مذاکرات وین/ایران یا تروئیکا؛ دست چه کسی زیر میز است؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: مذاکرات وین امروز پنج‌شنبه بعد از وقفه‌ای که کمتر از یک هفته طول کشید؛ دوباره از سر گرفته شد. پیش از توقف گفتگوها که از دوشنبه تا جمعه هفته گذشته ادامه داشت؛ ایران که خواستار حصول راه حلی جدی در راستای اجرای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است؛ پیش‌نویس دو سند را به ۱+۴ ارائه داد که یکی مربوط به رفع تحریم‌ها و دیگری مربوط به اقدامات هسته‌ای است.

مکث تروئیکای اروپایی طرف برجام هم که با وعده احیای رابطه فراآتلانتیکی در دوره پساترامپ، ریشه ایجاد بن بست فعلی یعنی «خروج یک جانبه واشنگتن از توافق» و «محروم ماندن ایران از منافع وعده داده شده» را فراموش کرده است؛ از لحظه تحویل این دو سند آغاز شد.

سناریو نویسی در وقفه یک هفته‌ای

با اینکه ایران از همان ابتدا مشخص کرد که این پیش نویس ها محل مذاکره و رایزنی‌های بیشتر است؛ طرف غربی که حتی پیش از آغاز مذاکرات تصمیم خود را گرفته و برای کسب منافع حداکثری، به دنبال مقصر نمایی ایران بود؛ در اقدامی هماهنگ به وارونه نمایی حقیقت روی آورد که روند تدریجی آن به این شرح است:

در مرحله نخست و قبل از پایان کمیسیون مشترک برجام در جمعه گذشته، واسطه‌های رسانه‌ای آنها مدعی شدند که مذاکره شکست خورده چرا که اسناد ارائه شده از سوی ایران زیاده خواهانه است.

تروئیکای اروپایی یک هفته فرصت داشت تا به پیشنهاد ایران فکر کند؛ حال آنکه ترجیح داد در این وقفه، سناریوی جدیدی طراحی کند بلافاصله، امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه که در آن هنگام مشغول انجام تور خاورمیانه‌ای خود بود و در امارات به سر می‌برد، با ادعای به نتیجه نرسیدن گفتگوهای وین مدعی شد که این مذاکرات بدون در نظر گرفتن منافع کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی امکان ندارد به موفقیت برسد.

در همان روز جمعه و پس از پایان نشست کمیسیون مشترک، «انریکه مورا»، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که طرفین برای مشورت گرفتن، به پایتخت‌های خود باز می‌گردند و ادامه گفتگوها از هفته آتی از سرگرفته می‌شود.

از آنجا که ایجاد وقفه به درخواست اروپایی‌ها انجام شده بود؛ عدم تعیین تاریخ دقیق برای بازگشت به مذاکرات وین، سوال برانگیز شد.

تا چند روز، فضاسازی رسانه‌های طرف مقابل، بر مبنای تقاضاهای به ادعای غربی‌ها زیاده خواهانه ایران و تعجب اروپایی‌ها بود و سکوت کش‌دار آنها هم به التهاب وضعیت موجود می‌افزود. بعد، ناگهان در سطح رسانه‌ها، زمزمه‌هایی مطرح شد مبنی بر اینکه ایران از توافق‌های حاصل شده در ۶ دور گذشته مذاکرات وین فاصله گرفته است، اما طرفین غربی در پایتخت‌هایشان همچنان ساکت بودند تا اینکه بالاخره در بعد از ظهر روز دوشنبه ۱۵ آذر ماه، وزارت خارجه آلمان، به عنوان یکی از سه کشور اروپایی طرف برجام، موضع رسمی خود را اعلام کرد و مدعی شد: از ایران انتظار داریم با پیشنهادات واقع بینانه به مذاکرات بازگردد. ما هنوز هم خواستار ادامه مسیر دیپلماتیک هستیم؛ اما زمان برای آن در حال اتمام است.

فردای آن روز، یعنی ۱۶ آذر ماه، نوبت فرانسه بود که همان موضع را با جمله بندی جدیدی اعلام کند: داده‌ها درباره این مذاکرات خیلی دلگرم‌کننده نیستند. احساس ما این است که ایرانی‌ها در پی کش دادن قضایا هستند. پیشنهادهای ایران در مذاکرات وین نه مبنای معقولی دارند نه تأمین‌کننده منافع تمام شرکت‌کنندگان در مذاکرات هستند. زمان به سرعت در حال سپری شدن است.

در اینجا، شاهد مکث انگلیس به عنوان سومین طرف اروپایی میز مذاکرات و واگذاری تریبون به آمریکا به عنوان مهمان تحمیلی این دور از گفتگوها بودیم که ظاهراً هنوز باور ندارد که با ابتکار عمل ترامپ و لجاجت بایدن، گروه ۱+۵ به تاریخ پیوسته و شرط احیای آن از نظر ایران، برچیدن همه تحریم‌ها است. با فراموش کردن این اصل، اول از همه «جو بایدن»، رئیس جمهور آمریکا در دیدار مجازی روز سه شنبه خود با «ولادیمیر پوتین» همتای روس، مدعی شد که «طرف ایرانی برای پیمودن مسیری که به ادامه سازنده مذاکرات وین و در نهایت حصول راه حل ختم شود»؛ آمادگی ندارد. بعد از طرح این ادعا، نوبت «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی کاخ سفید بود که مسیر وارونه نمایی حقیقت را دنبال کند؛ او هم به نوبه خود پشت تریبون رفت و مدعی شد: هرچه ایران در میز مذاکره عدم جدیت بیشتری از خود نشان دهد، به همان اندازه اتحاد بیشتری هم میان ۱+۵ حاصل می‌شود. بنابراین، توپ در زمین ایران است تا نشان دهد که آیا می‌خواهد جدی باشد یا خیر.

بعد از این ادعاها بود که «انریکه مورا»، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به آن مکث طولانی درباره تأیید تاریخ ازسرگیری مذاکرات وین خاتمه داد و روز چهارشنبه در توئیتی اعلام کرد: فردا به وین بازمی گردیم.

تازه آن موقع بود که نوبت اظهارنظر انگلیس رسید که عملاً پیشکار کاخ سفید است و همه تصمیم‌هایش را از روی دست شریک آمریکایی، روخوانی می‌کند. به این ترتیب، «لیز تراس»، وزیر خارجه انگلیس به صحنه آمد و مدعی شد: این آخرین شانس ایران برای امضای برجام است. به نفع آنها است که این کار را انجام بدهند. چراکه مصمم هستیم تا در همکاری با متحدانمان از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای خودداری کنیم.

فرصت دفاع برای ایران؛ کدام برجام

آمریکا و شرکای اروپایی دنبال نسخه ۲۰۲۱ برجام هستند تا به ازای واگذاری حداقل امتیازها به تهران، منافع حداکثری خود را تأمین کنند اما منظور کدام برجام است؟ اصلاً حالا که به طرف غربی مهلت ارائه و تنظیم سناریوی تخیلی خود از مذاکرات وین را دادیم، خوب است حرف طرف ایرانی را هم بشنویم و بعد تصمیم بگیریم که این وسط چه کسی قصد دارد زیر میز بزند؟

نخست آنکه برخلاف آنچه آنها می‌گویند؛ ایران در مذاکرات جدی است، چراکه تنها طرف گفتگو بود که با پیشنهادهای مشخص پای میز مذاکره آمد و اگر چه در اسرع وقت به دنبال حصول توافقی جامع است؛ وقتی با مکث ظاهری طرف غربی مواجه شد؛ از دادن فرصت به طرف غربی برای بررسی بیشتر پیشنهادهای خود ابایی نداشت.

در مقابل، ایران انتظار دارد که طرف غربی نیز با واکنش فنی و عملی خود و با پرهیز از کلی گویی و گسترش جو اتهام و مقصرنمایی جدیتشان در مذاکره را نشان بدهند و با پیشنهادهای سازنده به میز مذاکره بازگردند.

ایران تا این لحظه، هیچ پیشنهاد سازنده و رو به جلویی را از طرف مقابل دریافت نکرده و این در تعارض با اعلام حضور جدی آنها در مذاکرات است.

برخلاف آنچه غربی‌ها می‌گویند، متن پیشنهادی ایران مبتنی و بر اساس پیش‌نویس ۶ دور قبل بوده و همان متن مبنا قرار گرفته و اصلاحات و پیشنهادهای مورد نظر ایران بر روی متن مشخص ارائه شده است. این پیشنهادها از آن جهت که کاملاً منطبق بر برجام ارائه شده‌اند، طبیعتاً حداکثری نبوده و نیستند، اما متأسفانه رویکرد طرف مقابل نسبت به تعهداتش حداقلی است.

بدیهی است که نقطه نظرات ایران در ابعادی با نگاه و رویکرد طرف غربی تفاوت داشته باشد، اما مسئله آن است که آنها با چشم بستن به روی حقیقت، به دنبال بزرگ نمایی مسائل و زیاده خواه جلوه دادن ایران هستند. از سوی دیگر، آنچه در ۶ دور قبل تهیه شده پیش نویس است و در نتیجه قابل مذاکره است.

مبنای مذاکرات وین برجام ۲۰۱۵ است، اما طرف غربی با طرح ادعاهایی مثل دخیل شدن کشورهای منطقه در روند گفتگو یا بسط دادن موضوع به برنامه موشکی ایران، به دنبال نسخه ۲۰۲۱ برجام هستند تا به ازای واگذاری حداقل امتیازها به تهران، منافع حداکثری خود را تأمین کنند.

با این حساب، برجام غیرقابل تغییر است و موضوع باز مذاکره مطرح نیست. پس، این طرف آمریکایی است که باید رفتار خود را متناسب با توافقی که پیشتر از سوی جامعه بین الملل تائید شده؛ سازگار کند.

ایران تعهدات خود را انجام داده و کاهش برگشت پذیر آنها هم در پاسخ به بدعهدی طرف مقابل بوده است. آمریکا هم زمانی قادر به گفتگو با ایران در قالب گروه احیا شده ۱+۵ است که پیش از هر چیز تعهدات خود را انجام بدهد که لازمه آن برچیده شدن همه تحریم‌ها مطابق با توافق ۲۰۱۵ است.

با همه این اوصاف، ایران امروز در حالی پشت میز مذاکرات وین نشست که می‌داند دست طرف غربی زیر میز است یا آن‌طور که حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران در گفتگو با جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: «تردید داریم که آیا طرف غربی اصولاً آماده رفع تحریم‌ها است یا اینکه صرفاً به دنبال رفع یک طرفه نگرانی‌های خود است». در درستی اظهارات وی، همین بس که آمریکا همزمان با ژست ادعایی برای نشان دادن حسن نیت، به دنبال تشدید روند اعمال تحریم علیه ایران است و از هم اکنون؛ آنطور که وال استریت ژورنال می‌گوید، ترکیب هیئت اعزامی برای ترغیب دیگر کشورها به قطع رابطه تجاری با ایران را مشخص کرده است.