نقش یکی بود یکی نبود قصه‌ها بر زندگی بچه‌ها

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از یزد، در کودکی هرگاه که مادربزرگم صدایم می زد برای قصه گفتن به سرعت به سویش می رفتم و با دقت به قصه هایش گوش می دادم. شب‌ها نیز در آغوش قصه‌های مادرم می‌خفتم و در خواب و بیداری خود را قهرمان قصه‌ها می دیدم و کار‌های قهرمانان را تقلید می‌کردم.

قصه به طور کلی واقعیت یا واقعیتی تخیلی است که از آن می‌توان نکته‌ها آموخت و ما باید همان گونه که به فکر رشد جسم کودک هستیم به فکر پرورش فکر و خیال او نیز باشیم، زیرا انسان با تخیل است که به موفقیت می‌سد.

اما چرا باید برای کودکان قصه بگوییم؟

قصه و قصه گویی از زمان‌های بسیار دور در زندگی بشریت جایگاه ویژه داشته و دارد، چرا که قصه گویی کهن‌ترین شکل ادبیات بوده و راهی برای انتقال و آموزش، آداب و سنن، اعتقادات و تاریخ از یک نسل به نسل دیگر است.

نعیمه بیدمشکی یکی از قصه گویان برتر استان یزد در خصوص تاثیر قصه و قصه گویی بر رشد فکری کودکان چنین می‌گوید: قصه می‌تواند تاثیرات فراوانی بر خلاقیت، رشد فکری، زبانی و ادراکی کودکان داشته باشد و به تعالی برسد، اهمیت قصه را زمانی متوجه می‌شویم که همه این عناصر در آن احساس کنیم.

پژوهشگر برتر جشنواره فرهیختگان، ادامه می‌دهد: نوزادان با لالایی و کودکان نوپا با متل‌ها و کودکان گروه‌های سنی بالاتر با داستان ها، افسانه و اسطوره‌ها باید به نوعی آشنا شوند چراکه در کنار این افزایش اطلاعات و دانسته‌ها دایره واژگانیشان نیز گسترش می‌یابد و درک بالاتری نسبت به معنای کلمات پیدا می‌کنند.

نعیمه بیدمشکی از اهمیت همزاد پنداری کودکان با قهرمانان قصه می‌گوید و بیان می‌کند: کودکان با همزاد پنداری با شخصیت‌ها و قهرمانان قصه در واقع ناممکن‌ها را برای خود ممکن می‌کنند که می‌توان بعد از قصه از کودکان بپرسیم آیا می‌توانند از تجربیاتی که شنیدند در زندگی خود استفاده کنند یا نه؟ همین امر کمک می‌کند کودک بیشتر به نکات قصه گوش دهد و عناصر رشد و خلاقیت در او رشد یابد.

او می‌گوید: گاهی قصه گو در دست خود ابزاری دارد و با ابزار قصه خود را روایت می‌کند. این حرکت باعث می‌شود که کودک این تجسم را برای خود ایجاد کند که می‌تواند از برخی ابزار‌ها به چه شکل استفاده کند و چگونه می‌توان بعضی چیز‌ها را جایگزین چیز‌های دیگر کرد.

قصه و ادبیات شفاهی به عنوان وسیله‌ای برای بروز خلاقیت در جامعه امروزی مورد توجه قرار گرفته است و به ساختار هنری زبان که بخش عمده‌ای از آن ناشی از قدرت تصور و تخیل انسان است دقت بیشتری می شود.

به همین دلیل مادران و مربیان می‌توانند با انتخاب قصه مناسب به کودکان در جستجوی راه مناسب کمک کنند.

این‌ها را نعیمه بیدمشکی می‌گوید و ادامه می‌دهد: همین طور نقش ادبیات شفاهی در خلق ایده‌های فراوان، رشد استعداد و توجه به جزییات و تولید ایده‌های بدیهی و تازه، انعطاف پذیری کودکان نسبت به شرایطی که برایشان پیش می‌آید در مبحث خلاقیت بسیار مورد توجه است.

قوه تخیل و کمک آن به انسان

این مدرس دانشگاه می‌گوید: تخیل نه تنها نیروی سازنده بلکه نیروی آرام بخش نیز هست چه در کودک و چه در بزرگسال، انسان با تخیل و خلاقیت جهان و طبیعت اطراف خود را دگرگون می‌کند و پدیده‌های نو می‌آفریند.

او می‌افزاید: تخیل برای انسان ابزاری یاری رسان بوده مثلا مردمان زمان‌های قدیم قصه‌ها و افسانه‌ها از نیرو‌ها و قدرت‌های ماورای طبیعی برای فرزندانشان می‌گفتند و همین الهام بخش بود برای زندگی پیشرفته تر.

بیدمشکی بیان می‌کند: نیروی تخیل در‌های بسته طبیعت را با پنجره‌های خیال باز کرده یعنی خلاقیت و تخیل باعث پیشبرد زندگی بشریت بوده که بخش عمده این تخیل و خیال پردازی را در قصه می‌بینیم.

چه بسا هنرمندان، مربیان، معلمان و مادران قصه‌هایی با موضوعاتی آموزشی انتخاب کرده و برای کودکان اجرا می‌کنند، زیرا زیرساخت اصلی قصه آموزش است و همین آموزش بیش‌تر از سایر روش‌های آموزشی تاثیرات خود را بر فرد گذاشته است.

کجا ذهن کودک را می‌توان پرورش داد؟

شاید برای شما هم سئوال پیش بیاید که علاوه بر قصه‌های مادرانه، کودک در چه مکان دیگری می‌تواند از مزایای قصه‌ها بهره ببرد؟

برای رسیدن به پاسخ با عالیه قوامی سرپرست اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان یزد به گفتگو نشستم.

قوامی می‌گوید: اگر آموزش و پرورش مسئولیت آموزش و پرورش کودکان را به عهده دارد، کانون پرورش فکری همانطور که از نامش مشخص است عنوان پرورش پر رنگترین فعالیتی است که در آن انجام می‌شود.

به اعتقاد سرپرست اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان یزد، در کانون کودک آزاد است که بارش فکری داشته باشد و هرگونه جسم یا شیئی را که در طبیعت و فضای اطراف خود می‌بیند در کلاس نقاشی بکشد یا در کلاس سفالگری بسازد، مربی فقط در حد یک راهنما که به او چگونه استفاده کردن از ابزار را آموزش دهد، در کنار او حضور دارد.

قوامی بیان می‌کند: در بحث قصه گویی علاوه بر جشنواره‌های استانی و کشوری قصه گویی حدودا ۶۲ فعالیت هم هدف با قصه گویی برگزار می‌شود. در کانون قصه گویان یزدی به نحوی دور هم جمع می شوند که می‌توان گفت بزرگترین و مطلوب‌ترین پایلوت قصه گویان را در استان یزد داریم.

او ادامه می‌دهد: از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به نوشتن خلاق اشاره کرد. به این صورت که شرکت کنندگان باید قصه‌ای را بنویسند و یا قصه‌ای را بازنویسی کنند.

فعالیت بعدی نمایش خلاق است که می‌تواند کمک کند فرد جامع بودن و قابلیت ارائه خود را در فضا‌های مختلف پیدا کند. قوامی این‌ها را می‌گوید و می‌افزاید: نمایش خلاق یک کار گروهی است که کودکان و نوجوانان ابتدا در یک فضای دوستانه شروع به فعالیت می‌کنند، بعد با شناخت و تمایل خودشان می‌توانند به سمت قصه گویی گرایش داشته باشند.

سرپرست اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان یزد بیان می‌کند: به طور کلی قصه‌ها مختص سن و سال خاصی نیستند و خانواده‌ها هر گاه در دورهمی‌ها جمع هستند بهتر است به جای در دست داشتن موبایل و توجه به تلویزیون، جمع‌های خود را با قصه گویی گرم نگه دارند که شب یلدا نیز فرصت مناسبی است برای داشتن شبی خاطره انگیز با شنیدن قصه‌های شیرین.

در پایان باید گفت با توجه به این که قصه گویی یک آفرینش دوجانبه بوده، رفتار و اخلاق نیز از مهمترین موضوعات در تربیت و پرورش خلاقیت کودکان است و قصه‌ی قصه گو به عنوان ابزاری برای انتقال پیام‌ها به کودکان است. پس باید به این نکته توجه کنیم که کودکان را با قصه‌ها و شخصیت‌های مناسب آشنا کنیم و مهارت قصه گویی را نیز  به مادران بیاموزیم.

گزارش از الهام وادی

انتهای پیام/و