اعتراضات خیابانی در ترکیه و پاسخ اردوغان به مخالفین

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو، دیشب (سه شنبه) در آنکارا و استانبول، گروه‌هایی از مردم به خیابان آمده و در اعتراض به لگام گسیختگی نرخ دلار و سقوط ارزش لیره، راهپیمایی کردند و شعار سر دادند.

برای نخستین بار پس از چندین سال، دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه، مجدداً با اعتراضات خیابانی روبرو شد. برخی از معترضین، خواستار استعفای رئیس جمهور ترکیه شده و اعلام کردند که با دلار ۱۳ و نیم لیره ای، زندگی آنها، روز به روز دشوارتر می‌شود.

بسیاری از روزنامه‌های چاپ آنکارا، عکس و تیتر صفحه نخست خود را به موضوع گرانی دلار اختصاص داده و نسبت به تنگنای مالی شدید ده‌ها میلون نفر از مردم فقیر، هشدار دادند.

علی باباجان اقتصاددان مشهور و رهبر حزب آینده گفته است: «جناب اردوغان بس است. چرا نمی‌خواهید وضعیت را کنترل کنید؟ گذر دلار از ۱۳ لیره، تبعات سنگینی دارد و ما داریم به تمام معنی غرق می‌شویم.»

سلجوق گچر از اقتصاددانان ترکیه نیز گفت: «دلار از کنترل خارج شده است. وضعیت فعلی تداوم دارد و رسیدن نرخ ۱ دلار به ۱۵ لیره، پیش بینی عجیب و بدبینانه‌ای نیست.»

همزمان با افزایش مجدد نرخ دلار، برای چندمین بار متوالی در سال جاری میلادی، نرخ بنزین، گازوئیل، نان، کوشت و دیگر مواد غذایی نیز در ترکیه بالاتر رفت و همه این اتفاقات در حالی روی داده که میلیون‌ها نفر از کارگران ترکیه، حقوق کف ۳ هزار لیره‌ای دریافت می‌کنند و قرار است قیمت هر ۱ قرص نان ۲۳۰ گرمی به ۴ لیره برسد.

پاسخ اردوغان چیست؟

چند ماهی است که سران احزاب مخالف ترکیه، به طور دائم، از اردوغان می‌خواهند انتخابات پیش از موعد را برگزار کند. آن‌ها معتقدند که شیرازه و کنترل امور از دست دولت در رفته و ترکیه در مسیر سقوط قرار گرفته است.

سیاستمدارانی همچون کمال کلیچدار اوغلو، علی باباجان، مرال آکشنر، احمد داود اوغلو، تمل کاراملا اوغلو و دیگران، خواهان برگزاری انتخابات پیش از موعد هستند و بر این مساله تاکید می‌کنند که تنها راه گذار از بحران و نجات ترکیه، این است که اردوغان و باغچلی، در یک انتخابات دموکراتیک از صحنه قدرت کنار زده شوند. اما رجب طیب اردوغان، رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس جمهور ترکیه، دیروز آب پاکی را بر دستان آنان ریخت.

اردوغان اعلام کرد: «بگذارید خیال شما را راحت کنم. خبری از انتخابات پیش از موعد نیست و انتخابات ترکیه در موعد مقرر و در ششمین ماه سال ۲۰۲۳ خواهد بود. کسانی که هر روز بر طبل انتخابات می­ کوبند، هیچ مبانی و اصولی ندارند و فقط به دنبال ماجراجویی هستند. ما با تمام توان در حال خدمت هستیم و انتخابات بر اساس تقویم رسمی برگزار خواهد شد.»

اردوغان هنوز هم معتقد است:

۱. در ترکیه بحران اقتصادی وجود ندارد.

۲. ادعا‌های اغراق آمیز در مورد مشکلات اقتصادی، کار مخالفین توطئه گر است که با دشمنان خارجی همدست شده اند.

۳. همه جهان مشکل اقتصادی دارد و ترکیه نیز از این قاعده مستثنی نیست. اما مشکل، بسیار کمتر از چیزی است که ادعا می‌شود.

اردوغان به تازگی اعلام کرده که ترکیه در حال جنگ رهایی بخش اقتصادی است. «جنگ رهایی بخش» در ادبیات سیاسی و اقوال عامه ترکیه، به جنگ‌های مصطفی کمال آتاترک با اشغالگران ترکیه در دوران پس از جنگ جهانی دوم گفته می‌شود و حالا بسیاری از تحلیل گران می‌پرسند: یعنی ما خبر نداشتیم و ترکیه اشغال شد و الان شما با اشغالگران می‌جنگید؟ ممکن است نام این دشمنان خارجی را بگویید که ما هم بدانیم؟

کمتر بخرید، کمتر بخورید

اعتراض به فقر، تنگنای مالی و خطر گرسنگی برای میلیون‌ها خانوار ترکیه‌ای در حالی مطرح شده که حزب حاکم، معتقد است که باید، مردم دست از پرخوری بردارند و توقعات خود را پایین بیاورند!

در همین راستا، اظهارات یکی از سران آکپارتی نیز موجب برانگیخته شدن خشم بیشتر مردم و روزنامه‌ها شد و سخنان عجیب او در صفحه اول بسیاری از روزنامه‌های آنکارا جا خوش کرد. او خطاب به مردم گفته است: «اندکی تحمل کنید. به جای ۲ کیلوگرم گوشت، نیم کیلو بخرید. به جای پنج کیلو گوجه فرنگی، چند دانه بخرید. درآمد خود را به درستی مدیریت کنید.» این سخنان نماینده آکپارتی در حالی با اعتراض رسانه‌ها روبرو شده که چندی پیش، امینه اردوغان همسر رئیس جمهور ترکیه نیز اعلام کرده بود که در چارچوب یک پروژه اجتماعی و به منظور مبارزه با اسراف و دور ریز غذا، از مردم ترکیه می‌خواهد بشقاب غذا‌های خود را کوچک‌تر کرده و از پرخوری و دور ریختن مواد غذایی، خودداری کنند.

بسیاری از کاربران فضای مجازی، در انتقاد از سخنان امینه اردوغان، اعلام کردند که او از حال و روز مردم ترکیه خبر ندارد و پرخوری و دور ریختن غذا و توصیه به کوچک کردن ظرف و بشقاب، فقط اختصاص به درصد کمی از شهروندان ترکیه دارد و اغلب خانواده ها، اساساً غذای چندانی ندارند که بخواهند پرخوری کنند یا بخشی از آن را دور بریزند.

خطر درگیری خیابانی

اعتراض خیابانی و راهپیمایی زنان و مردان قابلمه و ماهیتابه به دست در اعتراض به وضعیت اقتصادی کشور، برای ترکیه تابلویی ناآشنا نیست و در چند مقطع زمانی دیگر نیز چنین تحرکاتی روی داده است. اما این اولین بار است که رئیس یک باند مافیایی در حمایت از دولت و در اعتراض به مردم، به میدان می‌آید.

علاالدین چاقوچی که به عوان یک آدمکش حرفه‌ای و رئیس یکی ازبزرگترین باند‌های تبهکاری مافیایی شناخته می‌شود و مدت‌ها زندانی بوده، به معترضین خیابانی هشدار داد.

وی یک مجرم عادی نیست و به محض آزادی از زندان به دیدار دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی رفت و باغچلی او را اولاد وطن نامید و از آزادی او ابراز خرسندی کرد.

چاقوچی در پیامی نوشته است: «مردم! لطفاً از حکومت خود مراقبت کنید. این حکومت مال شماست. به خیابان آمدن و نوای اعتراض سر دادن، کار یک شهروند دلسوز نیست و این به معنی افتادن در دام خائنین حزب جمهوری خلق و حزب دموکراتیک خلق‌ها است.»

پیام آشکار جسورانه چاقوچی، نشان دهنده این است که ممکن است او و بسیاری دیگر از چهره‌های تندرو نزدیک به باغچلی و اردوغان، در بزنگاه‌های حساس، در حمایت از ائتلاف جمهور و به منظور سرکوب مردم، به میدان بیایند. البته که رهبران احزاب مخالف، در هیچکدام از پیام‌ها و سخنرانی‌های خود، مردم را به اعتراض خیابانی تشویق نکرده اند و صرفاً بر برگزاری انتخابات پیش از موعد، پافشاری می‌کنند.

به حساب اردوغان، حزب عدالت و توسعه از حالا تا ۱۹ ماه دیگر وقت دارد که نظم و نسقی به اقتصاد ترکیه بدهد و رای قهرکردگان را به سوی خود بازگرداند. اما شواهد نشان می‌دهد که اردوغان و تیم او، شانس چندانی برای گذار از بحران اقتصادی ندارند و اساساً در مبانی سیاست اقتصادی و اجرایی خود، به دنبال اصلاح نیستند.