افزایش خشونت علیه پرستاران و دانشجویان پرستاری

درباره میزان خشونت فیزیکی و کلامی علیه پرستاران آمار دقیقی در دست نیست. تنها یک مطالعه در این زمینه انجام شده که مربوط می‌شود به اواخر سال‌های دهه ۱۳۸۰. در آن زمان سازمان نظام پرستاری در یک نظرسنجی از گروه پرستاری به این نتیجه دست یافت که در مدت شش ماه، ۸۰ درصد از پرستاران ایرانی مورد خشونت قرار گرفته‌اند. بیشتر این خشونت‌ها کلامی و حدود ۳۰ درصد هم خشونت فیزیکی بوده است.

آرمین زارعیان،  رییس هیئت مدیره نظام پرستاری تهران اردیبهشت سال جاری همزمان با بالا گرفتن همه‌گیری ویروس کرونا در ایران گفته بود:

«بحث خشونت علیه پرستاران سال‌ها است که مطرح شده و متأسفانه طی این دوران با افزایش چشمگیری همراه بوده است. آستانه تحمل مردم کاهش یافته و از طرفی دیگر بیمارستان شرایطی استرس‌زا و بحرانی دارد. اشخاص در چنین شرایطی به دنبال خالی کردن خشم خود هستند و متأسفانه خط اول درمان و مراقبت که پرستاران هستند، در معرض این خشونت‌ها قرار دارند.»

دانشجویان دختر در معرض خشونت‌های بیشتری قرار دارند

اکنون با توجه به افزایش خشونت‌ها در بیمارستان‌های ایران در مطالعه‌ای که پژوهشگران با تمرکز بر استان ایلام و تجربه دانشجویان پرستاری انجام داده‌اند، میزان کلی خشونت در محل کار بیش‌ از ۴۰ درصد است. میزان خشونت کلامی حدود ۷۷ درصد و خشونت فیزیکی حدود ۱۸ درصد است. مهم‌ترین منابع خشونت علیه دانشجویان، بیماران، بستگان بیماران و پرستاران بودند.

باید توجه داشت که در بیمارستان‌ها معمولاً پرستاران با تجربه به امور اداری و دستیاری پزشکان مشغول‌اند و دانشجویان پرستاری که می‌بایست تجربه بالینی به دست بیاورند با بیماران و بستگان آن‌ها بیشتر در تماس‌اند. علاوه بر فشار تحصیل و کار توأمان و عدم برخورداری از جایگاه مناسب در گروه پرستاری، طبعاً میزان حمایت از آن‌ها هم چندان قابل توجه نیست. به همین سبب دانشجویان نه تنها در معرض خشونت بیماران و بستگان آن‌ها قرار دارند، بلکه همکاران پرستار و پزشکان هم که خود تحت فشار هستند، ممکن است با آن‌ها بدرفتاری کنند.

ایسنا می‌نویسد در مطالعه‌ای که پژوهشگران در ایلام انجام دادند با استفاده از پرسش‌نامه، داده‌های مورد نیاز از دانشجویان جمع‌آوری شد. این پرسش‌نامه شامل دو بخش بود: بخش اول شامل اطلاعات جمعیت‌شناختی و آموزشی و بخش دوم شامل مواردی در مورد تجربه دانشجویان از خشونت، نوع خشونت، منابع خشونت، عوامل مستعد خشونت، گزارش خشونت و اثرات خشونت.

اکثریت شرکت‌کنندگان در این مطالعه دانشجویان دختر (حدود ۶۰ درصد)، مجرد (حدود ۸۰ درصد) و در سال دوم تحصیل (حدود ۴۰ درصد) بودند و میانگین سنی دانشجویان حدود ۲۲ سال (محدوده ۲۷ تا ۱۸ سال) بود.

 شرکت‌کنندگان در این مطالعه معتقد بودند که مهم‌ترین دلیل خشونت علیه دانشجویان «عدم آگاهی جامعه از مسئولیت دانشجویان» است. بیشتر این دانشجویان گفته‌اند که خشونت آثار نامطلوبی بر آن‌ها داشته است که این آثار شامل: اضطراب، عصبانیت، خجالت و سردرد بوده است. حدود ۳۱ درصد از این دانشجویان به فکر ترک رشته پرستاری افتاده‌اند. همچنین در این مطالعه گفته شده که تنها ۴۱ درصد از این دانشجویان خشونت اعمال‌شده را گزارش داده‌اند.

خشونت‌های فیزیکی علیه کادر درمان به‌ویژه پرستاران

 شدت درگیری و حمله به کادر درمان تنها به اپیدمی کرونا محدود نمی‌شود. پیش از این هم بارها گزارش‌هایی درباره خشونت‌های فیزیکی علیه کادر درمان به‌ویژه پرستاران داده شده بود که نمونه آن مربوط می‌شود به آذر سال گذشته که ۱۰ مرد به زن پرستاری در شیفت شب بیمارستان ‌خمینی ایلام حمله کردند. همراهان بیمار ضربه محکمی به میز بخش پذیرش زدند. میز با شدت به شکم پرستار برخورد کرد و او از شدت ضربه بی‌هوش شد.

به گزارش سلامت‌نیوز طی چند سال گذشته، خشونت کلامی و فیزیکی علیه پرستاران افزایش چشمگیری داشته است. محمود عمیدی، فعال حوزه پرستاری به سلامت نیوز گفته بود:

 «موارد برخورد و حمله به کادر درمان در دو سال اخیر بالا رفته است.»

او که خود بارها مورد خشونت کلامی قرار گرفته، در ادامه مصاحبه با سلامت‌نیوز گفته است:

 «بیمار و همراهش، تخت خالی، پتو، ویلچر، غذا، پزشک و… را از پرستار می‌خواهد و زمانی که به خواسته‌اش نمی‌رسد، انتقام تمام این کاستی‌ها را از پرستار می‌گیرد.»

عمیدی در ادامه یادآوری کرده بود:

«محال است در یک شیفت شاهد خشونت‌های کلامی و تهدید نباشیم. قبلاً در بیمارستانی در اسلامشهر فعالیت می‌کردم. یک‌بار ۱۷، ۱۸ نفر به بیمارستان حمله کردند. پرستاران و پزشکان خودشان را در اتاقی حبس کردند تا در امان بمانند. از این موارد به‌خصوص در برخی مناطق زیاد رخ می‌دهد.»

۱۴۰ هزار پرستار در ایران مشغول خدمت به بیماران مبتلا به کووید ۱۹ هستند. همچنین متوسط تعداد پرستاران برای هزار نفر، به ۱,۲ پرستار کاهش پیدا کرده است. اگر مردم بخواهند از حداقل مراقبت‌ها برخوردار باشند به ازای هر هزار نفر به ۳ پرستار نیاز است.