خطای آمریکا در آزادسازی ۵۰ میلیون بشکه‌ نفت از ذخایر استراتژیک

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، چندی پیش جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در یادداشتی به منظور حفظ تحریم‌های نفتی ایران اعلام کرد که عرضه نفت به بازار جهانی به اندازه کافی است و امکان کاهش چشمگیر خرید نفت از ایران فراهم شده است. این خبر پس از ۱۰ روز در سایه خبر آزادسازی میلیون‌ها بشکه از ذخایر نفتی استراتژیک آمریکا قرار گرفته است که تنها در صورت جنگ و موارد اضطراری رخ می‌دهد. این گزارش به بررسی ابعاد گوناگون این ماجرا می‌پردازد.

متوسط قیمت نفت خام در جهان چقدر است؟

متوسط قیمت سالانه نفت خام برنت در سال ۲۰۲۱ تا ماه اکتبر ۶۹.۲۹ دلار در هر بشکه بوده است. این رقم نزدیک به ۳۰ دلار بیشتر از میانگین سال گذشته است چرا که سال ۲۰۲۰، به خاطر همه‌گیری کرونا و کاهش شدید تقاضا، جهان دچار بحران نفت شد.

نفت خام برنت چیست؟

نفت خام برنت یکی از مهم‌ترین مراجع قیمت‌گذاری نفت خام در بازار بین‌المللی است؛ حدود دو سوم نفت مبادله شده در بازار بین‌المللی بر اساس نفت برنت قیمت‌گذاری می‌شود. به جز نفت برنت، سبد نفتی اوپک، نفت خام دوبی، وست تگزاس اینترمیدیت و نفت خام عمان از دیگر مراجع قیمت‌گذاری نفت هستند. قیمت نفت خام اهمیت بسیار بالایی دارد چرا که بر تمام هزینه‌ها در تمام مراحل تولید تاثیر می‌گذارد و در نتیجه قیمت کالا‌های مصرفی را تغییر می‌دهد.

آیا قیمت نفت می‌تواند ثابت بماند؟

قیمت نفت به طور طبیعی به دلیل متغییر بودن عرضه و تقاضا، متغییر است. اما همانطور که از نمودار پیداست، این نوسان در دهه اخیر بسیار بیشتر شده است.

هرچند، برخلاف نوسان زیاد در قیمت نفت، همانطور که از نمودار زیر پیداست، نیاز جهان به نفت خام همواره ثابت و حتی فزاینده بوده است.

به طور مثال می‌توان به سال ۲۰۲۰ اشاره کرد که به خاطر همه‌گیری کرونا و قرنطینه جهانی، نیاز جهان به نفت کاهش پیدا کرده و به ۹۱ میلیون بشکه در روز رسیده است. اما همین رقم در مقایسه با نیاز جهانی به نفت از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ حدود ۱۰ میلیون بشکه در روز بالاتر است.

در حال حاضر، مصرف نفت در جهان بیش از ۳۵ میلیارد بشکه در سال است. مجموعا کشور‌های تولید کننده نفت بیش از ۱.۵ هزار میلیارد بشکه نفت ذخیره کرده اند. این بدین معناست که در صورت ثابت ماندن میزان مصرف نفت، جهان تنها تا ۴۷ سال آینده ذخیره نفت خواهد داشت.

کدام کشور‌ها بیشتر از بقیه نفت ذخیره کرده اند؟

در میان کشور‌های تولید کننده نفت، ونزوئلا، عربستان، کانادا و ایران به ترتیب بیشترین ذخایر نفت را دارند. این در حالی است که آمریکا از لحاظ میزان ذخیره نفت در رتبه یازدهم جهان قرار دارد و بعد از نیجریه قرار می‌گیرد. از سوی دیگر، آمریکا بزرگ‌ترین مصرف کننده نفت در جهان است. بر اساس آمار منتشر شده از سوی وبسایت مدیریت اطلاعات انرژی آمریکا، مصرف روزانه نفت خام در این کشور حدود ۱۹ میلیون بشکه در روز است. بعد از آمریکا، چین و هند در رتبه دوم و سوم قرار می‌گیرند.

ایران یکی از بزرگ‌ترین تولید کنندگان نفت اوپک است. در سال‌های اخیر به خاطر تحریم‌های نفتی علیه ایران، از میزان صادرات نفت خام کشورمان کم شده و در عوض میزان ذخایر نفتی بالارفته است. به گزارش پایگاه سی‌ان‌بی‌سی، بازگشت ایران به مذاکرات هسته‌ای و لغو احتمالی تحریم‌های نفتی علیه کشورمان، می‌تواند به طور چشم گیری بازار نفت را تغییر دهد هرچند به گفته تحلیلگران شرکت بازاریابی گلدمن، این تغییر ناگهانی نخواهد بود و در بهترین حالت از تابستان ۲۰۲۲ شروع خواهد شد.

تحریم نفتی ایران بازار نفت را چگونه تغییر داد؟

تحریم‌های نفتی ایران تاثیر زیادی روی بازار نفت و قیمت جهانی نفت داشته است. به گزارش رویترز، پس از اینکه تابستان امسال آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرد حتی در صورت بازگشت به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، بسیاری از تحریم‌ها سرجای خود باقی خواهند ماند، قیمت نفت باز هم افزایش پیدا کرد. این افزایش ۷۳ سنتی در قیمت نفت برنت، آن را به بالاترین میزان خود از مه سال ۲۰۱۹ رساند. از سوی دیگر، قیمت نفت وست تگزاس اینترمیدیت نیز با ۸۲ سنت افزایش به ۷۰ دلار و پنج سنت رسید که بالاترین قیمت خود از اکتبر سال ۲۰۱۸ بود. این بدین معناست که بسیاری از سرمایه‌گذاران حوزه انرژی خود را برای ورود نفت ایران به بازار و تنظیم قیمت آماده کرده بودند.

قیمت صعودی نفت و تصمیم جدید بایدن

در ماه‌های اخیر قیمت نفت سیر صعودی داشته است. با واکسیناسیون سراسری در تمام جهان و از سر گرفته شدن فعالیت‌ها و افزایش حمل‌ونقل، تقاضا برای نفت افزایش پیدا کرده است. از سوی دیگر، کشور‌های عضو اوپک عرضه خود را محدود کرده اند. همه این عوامل سبب شده متوسط قیمت نفت خام نسبت به سال گذشته ۴۰% افزایش پیدا کند.

در بحبوحه افزایش قیمت‌ها بود که روز‌های گذشته خبری مبنی بر آزادسازی بخش بزرگی از ذخایر نفتی آمریکا منتشر شد. جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا روز چهارشنبه هفته گذشته، دستور آزادسازی ۵۰ میلیون بشکه از نفت خام ذخیره این کشور را صادر کرد. گفته می‌شود چنین برداشتی از ذخایر استراتژیک آمریکا در تاریخ این کشور سابقه نداشته است. تا کنون این اتفاق تنها سه بار افتاده است: طوفان کاترینا در سال ۲۰۰۵، جنگ داخلی لیبی در سال ۲۰۱۱ و جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱. گفتنی است که این برداشت دو برابر برداشت قبلی بوده و در حالی صورت می‌گیرد که کشور نه درگیر حادثه طبیعی شده و نه در جنگ است.

این تصمیم بایدن در حالی صورت می‌گیرد که ۲۱ آبان همین سال در یادداشتی به وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرده بود که نفت به میزان کافی در بازار‌های جهانی عرضه می‌شود و بنابراین کشور‌های خریدار می‌توانند میزان خرید خود از ایران را کاهش دهند. در ادامه یادداشت بایدن نوشته شد: «بنا بر تصمیم‌های پیشین، نفت و فرآورده‌های نفتی از کشور‌های تولید‌کننده به غیر از ایران به میزان کافی به بازار‌های جهانی عرضه می‌شود تا امکان کاهش چشمگیر خرید نفت و محصولات نفتی از ایران توسط مؤسسات مالی فراهم گردد».

گفتنی است که کاخ سفید هر شش ماه یکبار باید تایید کند که میزان عرضه نفت در بازار‌های جهانی به اندازه کافی است. دراین صورت تحریم‌های نفتی ایران که از سال ۲۰۱۲ وضع شده ادامه پیدا می‌کند.

واکنش‌ها به تصمیم بایدن:

دن برویلت، وزیر انرژی آمریکا در دوران دونالد ترامپ، در گفتگو با سی‌ان‌بی‌سی با اشاره به سیاسی بودن تصمیم بایدن گفت در عرضه نفت هیچ اضطراری وجود ندارد و تنها اضطراری که من می‌بینم، اضطرار سیاسی است.

جو منچین، سناتور آمریکایی نیز در همین خصوص گفت این تصمیم برای حل بحران انرژی گرفته شده است که خودمان باعث آن بوه ایم، و در عین حال آن را حل نمی‌کند.

کریستوفر گیث، معاون ارشد موسسه انرژی جهانی اتاق بازرگانی نیز در واکنش به تصمیم بایدن گفت ذخایر وزارت انرژی فقط در صورت اختلال در عرضه می‌توانند آزاد شوند.

رئیس جمهور پیشین آمریکا نیز از جمله افرادی بود که نسبت به این تصمیم واکنش منفی نشان داد. دونتالد ترامپ گفت که ذخایر نفت خام تنها در موارد جدی و اضطراری مثل زمان جنگ مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ نه زمان دیگر. جو بایدن می‌خواهد از ذخایر نفتی استفاده کند تا قیمت‌ها را به صورت مصنوعی کاهش دهد.

جان باراسو، سناتور جمهوری‌خواه نیز در گفتگو با فاکس بیزنس گفت که دولت بایدن و دموکرات‌های کنگره در حال شروع یک جنگ با انرژی آمریکا هستند.

نتایج تصمیم بایدن تنها در موارد گفته شده خلاصه نمی‌شود. به گزارش رویترز، تصمیم بایدن روی سرمایه‌گذاری‌های آتی نفتی نیز تاثیر خواهد گذاشت. از این پس، تاجران نفت و فعالان صنعت حفاری این مسئله را حتما در نظر خواهند داشت که دولت‌ها نفت بیشتر از بشکه‌ای ۸۰ دلار را برنمی‌تابند. این امر سرمایه گذاری در حوزه انرژی را کاهش خواهد داد.

بنجامین سالیزبری، تحلیلگر سیاست انرژی می‌گوید پیامد‌های این برداشت، ظریف، اما فراگیر خواهد بود. این تصمیم نحوه تفکر افرادی که در بازار انرژی دخالت دارند را تغییر می‌دهد. تصمیم بایدن نشانه‌هایی از عدم قطعیت در آینده سرمایه‌گذاری روی پروژه‌های نفتی را به آن‌ها می‌فرستد. این تصمیم پنجره‌ای به خطرات جدید خواهد بود.

افزون بر این، اقدام بایدن در تضاد با سیاست‌های محیط زیستی اعلام شده از سوی او نیز قرار می‌گیرد. طبق پیمان آمریکا در اجلاس تغییرات اقلیم گلاسکو و اجلاس‌های مشابه آن، این کشور ملزم به کاهش وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی است و آزادسازی حجم زیادی از ذخایر نفت خام به عنوان سوخت در بازار، تصمیم محیط زیستی به نظر نمی‌رسد.

 

ترجمه و تنظیم: زهرا نجفی

منابع:

https://www.worldometers.info/oil/oil-consumption-by-country/
https://www.worldometers.info/oil/oil-reserves-by-country/
https://www.reuters.com/markets/commodities/biden-white-house-wades-into-oil-market-management-with-stockpile-release-2021-11-24/
https://www.foxbusiness.com/politics/biden-strategic-petroleum-reserve-release-criticism-domestic-production
https://www.reuters.com/business/energy/biden-says-supplies-petroleum-sufficient-reduce-amount-purchased-iran-2021-11-12/
https://www.nbcnews.com/data-graphics/data-point-bidens-oil-reserve-release-biggest-us-history-rcna6627
https://www.reuters.com/business/energy/oil-falls-again-amid-concerns-over-demand-rebound-2021-06-08/
https://www.reuters.com/world/middle-east/blinken-anticipates-hundreds-sanctions-iran-remain-place-2021-06-08/
https://www.cnbc.com/2021/04/06/iran-and-oil-prices-experts-dont-expect-breakthrough-in-vienna-nuclear-talks.html

انتهای پیام/