سرنگونی یا گذار به دموکراسی؟ محمد برزنجه - Gooya News

در میان نیروهای سیاسی جدا از دیدگاهها سیاسی همواره در رابطه با حکومت یک تقسیم بندی مشخصی وجود داشته است. رفرمیست ها که طرفدار اصلاح نظام بوده و انقلابیون که معتقد به سرنگونی رژیم هستند، اما در سالهای اخیر بیشتر نیروهای سیاسی از اصطلاح گذار استفاده میکنند. ایا گذار معادل سرنگونی یا یک استراتژی متفاوت از سرنگونی است؟ تفاوت این استراتژی برای کسب قدرت با سایر استراتژیها چیست؟

با شروع موج سوم دموکراسی و فروپاشی نظام های توتالیتر در اسپانیا، پرتقال و یونان در دهه 70 میلادی بحث گذار مطرح و تا دهه 80 و 90 میلادی که کشورهای اروپای شرقی، امریکای لاتین و کشورهای خاور دور حدود 80 کشور موج سوم گذار به دموکراسی را طی کردند. هر چند همه انها را نمیتوان دموکراسی کامل نامید، اما تغییر این کشورها از نظام های توتالیتر به مسیر دموکراسی تاثیر قابل ملاحظه ایی در جهان امروز گذاشته است و بدون توجه به این تجارب امکان تغییر در ایران مشکل خواهد بود.

اشکال گذار در خیلی از این کشورها متفاوت بوده و بستگی به شرایط حکومت و توان اپوزیسیون دارد که ممکن است از طریق شیوه های: 1-مسالمت آمیز شبیه اسپانیا2- توافقی و یا مشارکتی مانند افریقای جنوبی و شیلی 3- انقلابات دموکراتیک به مانند کشورهای بلوک شرق باشد . البته این تنها حکومت نیست که چنین شرایطی را تعیین میکند، بلکه ذهنیت و استراتژی نیروهای اپوزیسیون در چگونگی گذار نقشی اساسی دارد. یک نیروی انقلابی که استراتژی و اولویت آن سرنگونی حکومت است ممکن است به مسئله دموکراسی و استقرار دموکراسی توجه نداشته باشد. باید توجه داشت که جامعه ایران یک سرنگونی و بی برنامگی بعد از سرنگونی را با پوست و استخوان خود تجربه کرده است. این امر در حافظه جامعه نقش بسته است که سرنگونی به معنی استقرار دموکراسی و آزادی نیست و چه بسا یک نظام بدتر و دیکتاتوری خشن تری جانشین نظام شود. این امر باعث شده است که با وجود مخالفت اکثریت جامعه با نظام جمهوری اسلامی به درخواست های بعضی از نیروهای اپوزیسیون برای سرنگونی علاقه ای نشان ندهند.