ودکا چیست و چه کسی آن را اولین بار ساخت

ودکا چیست و چه کسی آن را اولین بار ساخت۳ ساعت پیش

منبع تصویر، Getty Images

ودکا تاریخی مفصل دارد و قرن‌هاست در بخش‌هایی از اروپا مانند روسیه و لهستان تقطیر می‌شود. در غرب به طور معمول آن را به عنوان پایهٔ نوشیدنی‌های دیگر استفاده می‌کنند یا به‌عنوان نوعی نوشیدنی که در کمترین زمان ممکن آدم را کله‌پا کند.

امروزه تقطیر‌کنندگان ودکا تجربه‌های تازه‌ای وارد عرصهٔ تولید ودکا کرده‌اند که از آن نوشیدنی ویژه‌ای ورای یک نوشیدنی الکلی معمولی ساخته‌اند.

منشاء این نوشیدنی چیست و چه تاریخچه‌ای دارد؟

ودکا چیست؟

ورونیکا کارلوا، کارشناس نوشیدنی‌های الکلی و داور مسابقات جهانی ودکا می‌گوید: "به طور رسمی در اتحادیهٔ اروپا، ودکا نوشیدنی الکلی است که از الکل اتیلیک با منشاء گیاهی تهیه می‌شود و تا ٪۹۶ درصد حجمی الکل تقطیر می‌شود".

ممکن است فکر کنید با تقطیر تا ٪۹۶ چیزی از طعم و مزه و خاصیت آن نمی‌ماند اما طرفداران ودکا می‌گویند تفاوت آشکاری میان طعم نمونه‌های مختلف ودکا وجود دارد. همهٔ این ویژگی‌ها بستگی به مادهٔ پایهٔ تهیهٔ ودکا دارد.

منبع تصویر، Getty Images

از هر چه تخمیر شود می‌توانید ودکا تهیه کنید

ورونیکا می‌گوید: "غلات و سیب‌زمینی بیشترین موادی است که به عنوان مادهٔ پایه برای تهیهٔ ودکا استفاده می‌شوند و در میان غلات، گندم در صدر فهرست قرار دارد، به‌ویژه در روسیه. غلات دیگر مانند جو، چاودار و ذرت هم استفاده می‌شوند که به‌ویژه در ایالات متحدهٔ آمریکا از ذرت بیشتر استفاده می‌شود. ودکا‌های تهیه‌شده از برنج و سیب‌زمینی هم در لهستان بسیار محبوب است.

• جنگ و صلح؛ داستانِ ودکا و کرملین
• ودکا تولید شده در اطراف نیروگاه اتمی چرنوبیل
• چرا فقط بعضی‌ها بدمست می‌شوند؟
• كرونا؛ چطور با مسئله مشروبات الكلی در دوران قرنطینه كنار بياييم
• هرگز فکرش را نمی‌کردم در ۲۵ سالگی الکلی شوم
• پابه‌پای اهالی کدام کشور مشروب می‌نوشید؟

ورونیکا می‌گوید: "کمابیش از هرچه تخمیر شود می‌توان ودکا تهیه کرد".

بعضی ودکا‌ها از شیر تهیه می‌شوند

جیسون، کشاورز و دامدار و بنیان‌گذار شرکت تهیهٔ ودکا با پایهٔ لبنی به نام بلک‌کاو می‌گوید:"به‌طور‌معمول از لاکتوز برای تغذیهٔ خوک‌ها استفاده می‌شود اما ما از آن ودکا تهیه می‌کنیم. ودکای تولیدی شرکت ما به طور‌کامل از شیر تهیه می‌شود".

آرچی، یکی از همکاران او روش کار را توضیح می‌دهد:"مواد مغذی گوناگونی در شیر وجود دارد و هنگامی که چربی آن را بگیرید و با آن پنیر درست کنید مقدار زیادی آب‌پنیر باقی می‌ماند که از آن مایعی شور و شیرین به نام پرمیت تهیه می‌کنند. این بهترین ماده‌ برای تخمیر است‌ و تبدیل به الکل می‌شود".

تهیهٔ نوشیدنی الکلی از شیر پدیدهٔ تازه‌ای نیست و تاریخچه‌ای طولانی دارد. در حدود سه ‌تا چهار‌هزار سال پیش هم قبایل کوچ‌نشین در قزاقستان، قرقیزستان و مغولستان نوشیدنی‌های الکلی خود را از شیر مادیان، گاومیش یا گاو تهیه می‌کردند.

طعم ودکا بستگی به ماده‌ای که از آن تهیه می‌شود دارد

ورونیکا می‌گوید:"ممکن است فکر کنید ودکا هیچ طعم خاصی ندارد، اما طعم ودکا بستگی به ماده‌ای که از آن تهیه می‌شود دارد. در بیشتر ودکا‌هایی که از تقطیر گندم تهیه شده‌اند طعم تندی شبیه مزهٔ فلفل سیاه یا سفید احساس می‌شود. کمی هم ته‌مزهٔ گیاهی دارد، طعمی شبیه به زیره و همیشه کمی شیرینی هم دارد".

ودکای تهیه‌شده از جو و چاودار طعم تند‌تری دارد و قوی‌تر است، ذرت به پایهٔ ودکا طعم شیرین‌تری می‌دهد.

او می‌گوید:" ودکا‌های تهیه‌شده از سیب‌زمینی طعم خاکی می‌دهد و خوش‌نوش است و پس از نوشیدن ته‌مزهٔ گیاهی دارد".

این کارشناس ودکا می‌گوید مهم این است که ذائقهٔ شما بتواند این طعم و مزه‌ و ته‌مزه‌های گوناگون را از هم تشخیص دهد. ودکا به طور مستقیم از گیاهان تهیه نمی‌شود و رسیدن و جا‌افتادن هم ندارد از این رو تشخیص طعم آن "چالش دشواری" است.

همیشه ودکا را در دمای اتاق امتحان کنید و آن را با احتیاط بو بکشید

ورونیکا ادامه می‌دهد:"من همیشه پیشنهاد می‌کنم ودکا را در دمای اتاق امتحان کنید، در این دما ظریف‌ترین تفاوت‌های طعم و مزهٔ آن را حس خواهید کرد و بینی خود را نزدیک جام ببرید اما احتیاط کنید و نفس عمیق نکشید چون الکل اتیلیک (اتانول) است. یک لحظه جام را از زیر بینی خود عبور دادن کافی است. در اولین جرعه چون هنوز ذائقهٔ شما آماده نیست مقدار کمی بنوشید و بین ده تا بیست ثانیه تا جرعهٔ بعدی تأمل کنید. پس از آن طعم و مزهٔ آن نمونه را حس خواهید کرد".

اینکه روس‌ها ودکا را اختراع کرده‌اند یا لهستانی‌ها موضوع اختلاف است. به نظر می‌رسد تهیهٔ آن به طور هم‌زمان در مناطق گوناگونی شروع شده است.

هیچ‌کس نمی‌تواند به یقین بگوید ودکا را اولین بار چه کسی ساخت

منبع تصویر، Getty Images

ورونیکا می‌گوید:"ودکا همیشه به روسیه و لهستان و کشور‌های حوزهٔ دریای بالتیک و کشور‌های اسکاندیناوی مربوط بوده است که اولین کشور‌هایی هستند که ودکا تولید کردند". این‌که روس‌ها آن را "اختراع" کردند یا لهستانی‌ها، موضوع اختلاف میان آنهاست اما او معتقد است که تهیهٔ آن به‌طور هم‌زمان در مناطق گوناگونی شروع شده است.

ودکا را "آب حیات" می‌نامیدند

در طول تاریخ پیش از اختراع دستگاه تقطیر و صافی‌ها، ودکا طعم‌های گوناگون و انواع مختلفی داشته است. به طور معمول برای مقاصد درمانی گیاهان خوراکی و دارویی به آن می‌افزودند و مردم به آن در لاتین "آب زندگانی" می‌گفتند.

چگونگی ودکا نوشیدن بستگی به این دارد کجا بزرگ شده باشیم

ورونیکا که در اسلواکی به‌دنیا آمده است به‌خاطر می‌آورد، "ودکا بخشی از فرهنگ ما بود و همیشه یک بطری ودکا روی میز داشتیم. رسم این بود که همهٔ همسایه‌ها وهم‌چنین پدرش ودکای مورد نیاز‌شان را خود تقطیر می‌کردند. هر وقت جشنی برپا می‌شد چه عروسی یا تولد آن را با نوشیدن ودکا برگزار می‌کردیم و اینطور که در بریتانیا مرسوم است ودکا را با نوشیدنی دیگری مخلوط نمی‌کردیم، ما آن را در جام‌های کوچک و یک ضرب سر‌می‌کشیدیم، در کنار آن خوراکی‌های خاصی مثل شور و ترشی، سوسیس‌های خانگی و پنیر به عنوان مزه می‌گذاشتیم و در طول شب که جام‌های ودکا را می‌نوشیدیم در کنار آن این خوردنی‌ها را هم می‌خوردیم".

مونیکا برگ، متصدی بار نروژی می‌گوید در کشور او هم همینطور است. او می‌گوید:"ودکا بخشی از فرهنگ کشور‌های اسکاندیناوی است. به طور مرسوم و آن طور که من بزرگ شده‌ام و دیده‌ام همیشه همراه غذا روی میز بوده است".

بعضی از تقطیر‌کنندگان میوه، نمک و حتی بیکن به ودکا اضافه می‌کنند

جان ورونیکی صاحب و بنیان‌گذار ودکا کاوکا توضیح می‌دهد که چطور مقدار کمی نوشیدنی میوه‌ای به ترکیب گندم و چاودار اضافه کردند و محصول خود را تولید کردند. "مقدار کم و نامحسوسی نوشیدنی میوه‌ای افزودیم که طعم متنوع‌تر و قوی‌تر و گواراتری به ودکا می‌دهد که به طور معمول ودکاها چنین طعمی ندارند".

در ودکا‌سازی جزیرهٔ وایت در انگلستان کمی نمک محلی در جریان تولید به محصول اضافه کردند و ودکای مرمید‌ سالت را با طعم مواد معدنی تولید کردند.

و گروه تولید‌کنندهٔ بیکن ودکا از این هم پیشتر رفتند که از همان نام آن پیداست: آنها بیکن پخته‌ به ودکا افزودند. به عبارت دقیق‌تر بیکن دودی با فلفل را به ودکای سیب‌زمینی اضافه کردند و این محصول جدید با استقبال همراه بود.

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

غلات و سیب‌زمینی بیشترین مادهٔ پایه برای تهیهٔ ودکا هستند، از میان غلات، گندم (که در تصویر می‌بینید) در صدر فهرست قرار دارد، به‌ویژه در روسیه

و حالا ودکای کربن‌منفی

ودکا‌سازی آربیکی در اسکاتلند کارخانهٔ تولید ودکا به طور مستقیم از مزرعه تا مصرف‌کننده است ودر ساحل شرقی اسکاتلند واقع شده است. این کارخانه را ایان استرلینگ و برادرا

نش در آربیکی تأسیس کردند؛ جایی که بیش از چهار نسل از خانواده‌ٔ آنها به کشاورزی اشتغال داشتند. آخرین نوشیدنی تولیدی آنها ودکا ندر بوده است که ایان می‌گوید:"اولین ودکای دوستدار محیط‌‌زیست است". این ودکا از تقطیر نخود‌سبزی که در مزرعه عمل می‌آید تهیه می‌شود. "این نخود‌ها در جریان رشد خود کربن را از جو زمین می‌گیرند و هم‌زمان نیتروژن آزاد می‌کنند که برای خاک مفید است و به همین دلیل است که ودکا ندر کربن‌منفی است: ــ۱،۵۴ کیلو برای هر بطری ۷۰۰ میلی‌لیتری. نخود‌ها خرد، تخمیر و تقطیر و در بطری‌ها بسته‌بندی می‌شود و باقی‌ماندهٔ نخود‌ها هم خوراک دام‌های "خوشبخت" ما می‌شود.

آیا نوبت ودکا است؟

ودکا همه‌فن‌حریف است. در آشپزی کاربرد دارد، با آن می‌توان کوکتل درست کرد یا آن را خالص با یخ نوشید. طی سال‌های گذشته نوشیدنی جین محبوبیت پیدا کرده اما آیا وقت آن رسیده که ودکا جای آن را بگیرد؟

آرچی از بلک‌کاو می‌گوید:"من فکر می‌کنم این اتفاق به‌زودی خواهد افتاد". او فکر می‌کند کووید و همه‌گیری نقش تسهیل‌کننده و شتاب‌دهنده‌ای در این ماجرا دارد. "سودمندی و فراگیری ودکا باعث می‌شود که در خانه بتوان چیزهای مختلفی با آن درست کرد و من فکر می‌کنم در سال‌های اخیر مردم مدام جین نوشیده‌اند، فکر می‌کنم حالا نوبت ظهور دوباره یا نوزایش ودکا است".

او فکر می‌کند ودکا به دلیل سرچشمه و کیفیت و ماندگاری‌اش دوباره محبوب خواهد شد. "من فکر می‌کنم آنچه باعث رونق دوبارهٔ آن خواهد شد کیفیت آن است".

• خبرهای بیشتر را در کانال تلگرام بی‌‌بی‌سی فارسی دنبال کنید