برجام: رایزنی‌های ایران با کشورهای منطقه همزمان با اعلام آمادگی نظامی اسرائیل

سه روز مانده به شروع مذاکرات احیای برجام در وین، جمعه ۲۶ نوامبر/۵ آذر سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران در مصاحبه با خبرگزاری صداوسیما گفت:

«تمام تحریم‌ها باید به صورت یکجا، موثر و قابل راستی‌آزمایی برداشته شود.»

به گزارش وال استریت ژورنال مقام‌های ارشد اسرائیلی نگران‌اند واشنگتن زمینه را برای توافق «کم‌ برای کم» فراهم کند به این  شکل که به تهران در ازای تعلیق یا عقب‌نشینی بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای‌اش، کاهش بخشی از تحریم‌ها را پیشنهاد دهد. نخستین بار فرانسه در دولت روحانی این پیشنهاد را زیر عنوان «توقف در برابر توقف» مطرح کرده بود اما با مخالفت دولت ترامپ و رهبر جمهوری اسلامی مواجه شد. یک مقام ارشد اسرائیلی به وال استریت ژورنال گفته است:

«چنین توافقی مضر و تنها به نفع ایران خواهد بود. این یک هدیه عظیم به ایران خواهد بود.»

پیش از این نیویورک تایمز هم از احتمال ارائه پیشنهاد آمریکا مبنی بر آزادسازی بخشی از منابع مسدود شده ایران و اعمال برخی معافیت‌ها، در ازای تعلیق بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای خبر داده بود.  

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران در ادامه مصاحبه با خبرگزاری صداوسیما گفت:

«ما طرف مقابلی نداریم، ما و ۱+۴، تمرکزمان بر چگونگی رفع تحریم‌های آمریکاست که پس از خروج ترامپ به صورت غیرقانونی علیه مردم ایران اعمال شده است.»

علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر خارجه ایران نیز همزمان در مصاحبه ایندپندنت بر ضرورت لغو یک‌جای همه تحریم‌ها تأکید کرد:

«لغو همه تحریم‌های مرتبط با برجام، از جمله تحریم‌هایی که در چارچوب کارزار فشار حداکثری اعمال شده‌اند، شرط ضروری موفقیت مذاکرات است.»

هشدار آمریکا: اگر ایران همکاری نکند نشست فوق‌العاده شورای حکام برگزار می‌شود

بریتانیا، آلمان و فرانسه شامگاه چهارشنبه ۲۴ نوامبر/ ۳ آذر بعد از ارائه گزارش نومیدکننده رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر اینکه مذاکرات با طرف ایرانی درباره نظارت بر تاسیسات تسای کرج بی‌نتیجه ماند، با انتشار بیانیه‌ای مشترک ابتدا از تلاش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قدردانی کردند و سپس در بند دوم بیانیه از «تنش‌زایی هسته‌ای نظام‌مند» ایران اظهار نگرانی کردند. سه قدرت اروپایی اعلام کردند:

«ما عمیقاً نگرانیم که ایران در بیش از دو سال گذشته به تنش‌زایی هسته‌ای نظام‌مند خود ادامه می‌دهد و از آن طریق توانایی هسته‌ای خود را به طور دائمی و برگشت‌ناپذیر ارتقا می‌دهد.»

لوئیس ال. بونو، کاردار آمریکا نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین پنجشنبه با انتشار بیانیه‌ای هشدار داد که ایران به عدم همکاری با آژانس ادامه دهد، نشست فوق‌العاده شورای حکام برای رسیدگی به «این بحران» تشکیل خواهد شد.

کاردار آمریکا علاوه بر ضرورت نظارت بر تأسیسات تسا، خواهان  «توضیحات معتبر و قابل راستی‌آزمایی» ایران در مورد «منشاء و مکان مواد یا تجهیزات هسته‌ای شد که نمونه‌برداری‌های آژانس نشان می‌دهد در سه مکان اعلام‌نشده وجود داشته است. سازمان انرژی اتمی ایران می‌گوید نظارت بر تأسیسات تولید سانتریفیوژ در تسا جزو توافق‌های پادمانی نیست. نماینده آمریکا در بیانیه خود اما یادآوری کرد:

 «چنانکه پیوسته تاکید کرده‌ایم، این پرسش‌ها مربوط به تعهدات قانونی ایران بر اساس توافق پادمان‌های بین‌المللی (ان‌پی‌تی) است و نه تعهدات ذیل برجام.»

نشست شورای حکام به طور فصلی برگزار می‌شود. لوئیس بونو در بیانیه خود گفت: چنانچه ایران پیوستگی اطلاعات آژانس را تضمین نکند، شورای حکام تا قبل از پایان سال جاری میلادی تشکیل جلسه فوق‌العاده می‌دهد.   

رایزنی‌های ایران با کشورهای خلیج فارس

همزمان با این تحولات رایزنی‌های ایران با کشورهای منطقه نیز ادامه دارد. خبرگزاری رسمی امارات متحده عربی  چهارشنبه ۳ آذر گزارش داد که معاون سیاسی وزیر خارجه ایران در سفر غیرمنتظره به ابوظبی با انور قرقاش، مشاور عالی سیاست خارجی امیر امارات متحده عربی، و خلیفه شاهین المرر، وزیر مشاور در امور خارجی دولت این کشور گفت‌وگو کرده است. باقری کنی با انتشار پیامی در توییتر نوشت که در دیدار با این مقامات به این توافق رسید که «صفحه جدیدی در روابط ایران و امارات گشوده شود.»

در ادامه سفر به کشورهای منطقه، امروز  در دبی، در نشست دوستانه و صمیمانه‌ با دکتر انور قرقاش مشاورِ عالیِ سیاست خارجی جناب شیخ خلیفه بن زاید رئیس کشور امارات و خلیفه شاهین المرر وزیر مشاور در امور خارجی دولت امارات توافق کردیم تا صفحه جدیدی در روابط ایران و امارات گشوده شود.

— علی باقری‌کنی (@Bagheri_Kani) November 24, 2021

تنش‌زدایی از روابط با کشورهای حاشیه خلیج فارس از رئوس سیاست خارجی دولت سیزدهم است. هاآرتص در مقاله‌ای نوشت:

«تحرکات دیپلماتیک ایران، عربستان سعودی و امارات ممکن است نشان دهنده نیات تهران در رابطه با توافق هسته‌ای باشد که برای تحقق منافع اقتصادی و دیپلماتیک حاصل از عادی سازی روابط با همسایگان خود به آن نیاز دارد.»

باقری کنی بلافاصله از ابوظبی راهی کویت شد. معاون سیاسی وزیر خارجه ایران شامگاه گذشته با انتشار پیامی در توییتر نوشت:

«امروز در کویت در دیدار دوستانه با دکتر “احمد ناصر المحمد الصباح” وزیر خارجه و وزیر مشاور در امور هیأت وزیران و با حضور “مجدی الظفیری” قائم مقام وزیر خارجه و “ولید علی الخبیزی” معاون کشورهای آسیایی وزارت خارجه، توافق کردیم افق های جدید در روابط دو کشور را با اراده و تلاش مشترک پدیدار سازیم.»

نگرانی بحرین، آمادگی نظامی اسرائیل

عبداللطیف بن رشید الزیانی، وزیر خارجه بحرین در مصاحبه با شبکه آی ۲۴ نیوز اسرائیل نسبت به احتمال دستیابی ایران به بمب اتم هشدار داد:

«اگر ایران به فهرست کشورهای صاحب سلاح هسته‌ای بپیوندد، این به معنای یک فاجعه قطعی خواهد بودو نه فقط برای کشورهای منطقه بلکه برای سراسر جهان. ایران با تهدید هسته‌ای می‌تواند از بخش بزرگی از جهان باج‌خواهی کند. برای همین مهم است که مانع از این امر شد.»

ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا از برگزاری رزمایش ناوشکن مایکل مورفی آمریکا و کشتی جنگی آی‌ان‌اس یافو اسرائیل در دریای سرخ خبر داد. این ناوگان اعلام کرد نیروی دریایی آمریکا برای امنیت و ثبات دریایی به‌طور منظم با شرکای بین‌المللی خود عملیات برگزار می‌کند.

بنی گانتس، وزیر دفاع اسرائیل روز پنجشنبه ضمن امیدواری مبنی بر حصول «توافق بهتر» با ایران در مذاکرات احیای برجام اعلام کرد که این کشور همزمان آمادگی نظامی خود را افزایش خواهد داد. گانتس گفت:

 «مسئولیت ما در سیاست پیرامون ایران تاثیرگذاری روی کشورهای همکار و تداوم گفت‌وگو با آن‌ها در این زمینه است. مسئولیت دوم ما نیز تقویت آمادگی نظامی است که هم از نظر تاثیرگذاری روی مذاکرات و هم به خودی خود بسیار مهم است.»

عبداللطیف بن رشید الزیانی، وزیر خارجه بحرین در ادامه مصاحبه با شبکه آی ۲۴ نیوز اسرائیل تلویحاً اعلام کرد بحرین مذاکرات دیپلماتیک با ایران را به اقدام نظامی یک‌جانبه علیه جمهوری اسلامی ترجیح می‌دهد.

بحرین سال گذشته در چارچوب توافق آبراهام روابط خود با اسرائیل را عادی‌سازی کرده است.

بیشتر بخوانید:

نگرانی سه قدرت اروپایی از «تنش‌زایی هسته‌ای نظام‌مند ایران»