست‌های زیاد تمدید نکرد، او گفت: "هرچه زودتر این ماموریت را تمام کنیم بهتر است." طالبان نیز با هرگونه تمدید ضرب الاجل پس از تاریخ ۳۱ برای خروج کامل نیروهای آمریکایی مخالفت کرد.

آمریکا و کشورهای غربی اعلام کردند که حدود ۱۲۴ هزار نفر را تا ۳۰ آگوست از طریق هوایی تخلیه کردند.

طالبان یک روز پس از آن اعلام کرد که درصدد بازگشایی فرودگاه کابل است.

آخرین پیش بینی‌ نهادهای امنیتی آمریکایی، سقوط دولت افغانستان را چند ماه پس از خروج آمریکا پیش بینی کرده بودند. آنتونی بلینکن بعدها گفت که هیچ نهاد اطلاعاتی آمریکایی، سقوط زودهنگام کابل را پیش بینی نکرده بود.

در حالی که هیات دولت افغانستان در دوحه در انتظار گفتگوهای صلح با هیات طالبان به سر می‌بردند، نیروهای طالبان حملات به ولسوالی‌ها را افزایش دادند و سپس به مراکز شهرهای عمده سرازیر شدند، و گذرگاه‌های مرزی را در کنترل خود درآوردند.

با وجود پایان جنگ بین طالبان و نیروهای دولتی و خارجی، داعش به حملات خود در افغانستان ادامه می‌دهد.

نخستین انفجار در هفته دوم تسلط گروه طالبان (۲۷ آگوست) در نزدیکی میدان هوایی/ فرودگاه کابل، زمانی که هزارها افغان تلاش داشتند تا وارد بخش نظامی میدان هوایی کابل شده، به اروپا و یا آمریکا بروند، رخ داد. در آن حمله انتحاری که مسئولیت آن را داعش شاخه خراسان به عهده گرفت، حدود ۲۰۰ نفر کشته شدند.

در صد روز گذشته داعش چندین حمله مرگبار دیگر عمدتا در مساجد شیعیان در افغانستان انجام داده است.

• قول بایدن برای ادامه عملیات خروج علیرغم حملات مرگبار فرودگاه کابل
• حمله مرگبار به نمازگزاران شیعه در قندوز؛ داعش مسئولیت گرفت
• انفجار در مسجد شیعیان در قندهار؛ بیش از ۳۰ نفر کشته و ده‌ها نفر زخمی شدند

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

هواپیمای نظامی آمریکا در حال پرواز از میدان هوایی کابل

جنبش اعتراضات زنان افغانستان

چند روز پس از تسلط طالبان بر افغانستان زنان در شهرهای مختلف افغانستان تظاهرات گسترده‌ای راه انداختند که گروه‌هایی از مردان نیز با آن‌ها همراه شدند.

در چند مورد این تظاهرات به خشونت کشیده شد و از جمله دو نفر از معترضان در هرات با شلیک گلوله طالبان کشته شدند.

اما پس از آن که طالبان راه اندازی هر نوع تظاهرات بدون هماهنگی با طالبان را غیرقانونی اعلام کرد، شمار این اعتراضات کاهش یافت.

در جریان اعتراضات اخیر شماری از خبرنگاران نیز مورد خشونت قرار گرفتند.

دولت طالبان اعلام کرده که دانشگاه‌ها در افغانستان باید بر اساس جنسیت تفکیک شوند، و پوشش جدید اسلامی وضع می‌شود.

• راهپیمایی اعتراضی زنان در بلخ؛ 'طالبان زنان و خبرنگاران را تهدید کردند'
• زنان هرات در تجمع اعتراض به طالبان: 'ما همه با هم هستیم'
• حمله اعضای طالبان به گردهمایی زنان معترض در کابل

منبع تصویر، Getty Images

در طرزالعملی که در ۲۱ نوامبر از سوی طالبان منتشر شد، نمایش چهره زنان در سریال‌های تلویزیونی ممنوع شد و گفته شد زنان مجری باید "حجاب اسلامی" را رعایت کنند.

هنوز بسیاری از مکاتب/مدارس متوسطه دخترانه بسته است، دانشگاه‌های دولتی تعطیل هستند و کارکنان زن در اکثر وزارت‌ها نتوانسته‌اند به کار خود برگردند.

طالبان کابینه سرپرست موقت خود را اعلام کرد

طالبان کابینه موقت خود را سه شنبه ۱۶ سنبله/شهریور (هفتم سپتامبر) به ریاست محمدحسن آخوند، به عنوان رئیس الوزرا (نخست وزیر) اعلام کرد، اعضای کابینه طالبان عمدتا چهره‌های حاکمیت دوره پیشین در ۱۹۹۰ و فرماندهان جدید هستند.

• وزیر طالبان با 'ده میلیون دلار جایزه تحت تعقیب پلیس فدرال آمریکا' کارش را آغاز کرد
• کابینه طالبان؛ اداره افغانستان با نظم تازه‌ای شروع می‌شود

از جمله وزیران کابینه طالبان سراج‌ا‌لدین حقانی، وزیر کشور طالبان است که در "بالاترین سطح تحت تعقیب" پلیس فدرال آمریکا قرار دارد. سایت اف‌بی‌آی به تازگی جایزه "اطلاعاتی که منجر به دستگیری او شود" را از ۵ میلیون به ۱۰ میلیون دلار افزایش یافته است.

منبع تصویر، PakistanEmbassy

توضیح تصویر،

صبح ۱۵ آگ.ست، سفارت پاکستان در کابل اعلام کرد که شماری از مقام‌های دولتی و چهره‌های سیاسی افغانستان در سفارت نشر کرد که عازم اسلام آباد شده اند.

• طالبان حکومت جدید خود را به ریاست حسن آخوند اعلام کرد
• وزیر خارجه طالبان: کابینه فعلی ما الزام دولت فراگیر را برآورده کرده است

طالبان به درخواست تشکیل دولت فراگیر توجهی نشان نداده و مدعی‌اند که دولت فعلی طالبان الزام دولت فراگیر را برآورده کرده است.

تاکنون هیچ کشوری دولت "امارت اسلامی" را به رسمیت نشناخته است.

تلاش منطقه‌ای برای تعامل با طالبان

در ۲۰ اکتبر نشست مسکو با حضور نمایندگان طالبان و نمایندگان ده کشور از جمله روسیه، چین، ایران، هند و پاکستان آغاز شد. آمریکا اما در این نشست شرکت نکرده است. ‌وزیر خارجه روسیه در این نشست خواستار کمک‌های بین‌المللی بشردوستانه به افغانستان شد.

در ۲۷ اکتبر، نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان و روسیه در تهران با صدور بیانیه‌ای تاکید کرد که "ساختار سیاسی فراگیر و گسترده با مشارکت همه اقوام تنها راه حل مسائل افغانستان است."

در ۱۹ نوامبر، نشست "ترویکا پلاس" متشکل از پاکستان، چین، روسیه و آمریکا در اسلام آباد برگزار شد و اعضای آن در بیانیه‌ای از طالبان خواستند که دولت فراگیر ایجاد کند، و "حقوق برابر زنان و دختران را برای مشارکت در تمام جنبه‌های جامعه افغانستان فراهم کند."

نمایندگان کشورها در حاشیه این نشست با نمایندگان ارشد طالبان نیز دیدار کردند.

اما، امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان در اسلام آباد گفت "جامعه بین المللی از ما می‌خواهد که یک دولت فراگیر بسازیم - کابینه فعلی ما این الزام را برآورده کرده - ما نمایندگانی از همه قومیت‌ها داریم."

نمایندگان آمریکا، بریتانیا و کشورهای اروپایی نیز از تعامل با دولت طالبان حمایت کرده اند اما تاکید کرده اند که بزودی دولت طالبان را به رسمیت نخواهند شناخت.

• وزارت معارف طالبان از دختران نخواست به مدرسه بازگردند
• طالبان فرامین جدید از جمله تفکیک جنسیتی برای دانشجویان دختر اعلام کرد
• وزیر معارف طالبان: با آموزش و تحصیل زنان 'در چارچوب شریعت' مخالفتی نداریم

منبع تصویر، Getty Images

دولت طالبان صد روز گذشته در موارد مختلف از جمله آموزش و پرورش، رسانه‌ها دستورالعمل‌هایی را وضع کرده است که واکنش‌های زیادی را در پی داشته است.

طالبان اعلام کرده که "ارتش اسلامی" طالبان تا "دو سال" دیگر تکمیل خواهد شد.

• ناظران می‌گویند؛ برنامه طالبان برای ایجاد ارتش چیست؟

از زمان تسلط طالبان بر افغانستان مقام‌های برخی کشورهای منطقه به کابل سفر کرده و با مقام‌های طالبان دیدار داشته‌اند. پاکستان، چین، روسیه و ایران تعامل بیشتری با مقام‌های طالبان داشته‌اند که طالبان آن را عملا "رسمیت" خود تلقی کرده است.

افزایش فقر و بحران مالی

صندوق بین‌المللی پول گفته است که اقتصاد افغانستان امسال تا ۳۰ درصد منقبض می‌شود. "حالا بحران انسانی در افغانستان از جنگ یمن نیز پیشی گرفته است."

در همین حال، نهادهای سازمان ملل متحد از جمله برنامه جهانی غذایی سازمان ملل (WFP) هشدار داد که در صورت عدم اقدام فوری، میلیون‌ها شهروند افغانستان در زمستان پیش‌رو با گرسنگی روبرو خواهند شد.

دولت طالبان برای تقویت پول ملی، استفاده از ارزهای رایج خارجی را در افغانستان ممنوع اعلام کرده است و در تلاش برای از سرگیری تجارت با کشورهای منطقه به ویژه پاکستان، چین، ایران است.

طالبان بارها خواستار حدود ۱۰ میلیارد دارایی ارزی افغانستان در آمریکا شده است.

سازمان ملل خواستار اقدام فوری برای حمایت از بانک‌های افغانستان شده، و هشدار داده که بحران نقدینگی در این کشور می‌تواند "در چند ماه آینده" باعث "سقوط بزرگ" نظام بانکی شود.

کشاورزان در ولایت هلمند به بی‌بی‌سی می‌گویند چاره‌ای ندارند جز اینکه برای سیر کردن خانواده‌های گرسنه خود به "تولید تریاک" روی آورند.

• ۱۰۰ روز پس از تسلط طالبان؛ افغانستان چند قدم پیموده است؟

بشنوید: گفتگوی داریوش رجبیان با طارق فرهادی، کارشناس اقتصادی و تحلیلگر مسائل افغانستان در ژنو سوئیس

برای پخش این فایل لطفا جاوا اسکریپت را فعال یا از یک مرورگر دیگر استفاده کنید.توضیح ویدئو،

نگاهی به صد روز طالبانی افغانستان