پشه آئدس چیست و چه خطراتی دارد؟

به گزارش تابناک به نقل از ایمنا، در این بین پشه آئدس که باعث نوعی بیماری ویروسی می‌شود، در برخی مناطق کشور شیوع یافته و آگاهی از علائم و نشانه‌های آن حائز اهمیت است.

در این خصوص ایمنا با عاطفه خازنی، دکترای حشره‌شناسی، گفت‌وگویی انجام داده‌ که شرح آن را در ادامه می‌خوانید. با این توضیح که به تازگی و بر اساس اعلام دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، پشه آئدس در بندرعباس دیده شده و حضور این پشه توسط حشره شناسان منطقه تایید شده است که باعث تب دنگی یا تب استخوان شکن میشود.

‌ویژگی‌های پشه آئدس چیست؟

ویروسی توسط پشه آئدس به ویژه گونه «آئدس اجیپتی» منتقل و یا پخش می‌شود؛ این پشه‌ها اغلب بین عرض جغرافیایی ۳۵ درجه شمال و ۳۵ درجه جنوبی و در ارتفاع کمتر از یک هزار متری زندگی می‌کنند، آنها معمولاً در روز نیش می‌زنند، یک گزش ساده می‌تواند انسان را به ویروس آلوده کند، البته گاهی نیز انسان‌ها بیماری دنگی را به پشه‌ها منتقل می‌کنند. اگر پشه ماده، انسان مبتلا به ویروس را نیش بزند ویروس به بدن پشه منتقل می‌شود.

در ابتدا ویروس در سلول‌های تشکیل دهنده ناحیه شکم پشه زندگی می‌کند و حدود هشت تا ۱۰ روز بعد از آن، ویروس به غدد بزاقی پشه سرایت خواهد کرد، به این ترتیب بزاق تولید شده در بدن پشه آلوده به ویروس می‌شود، بنابراین هنگامی که پشه انسان را نیش می‌زند، بزاق آلوده به بدن انسان منتقل می‌شود و او را نیز آلوده می‌کند، به نظر می‌رسد این ویروس هیچ‌گونه آسیبی به پشه‌های آلوده که تا آخر عمر خود آلوده باقی می‌مانند، وارد نمی‌کند.

پشه آئدس باعث ایجاد چه بیماری در بدن انسان می‌شود و نشانه‌های این بیماری چیست؟

پشه آئدس باعث بیماری دنگی در انسان می‌شود، این بیماری عفونتی است که توسط ویروس دنگی ایجاد می‌شود و پشه‌ها عوامل منتقل‌کننده یا پخش‌کننده این ویروس هستند. تب دنگی به عنوان تب استخوان شکن نیز شناخته می‌شود، چرا که به دلیل درد شدید حاصل از آن بیمار تصور می‌کند استخوان‌هایش در حال شکستن است. برخی نشانه‌های تب دنگی عبارتند از تب، سردرد، حساسیت‌های پوستی مشابه سرخک و درد در ماهیچه‌ها و مفاصل است، همچنین ممکن است تب دنگی در تعداد کمی از بیماران به یکی از دو گونه خطرناک و کشنده تبدیل شود.

چند نوع تب دنگی حاصل از نیش پشه آئدس وجود دارد؟

گونه اول تب هموراژیک دنگی است که باعث خونریزی، ترشح مایعات به بیرون از عروق خونی (رگ‌های حامل خون) و کاهش پلاکت‌های خون (عامل لخته شدن خون) می‌شود و گونه دوم سندروم شوک دنگی است که باعث افت فشار شدید می‌شود. ویروس دنگی چهار نوع متفاوت دارد. اگر فردی به یک نوع از ویروس‌ها مبتلا شود، تا آخر عمر به آن نوع ویروس مصونیت دارد. اگر چه در برابر سه گونه دیگر فقط تا مدت محدودی مصونیت دارد. اگر بعدها به یکی از سه نوع دیگر این ویروس مبتلا شود، ممکن است مشکلاتی جدی برای بیمار ایجاد شود.

نشانه بیماری دنگی که پشه آئدس باعث انتقال آن می‌شود، چیست؟

نزدیک به ۸۰ درصد از بیماران مبتلا به ویروس دنگی هیچ گونه نشانه‌ای نداشته یا نشانه‌های بسیار خفیفی مانند تب ملایم دارند و تنها وضعیت پنج درصد از بیماران وخیم می‌شود. برای تعداد بسیار کمی از این افراد بیماری کشنده خواهد بود، در این میان معمولاً نشانه‌ها در کودکان مبتلا به ویروس دنگی، مشابه سرماخوردگی معمولی یا گاستروآنتریت (آنفلوآنزای معده، برای مثال استفراغ و اسهال) است. با این حال احتمال پدید آمدن مشکلات حاد برای کودکان بسیار بیشتر از بزرگسالان است.

نشانه‌های بیماری دنگی چند روز بعد از ابتلاء بروز می‌کند؟

نشانه‌ها حدود سه تا ۱۴ روز بعد از ابتلاء به ویروس دنگی نمایان می‌شود، اما بیشتر مواقع نشانه‌ها بین چهار تا هفت روز آشکار خواهد شد، بنابراین اگر فردی از مکانی که ویروس دنگی در آن شایع است بازگردد و پس از ۱۴ روز نشانه‌ها را در خود مشاهده کند، به ویروس دنگی مبتلا نشده است.

چرا حساسیت بیماری دنگی که بر اثر نیش حشره آئدس مشابه سرخک می‌شود؟

روزهای اول و دوم بیماری، حساسیت به صورت پوست گلگون وقرمز رنگ بروز می‌کند و با پیشرفت بیماری بین روزهای چهارم تا هفتم حساسیت مشابه سرخک می‌شود؛ حتی ممکن است دانه‌های کوچک قرمز (پتشی) روی پوست نمایان شود، این لکه‌ها یا دانه‌های با فشار موضعی از بین نمی‌رود و حاصل پاره شدن مویرگ‌ها است، همچنین احتمال دارد فرد از غشاء مخاطی بینی و دهان دچار خون‌ریزی شود، ممکن است تب بیمار پایین بیایید، اما مجدداً برای مدت یک یا دو روز بیمار دچار تب شدید شود، این در حالی است که این روند برای هر فرد متفاوت است.

چه اقداماتی برای پیشگیری از گزش پشه دنگی باید انجام شود؟

واکسن تأیید شده‌ای برای پیشگیری از ابتلاء به ویروس دنگی وجود ندارد و سازمان بهداشت جهانی پیشنهاد داده‌است که برای جلوگیری از ابتلاء به بیماری دنگی، جمعیت پشه‌ها تحت نظر قرار گیرد و انسان‌ها از گزیدگی پشه‌ها حفاظت شوند، البته سازمان بهداشت جهانی برای پیشگیری از دنگی برنامه‌ای به نام برنامه «کنترل یکپارچه ناقل» ارائه داده است که از پنج بخش تشکیل شده‌است و باید از حقوق، تجهیزات اجتماعی و قوانین برای قوی‌سازی جوامع و سازمان‌های بهداشتی عمومی استفاده کرد، تمام بخش‌های اجتماع باید همراه با هم عمل کنند که این بخش‌ها شامل بخش عمومی، بخش خصوصی مانند مؤسسات و شرکت‌ها و حوزه سلامت و بهداشت می‌شود.

تمام روش‌های کنترل بیماری باید یکپارچه‌سازی شود تا امکانات موجود، بهترین تأثیرگذاری ممکن را داشته باشد و تصمیم‌گیری‌ها باید بر اساس مدارک موجود انجام شود تا به این وسیله از سودمندی تمام اقدامات انجام شده برای مقابله با دنگی اطمینان حاصل شود. باید به مناطقی که دنگی در آن شایع است کمک کرد تا جایی که بدون کمک دیگران، قادر به مبارزه با این بیماری شود. سازمان بهداشت جهانی روش‌هایی برای کنترل پشه‌ها و حفاظت در برابر گزیدگی آن‌ها ارائه می‌دهد. بهترین روش رهایی از پشه «آئدس اجیپتی» از بین بردن زیستگاه آن است و مردم باید منابع سرباز آب را خالی کنند تا پشه‌ها در آن تخم‌گذاری نکنند، همچنین می‌توان برای کنترل پشه‌های از حشره‌کش‌ها و عامل‌های کنترل زیست‌شناختی استفاده کرد.

دانشمندان معتقدند اسپری‌های ارگانوفسفات و پایروتروئید تأثیری ندارد و آب‌های راکد و بدون جریان باید از بین برود، زیرا پشه‌ها را جذب می‌کند و علاوه‌بر آن انباشته شدن حشره‌کش‌ها در این آب‌ها، برای سلامتی انسان‌ها مضر خواهد بود.