توصیه سازمان جهانی بهداشت درباره توسعه نیروی انسانی پزشکی

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در دیدار با فتیه گولن گدیک هماهنگ کننده توسعه نیروی کار سلامت از دفتر مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی و دکتر پاسکال زورن هماهنگ کننده توسعه نیروی کار سلامت از دفتر ستادی سازمان بهداشت جهانی موضوع نیروی انسانی حوزه سلامت را بررسی کرد.

زالی گفت: در این نشست گزارشی از سیستم بهداشتی و درمانی و دانشگاه های علوم پزشکی کشور به سازمان بهداشت جهانی ارائه شد. توضیح داده شد با توجه به ادغام خدمات بهداشتی و درمانی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی و فرصت های جدیدی که در این زمینه ایجاد شده است، دستاوردهای ایران در حوزه پژوهش و تحقیقات کاربردی، بالابردن شاخص های بهداشتی و تجربه دانشگاه های علوم پزشکی در حوزه کووید ۱۹ را تشریح کردیم.

وی با اشاره به نظام شبکه و مراقبت های اولیه در ایران، گفت: کمبود نیروی انسانی به ویژه در بحث مراقبت های اولیه یک معضل جهانی است. بحثی که مطرح شد که راه حل هایی که می شود در حوزه کشوری و در حوزه جهانی در زمینه کمبود نیروی انسانی در حوزه سلامت به آن رسید را مورد بحث و تبادل نظر قرار دادیم.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی اظهار داشت: چند راهکار در این زمینه داده شد که اولین موضوع گسترش فرهنگ خودمراقبتی که در سیاست های نظام سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری هم به صراحت به آن اشاره شد. چندین مثال در این زمینه مطرح شد که چگونه افزایش راه حل های خودمراقبتی با افزایش اطلاعات سلامت شهروندان ایرانی می تواند نقش بسیار موثری را برای جبران کمبود نیروی انسانی در حوزه سلامت ایفا کند.

وی گفت: کنترل فشار خون، کنترل دیابت از جمله این مثال ها است. گسترش راهبرد خودمراقبتی در نظام سلامت مورد تایید همه کارشناسان این حوزه است. نکته دیگری که در این نشست مطرح شد، گسترش کارهای تیمی در حوزه سلامت بود. برای رفع نیاز استان ها از کارهای تیمی بیشتری در حوزه سلامت استفاده شود. نکته دیگر بالابردن سطح سواد اطلاعات عمومی مردم است که این موضوع در حوزه های بیماری های غیرواگیر بسیار قابل تامل است.

زالی یادآور شد: نکته دیگر بحث فناوری های نوین است. می توان با استفاده از فناوری های نوین، نیازهای حوزه سلامت را رفع کرد. به طور مثال مشورت های از راه دور، تکنولوژی های نوین برای پایش علائم حیاتی و بیماریابی طراحی شده اند که این امکان را می دهند از راه دور اسناد بالینی را برای پزشکی در مرکز ارسال شود.

وی تاکید کرد: توصیه سازمان بهداشت جهانی این بود که هر گونه برنامه ریزی برای توسعه نیروی انسانی حوزه سلامت حتما باید بر اساس استراتژی، جمع آوری شواهد کافی، نگاه آینده نگارانه، تبیین نیازهای واقعی حوزه سلامت صورت گیرد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی درباره کمبود پزشک متخصص در مناطق محروم گفت: بهترین مدل برای این موضوع همان است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از پرستاران و خانواده‌های شهدای مدافع سلامت عنوان کردند و مدل بازتوزیع عادلانه پزشک و متخصص در کشور است.

وی افزود: برای رفع نیازهای عاجل در مناطق محروم باید شرایط را به گونه ای فراهم کنیم که با بازتوزیع نیروی انسانی تخصصی، نیاز آن منطقه را رفع کنیم. مهمترین شرطی که می تواند به این امر کمک کند فراهم آوردن شرایط از جمله تسهیلات حقوقی، قانونی، رفاهی و معیشیتی است. تا بتوانیم برای حفظ و نگهداری نیروی متخصص در مناطق محروم از آن استفاده کنیم.

زالی گفت: باید به بودجه سال ۱۴۰۱ نیز اشاره شود که حتما مجلس شورای اسلامی به این موضوع توجه کند که یک بسته ویژه نگهداشت نیروی تخصصی در مناطق محروم را تدوین کند. این به معنای پرداخت حقوق بیشتر نیست. بخش هایی مانند پرداخت اعتبارات مورد لزوم، رفع نیاز برای تاسیس مطب در مناطق محروم، تسهیلات طولانی مدت و کم بهره، ایجاد فرصت های رفاهی در مناطق محروم و ایجاد برخی امتیازهای شغلی برای این مناطق، تعرفه ترجیهی و مالیات کمتر از جمله این امتیازات است.

وی اضافه کرد: برای کسانی که در مناطق محروم کار می کنند نیاز به یک بسته جامع الاطراف نگهداشت نیروی انسانی متخصص داریم. طبعیتا اگر بتوان در یک منطقه محروم شرایط ماندگاری را ایجاد کرد پزشکان متخصص هم با اقبال بیشتری به آن منطقه می روند. اما هنوز در بسیاری از این مناطق پزشکان کارانه خود را دریافت نکرده اند و یا از بسیاری از تسهیلات اجتماعی و رفاهی محروم بوده اند.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی یادآور شد: برای رفع نیاز نیروی انسانی متخصص در مناطق محروم باید شبکه ای از دانشگاه های علوم پزشکی بزرگ و دانشگاه های علوم پزشکی مستقر در مناطق محروم ایجاد شود. خوشبختانه با توسعه «پزشکی از راه دور» این امکان وجود دارد. به این ترتیب پزشکان حاضر در آن مناطق می توانند به صورت مستمر به مجموعه اساتید دانشگاه های علوم پزشکی بزرگ دسترسی داشته باشند.

وی گفت: راه حل دیگر بومی گزینی است. این برنامه می تواند به نگهداشت نیروی انسانی متخصص پزشکی کمک کند. با گسترش فضاهای آموزشی اعم از پزشکی، داروسازی و دندانپزشکی با زیرساخت های مورد لزوم و تامین اعضای هیات علمی مورد نیاز در مناطق محروم براساس نقشه آمایش سرزمین می توان این راه حل را اجرایی کرد. بومی گزینی یک راه حل پایدار در این زمینه است. اگر متخصصی به منطقه ای که در آن حضور دارد عرق و تعصب دارد طبیعتا بیشتر در منطقه می ماند و از نظر فرهنگی هم بیشتر می تواند با مردم آن منطقه کنار بیاید.

زالی یادآور شد: علاوه بر آن باید در مناطق محروم امکانات تربیت نیروی انسانی را گسترش دهیم تا افرادی که می خواهند از بومی گزینی هم استفاده کنند از شرایط قابل قبولی برخوردار باشند.

وی خاطرنشان کرد: در وزارت بهداشت مدل سازی های مختلفی در حوزه نیروی انسانی صورت گرفته است و یکی از آنها برآورد و تخمین نیروی انسانی نسبت به جمعیت است. حتما باید فاکتورهای دیگری هم از جمله پراکنش جمعیت، نوع بیماری ها، مدل گسترش بیماری ها، امکانات، زیست بوم در نظر گرفته شود.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی افزود: در همه جای دنیا برای تخمین نیروی انسانی مورد نیاز علاوه بر جمعیت پارامترهای دیگری از جمله حوزه خدمات و نیاز واقعی خدمات هم لحاظ می شود. ضمن اینکه برای هر استان و شهری هم باید مدل خاص آنجا را در نظر گرفت. در واقع بیشتر از آنکه قدر مطلق تعداد پزشک در کشور کم باشد چگالی پزشک متخصص در مناطق محروم پایین است.

گولن گدیک هماهنگ کننده نیروی انسانی سلامت از دفتر مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی نیز در حاشیه این دیدار عنوان کرد: سازمان بهداشت جهانی سال جاری میلادی را به دلیل اهمیت فعالیت‌های کادر بهداشت و درمان در بحران کرونا، سال نیروی انسانی سلامت نامگذاری کرده است.

وی خاطر نشان کرد: با توجه به شاخص‌های سلامت تعریف شده در افق ۱۴۰۴ ایران، بحث نیروی انسانی سلامت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین خدمت رسانی سلامت باید در قالب کار تیمی صورت گیرد.

زورن هماهنگ کننده توسعه نیروی کار سلامت از دفتر ستادی سازمان بهداشت جهانی نیز در این دیدار تاکید کرد: بحث توزیع و باز توزیع نیروی انسانی سلامت یک موضوع مهم در تمام کشورها مطرح است و سازمان بهداشت جهانی به عنوان یک آژانس تخصصی بحث نگهداری نیروی انسانی را به صورت راهنما منتشر کرده است و در این راهنما به کشورها مشاوره داده شده که چگونه می توانند نیروی انسانی سلامت را در مناطقی که کار می کنند، نگهدارند.

وی ادامه داد: این موضوع یک مسئله تک بعدی نیست و باید از چند جنبه به آن نگریست. مهم این است که تحلیل درستی داشته باشیم.