اعتراض‌های اصفهان و تلاش مسئولان برای پیوند آن با بیگانگان

اسدالله جعفری، رئیس‌کل دادگستری اصفهان از رسیدگی ویژه به پرونده بازداشت‌شدگان اعتراض‌های اخیر در این استان خبر داده است. او به "عده‌ای" که به گفته او، «مبادرت به اخلال در نظم عمومی، سلب آرامش و آسایش، تخریب اموال دولتی و اشخاص، درگیری با مأموران دولتی و انتظامی کردند» اشاره کرده است و می‌گوید: «بدون شک دستگاه قضایی استان با جدیت و بدون هیچگونه ملاحظه وفق قانون با این گونه افراد برخورد خواهد کرد.»

جعفری "حساب کشاورزان زحمتکش که به دنبال مطالبات قانونی خود بودند با عاملان این حوادث" را از هم جدا دانسته است.

سازمان حقوق‌بشر ایران اعلام کرده در جریان اعتراض‌های روز جمعه پنجم آذرماه در اصفهان، حدود ۱۲۰ نفر بازداشت شده‌اند. فرمانده یگان ویژه ناجا شمار بازداشت‌شدگان را ۶۷ نفر اعلام کرده است.

تجمع‌های اعتراضی به کم‌آبی و مدیریت منابع آبی کشور، در اصفهان به مدت دو هفته در بستر خشک‌ زاینده‌رود برپا بود. روز پنجشنبه چهارم آذر اما چادر‌های کشاورزان به آتش کشیده شد و یگان ویژه از ادامه تجمع معترضان جلوگیری کرد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی پیش‌تر با اشاره به اعتراضات مسالمت‌آمیز مردم اصفهان و چهارمحال بختیاری به دلیل سوءمدیریت مسئولان در منابع آبی گفته بود: «اگر افراد نادان یا فریب خورده بخواهند امنیت مردم را به هم بزنند، مردم و نیروهای نظامی، امنیتی و انتظامی باید برخورد کنند.»

با سرکوب اعتراض‌ها در بستر رودخانه خشک، برخورد نیروهای امنیتی با معترضان و کشیده شدن اعتراض‌ها به درون شهر، حالا مثل هر بار، مسئولان در تلاش‌اند این اعتراض‌ها را به عوامل بیگانه نسبت دهند.

"دست‌های بیگانگان در اعتراض‌های اصفهان"

مجتبی ذوالنوری نماینده مردم قم با اشاره به ناآرامی‌های اخیر در اصفهان به دنبال مشکلات آبی، گفته است: «اینکه مردم بتوانند درد و مشکل‌شان را به صورت مسالمت‌آمیز به گوش مسئولان برسانند امری است پسندیده». ذالنوری اما همزمان به نقش دشمن اشاره می‌کند و می‌گوید: «در این موارد دشمن سعی دارد تا مسیر اعتراض مسالمت‌آمیز اعتراضات را از ریل خود خارج کند و در این زمینه سرمایه‌گذاری می‌کند تا بهره‌های لازم را ببرد.»

نماینده مردم قم ادامه ادامه داد: «در ناآرامی‌های اخیر اصفهان ما کدهای زیادی داریم که نشان می‌دهد طراحی پشت صحنه این حرکات توسط بیگانگان انجام شده و متأسفانه در مقطعی توانستند بعضی‌ها را با خودشان همراه کنند.» او هم همانند رئیس دادگستری کل اصفهان اما تأکید کرده است: «کشاورزانی که برای بیان مطالباتشان وارد صحنه شده بودند به محض مشاهده خشونت به قصد انتقام‌گیری از نظام، صف خود را از ضدانقلاب و بیگانگان جدا کردند.»

عباس عبدی در مقاله‌ای که روزنامه اعتماد آن را منتشر کرده می‌گوید که اعتراض‌های اصفهان از چندین جنبه با دیگر اعتراض‌ها تفاوت جدی دارد. او این تفاوت را از جمله در قابل پیش‌بینی بودن این اعتراض‌ها از مدت‌ها قبل، بافت سنتی، مذهبی و سنی معترضان (عموما بالاتر از جوان) و مکان برپایی اعتراض‌ها و از همه مهمتر نحوه برخورد مسئولان با آن می‌داند. برخوردی که به اعتقاد این نویسنده، نویدبخش پایان دادن ولو موقتی به این تنش از طریق گفت‌وگو بود.

امیدی که به نوشته نویسنده نه تنها محقق نشد که با "آتش‌زدن چادرهای معترضین" و انتقال اعتراض‌ها به درون شهر و حضور معترضان جوان با شعارهایی متفاوت چهره‌ای دیگر به خود گرفت. او در ادامه با انتقاد از اقدامات پلیسی و امنیتی در مقابله با اعتراضات و "اصرار سیاست‌های رسمی در پیوند دادن این اعتراض‌ها با خارج و بیگانگان" می‌نویسد: «شاید برای اقناع عده‌ای یا توجیه برخی رفتارها اثرگذاری موقت داشته باشد اما معترضین را به این نتیجه می‌رساند که راه‌حل در خارج است.»

دویچه وله را در تلگرام دنبال کنید

عباس عبدی تأکید کرده که چگونگی مواجهه با اعتراضات باید بر حسب متغیرها و عوامل داخلی باشد "حتی اگر دست‌هایی از خارج نیز در آن دیده شوند". او با دعوت از مسئولان به "خویشتنداری" در برابر معترضان، انتشار تصاویر برخورد با معترضان را "نوعی نمک پاشیدن روی زخم دانسته است".

"تا دو سه ماه آینده آب آشامیدنی اصفهان هم باید قطع شود"

صحبت از زخمی است که پیش‌بینی می‌شود با عدم مدیریت صحیح اعتراض‌ها، توسل به خشونت و سرکوب، همانند همه اعتراض‌های گذشته به "زخمی ناسور" تبدیل شود.

مشکل بی‌آبی و کم‌آبی هم در کنار تغییرات اقلیمی به سبب مدیریت غلط منابع آب و اتخاذ سیاست‌های غلط در این حوزه مشکلی نیست که یک شبه بتوان آنرا رفع کرد. حتی یوسف طباطبایی نژاد، امام جمعه اصفهان هم به این نتیجه رسیده است: «الان به نظر من کار فوری نمی توانند بکنند.»

امام جمعه اصفهان می‌گوید: «یعنی نه می‌توان آب یزد را برگرداند، نه می‌شود به چهارمحال و بختیاری بگویید آب مصرف نکنید چون خود آنها هم کم آبی دارند، و نه آب پشت سد می‌تواند به کشاورز داده شود. یعنی فکر می‌کنم اگر بارندگی نشود تا دو سه ماه آینده آب آشامیدنی اصفهان هم باید قطع شود.»

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  زمستان ۹۶ خشک‌ترین فصل نیم قرن گذشته در ایران است و تهران تازه در ۲۷ دی روی برف به خود دید. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران، کاهش ۶۰ تا ۷۰ درصدی بارندگی به نسبت سال گذشته را در ۵۰ سال گذشته بی‌سابقه می‌خواند. محمدرضا بختیاری می‌گوید در ایران تغییر اقلیم رخ داده و باید بر این اساس زندگی کرد که چاره‌ای جز صرفه‌جویی نیست.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  بختیاری می‌گوید اگر در دی و تا اواسط بهمن برف نداشته باشیم، بارش برف از نیمه دوم و اسفند ماه نمی‌تواند به ذخیره برف کشور کمک کند. مدیرعامل آب منطقه‌ای استان البرز در پاییز ۹۶ ابراز امیدواری کرده بود که ذخیره ۵۹ درصدی سد کرج و ذخیره ۶۰ درصدی سد طالقان در زمستان با بارش برف ارتقاء یابد. تصویر: سد کرج.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  رسانه‌ها، کارشناسان اقلیمی و فعالان زیست محیطی زنگ خطر خشکسالی را مدت‌هاست به صدا در آورده‌اند. فرماندار تهران می‌گوید اگر بارندگی‌ها در تهران به همین روند باشد، ۵۲ درصد مردم پایتخت بدون آب شرب خواهند ماند. یک تحقیق بین‌المللی با مشارکت سه پژوهشگر ایرانی نتیجه می‌گیرد که کشور به "سندروم ورشکستگی آبی" مبتلاست. تصویر: سد اکباتان در همدان.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  عواملی چون افزایش سریع جمعیت، مهاجرت و گسترش شهرنشینی، کشاورزی ناکارا، سدسازی بی‌رویه، رویای خودکفایی غذایی، چاه‌های عمیق یا عطش توسعه، در کنار تحریم‌ها، عدم ثبات اقتصادی و سطح پایین هشیاری زیست‌محیطی از دلایل این "ورشکستگی" عنوان می‌شوند. به این سیاهه باید عوامل طبیعی چون سیل، خشکسالی و تغییر اقلیم را اضافه کرد.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  از ابتدای مهر تا آذر ۹۶ مجموعه بارش در اکثر استان‌های ایران بیشتر از ۵۰ درصد کاهش داشته است. خراسان جنوبی، قم، یزد و اصفهان با کمترین میزان بارش در این دوره روبرو بوده‌اند. سد اکباتان در همدان ۷۹ متر ارتفاع و ۳۶میلیون مترمکعب ظرفیت دارد که به دلیل بارندگی کم، سطح آن بسیار پایین رفته است. از ابتدای سال آبی جاری تاکنون، آب ورودی به سد اکباتان ۷۸ درصد کاهش داشته است و به ۴۱۰ هزار مترمکعب رسیده است.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  بارندگی در خراسان جنوبی اوضاع خوبی ندارد و مردم آن هرسال یکی دوبار نماز طلب باران "استقساء" را به جا می‌آورند. در نماز باران سال جاری در مصلای المهدی بیرجند، مردی با بره‌ای در آغوش دست به دعا برداشت. عکاس این صحنه می‌گوید در روستاهای اطراف بیرجند رسم است که موقع نماز دام‌های کوچک را از مادران‌شان جدا کنند و از خدا بخواهند به خاطر پاکی و بی‌گناهی آنها رحمش را شامل حال مردم کند.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  در اصفهان هم تا کنون دو مرتبه نماز باران اقامه شده است. محمدرضا درویش، فعال محیط زیست مشکل را در "خشکسالی مدیریتی" می‌بیند و از حضور مسئولان "متحجر" در مسند امر می‌نالد که درایت درک شرایط را ندارند: «آن چیزی که در کشور ما بحران ایجاد می‌کند این است که ما هرگز واقعیت‌های اقلیمی و جغرافیایی خودمان را به رسمیت نمی‌شناسیم و همچنان رو به آسمان برنامه‌ریزی می‌کنیم و امیدواریم که باد و باران بیاید.»

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  کارشناسان احداث صنایع فولاد، آهن، صنایع سیمان و کشت نیشکر در مناطق کم آب را اشتباه محض می‌دانند. محمد درویش از جمله در انتقاد از استقرار صنایع پرمصرف می‌گوید: «تمام نیروگاه‌های اتمی در دنیا در کنار رودخانه‌ها و دریا‌ها قرار گرفته‌اند؛ اما ما در قم و اصفهان- نیروگاه اتمی ساخته‌ایم؛ و یا اینکه استحصال اورانیوم را از یزد انجام می‌دهیم و مجبوریم با تانکر‌ برای مردم آن منطقه آب شیرین ببریم.»

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  برای برف و باران نماز می‌خوانند و استغاثه می‌کنند، اما این رحمت الهی اسباب زحمت هم هست. با نزول برف و باران جاده‌ها بسته و شهرها فلج می‌شوند. مدرسه‌ها را تعطیل می‌کنند و آمار تصادف و سوانح به خاطر لغزندگی معابر بالا می‌رود. چهارشنبه ۲۷ دی پلیس راه ایران از ترافیک سنگین محورهای مواصلاتی استان‌های اردبیل، آذربایجان غربی، خراسان شمالی، خراسان رضوی، البرز و مازندران به خاطر بارش برف و باران خبر داد.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  به خاطر برفی که چندان هم سنگین نیست، مدارس ابتدایی نواحی پنج گانه تبریز تعطیل شدند. خبرگزاری مهر می‌نویسد معابر تبریز به سرسره‌های عریض و طویل مبدل شده‌اند زیرا شهرداری به وعده پاشیدن محلول نمک در ساعات ابتدایی صبح عمل نکرده است.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  نواحی شرقی، مرکزی و دشت سیستان، واجد بدترین وضعیت خشکسالی در ایران معرفی می‌شوند. محمد درویش می‌گوید اگر بخواهیم فاکتور جمعیت را دخالت بدهیم، تهران وخیم‌ترین وضع را دارد: «چون سرانه آب به شدت وابسته به سد‌هایی است که الان ۶۰ تا ۶۵ درصد خالی هستند و از نظر پدافند غیر عامل تهران به شدت در معرض آسیب جدی است، بعد از تهران شهر‌های مشهد، اصفهان و تبریز قرار دارند.»

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  بحث بر سر کمبود منابع آب در ایران در سال‌های اخیر. موضوعی دائمی بوده که به تدریج جنبه امنیتی نیز پیدا کرده است. به باور بسیاری کارشناسان هیچ‌یک از مشکلات اجتماعی و سیاسی در ایران به اندازه مشکل آب جدی نیست و جنگ‌ها و تنش‌هایی که در پیش‌اند، روی قحطی آب متمرکز خواهند بود. محسن رنانی، اقتصاددان و استاد دانشگاه اصفهان می‌گوید ایران تا پایان دهه ۹۰ شاهد جنگ فراگیر آب خواهد بود.

  نویسنده: مهیندخت مصباح