مکس فرشتاپن؛ 'گاوباز فرمول یک' و خانواده‌ای که او را شکل داد

مکس فرشتاپن؛ 'گاوباز فرمول یک' و خانواده‌ای که او را شکل داد

• اندرو بنسن
• بی‌بی‌سی

۴ ساعت پیش

منبع تصویر، MOtorsport Images

توضیح تصویر،

مکس فرشتاپن، دو سال و هشت ماهه در گراندپری اروپا در سال ۲۰۰۰ در نوربرگرینگ، جایی که پدرش جوس سیزدهم شد

مکس فرشتاپن دو و نیم ساله بود که پدر و مادرش برای اولین بار متوجه استعداد او در رانندگی و قابلیت تبدیل شدن به یک راننده حرفه‌ای مسابقات شدند.

جوس فرشتاپن، پدر مکس و راننده سابق فرمول یک بین سال‌های ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۳ در مورد پسرش که توانست سلطه لوئیس همیلتون بر قهرمانی مسابقات فرمول یک جهان را به این شکل دراماتیک پایان دهد می‌گوید: "هر روز با یک دوچرخه همراه با چرخ‌های کمکی در باغ بازی می‌کرد. روز دوم یا سوم بود که توانست با دو چرخ حرکت کند. البته او به دیوار برخورد کرد، اما خوشبختانه کلاه ایمنی سرش بود."

"فرقی نمی‌کرد دوچرخه باشد یا موتور برقی یا هر چیز دیگری، او همیشه در حال دوچرخه‌سواری بود و به موتور هم احساس خاصی داشت."

به گفته پدرش، مکس با ماشین کارتینگ بزرگ شد. رانندگی مسابقات، حرفه خانوادگی آنها بود. مادرش سوفی کومپن یک راننده سابق کارتینگ در سطح حرفه‌ای بود و در نوجوانی با رانندگان آینده فرمول یک مانند جنسون باتن، یان مگنوسن، جان‌کارلو فیسیچلا و یارنو ترولی رقابت کرده بود.

جوس می‌گوید: "نمی‌خواستم او خیلی زود شروع کند و دوست داشتم حدود شش سالگی این اتفاق بیافتد. فکر می‌کنم این سن خوبی برای شروع است زیرا دست‌کم آن‌ها کمی بهتر می‌فهمند."

اما مکس کوچولو نظر دیگری داشت. تنها چند سال پس از آن حادثه با دوچرخه‌اش در باغ، تلفن جوس در حالیکه با تیم کارتینگ خود برای مسابقه در کانادا بود، زنگ خورد.

• شب تاریخی آث میلان مقابل ستاره سرخ بلگراد؛ وقتی یکی از 'شکست‌ناپذیران' مرگ را به چشم دید
• تراژادی در فوق ماراتن چین؛ دونده‌هایی که جانشان را از دست دادند و بازماندگانی که تهدید شدند
• ماجرای عجیب ورزشگاه ویمبلدون؛ پلاو لین، کابوسی که بدل به ورزشگاهی آبرومند شد
• نیوکاسل یونایتد؛ مالکان جدید در یک ماه اول حضورشان چه کردند؟

سال ۲۰۰۲ مکس با سایر اعضای خانواده در یک پیست مسابقه نزدیک خانه‌شان در خنک بلژیک بود. جوس به یاد می‌آورد: "او که فقط چهار سال و نیمش بود و گریه کرد گفت که می‌خواهد مثل بقیه بچه‌ها در پیست رانندگی کند. در واقع همه چیز از آنجا شروع شد."

در پایان سال ۲۰۰۳، حرفه خود جوس در فرمول یک به پایان رسید: "بعد از آن، تمام تمرکزم را روی آموزش مکس قرار دادم. کار من این شده بود."

آن‌چه در ادامه می‌آید داستان فداکاری و عشقی است که منجر به ظهور راننده‌ای با توانایی و استعداد باورنکردنی شده است.

از پادکست رد شوید و به خواندن ادامه دهیدپادکستبه عبارت دیگر

گفتگو با چهره‌های سیاسی، هنری و ادبی از تلویزیون فارسی بی بی سی.

برنامه ها

پایان پادکست

مکس فرشتاپن ۲۴ ساله از پدری که راننده فرمول یک و مادری که راننده حرفه‌ای کارتینگ بود، متولد شد تا روزی راننده فرمول یک شود. پدرش از آغاز به طور ویژه‌ای او را راهنمایی و مسیرش را برنامه‌ریزی کرد.

مکس می‌گوید: "بدون پدرم امروز در این موقعیت نبودم. از زمانی که او مسابقه در فرمول یک را رها کرد، تمام وقت خود را صرف آماده‌سازی من به بهترین شکل ممکن کرد. ما با هم بزرگ شدیم، او مکانیک کارتینگ بود و برای مسابقات کارتینگ از هلند یا بلژیک به تمام مسابقات کارتینگ در سراسر اروپا سفر می‌کرد."

پس از گریه مکس در خنک، جوس برای او یک ماشین کارتینگ مخصوص بچه‌ها خرید.

جوس می‌گوید: "هنوز آن را برای دکور در مغازه فرشتاپن آویخته‌ایم. اولین باری که مکس سوار آن شد را به خاطر می‌آورم. ماشین سریعی نبود و بلافاصله تایرها صاف می‌شدند و ماشین آنقدر می‌لرزید که کاربراتور دائماً از کار می‌افتاد."

"مجبور شدیم ماشین کارتینگی که برایش خریدم را تنظیم کنیم چون مکس خیلی کوچک بود. اما بعداً بهتر شد. در ابتدا فقط می‌گفتیم ببینیم چه می‌شود، اما به سرعت صحبتمان این شد که، چگونه به فرمول یک برسیم."

"اگر او استعداد نداشت، این قدر وقت و هزینه صرفش نمی‌کردم، زیرا مسابقات کارتینگ‌ در سطح بین‌المللی بسیار گران هستند و به همین دلیل ما مرتب در حال تمرین بودیم."

"مشخصاً او خیلی جلوتراز بچه‌های هم‌سن و سالش بود. مکس همیشه با بچه‌های دو یا سه سال بزرگ‌تر از خودش مسابقه می‌داد و این مسأله تأثیر بسیاری در مهارت او گذاشت."

مکس در هفت سالگی در اولین مسابقه کارتینگ خود شرکت کرد و پیروز شد، در حالیکه رقبای او ۱۱ سال داشتند.

جوس می‌گوید: "سخت بود، زیرا لاستیک‌ها نرم و چسبنده بودند. در پایان مسابقه او کاملاً خسته شده بود. اما این شخصیت و رقابت‌طلبی او را نشان می‌داد. اگر افراد دیگر بزرگتر بودند یا هر چیز دیگری، او اهمیتی نمی‌داد و فقط می‌خواست برنده شود."

منبع تصویر، @maxverstappen1

توضیح تصویر،

Verstappen posted this photo on Instagram with the caption: 'Always wanted to be a mechanic!'

خانواده فرشتاپن‌ چقدر به آموزش مکس به‌عنوان یک قهرمان آینده جهان در فرمول یک پرداخت؟

جوس در پاسخ به این سوال که چقدر وقت گذاشتید؟ می‌گوید: "اجازه دهید اینطور بگوییم. وقتی او ۹ یا ۱۰ ساله بود، مرحله بعدی رده نوجوانان بود. ما در زمستان و از نوامبر به بعد، هر آخر هفته بعد از مدرسه به ایتالیا می‌رفتیم."

"مدرسه در ساعت ۲:۳۰ بعد از ظهر تمام می‌شد و من در ون منتظر او بودم. سوارش می‌کردم و پس از طی مسافتی حدود ۱۲۵۰ کیلومتری، به ایتالیا می‌رسیدیم. ما دو روز آخر هفته را در تمام مسیرهایی که برای رانندگی نیاز داشت در آن‌ها تمرین کند، سپری می‌کردیم و بعد از ظهر یکشنبه حوالی ساعت ۵ بعدازظهر وسایل را جمع می‌کردیم و برمی‌گشتیم و صبح روز بعد او را دوباره به مدرسه می‌رساندم."

• ستاره سرخ و پاری‌سن‌ژرمن، دو برند متفاوت فوتبال در پاریس
• مسابقاتی گم‌شده در تاریخ ورزش؛ ماجرای حضور بریتانیا در 'المپیک پرده آهنین'
• لوری کانینگام؛ اولین بازیکن بریتانیایی که به رئال مادرید رسید
• اندرو واتسون: "تأثیرگذارترین" فوتبالیست سیاه‌پوستی که فراموش شد

"ایتالیا جایی است که مهمترین رقابت‌ها و کارخانه‌های خودروسازی در آن هستند و می‌خواستم او همه مسیرها را یاد بگیرد و ببینم از نظر سرعت، موتور، شاسی و مواردی از این دست در چه سطحی هستیم."

"بنابراین خودمان را خیلی خوب آماده می‌کردیم و او هم این کار را دوست داشت. هر دو با ون به آنجا می‌رفتیم. او تمام مدت خواب بود. اتفاقات زیادی در مسابقات رخ می‌داد و در طول راه در مورد آن‌ها صحبت می‌کردیم و به او می‌گفتم چگونه باید باشد، در حقیقت نحوه مسابقه دادن را به او آموزش می‌دادم."

"اینجا در خنک هم همینطور بود. معمولاً دو یا سه بار در هفته در پیست مسابقه بودیم و حتی اگر باران هم می‌بارید اهمیتی نمی‌دادیم. یا حتی وقتی دمای هوا منفی ۲ درجه سانتیگراد بود و باید چیزی را آزمایش می‌کردیم هم آن‌جا می‌رفتیم."

"به یاد دارم روزی بعد از پنج دور به سمت من آمد، دستانش یخ کرده بود، گفتم، باشه برو تو ون و خودت را گرم کن. بعد از پنج دقیقه او را از ون پیاده کردم و مجبور کردم دوباره رانندگی کند. قطعاً سختگیری‌ها همیشه برای او خوشایند نبودند، اما فکر می‌کنم شخصیت او را شکل دادند."

"او می‌دید که من چقدر تلاش می‌کنم و هیچوقت کوتاهی نمی‌کنم. بنابراین او امروز نیز همان طور، بسیار مصمم و با انگیزه است."

منبع تصویر، MOtorsport Images

توضیح تصویر،

جشن قهرمانی فرشتاپن (در وسط)، در اولین مسابقه خود در KF۳، در کونکا ایتالیا، مارس ۲۰۱۰ در ۱۲ سالگی

طولی نکشید که مکس وارد جمع محدود و بسته مسابقات اتومبیلرانی هلند شد. البته نام پدرش که در آن زمان موفق‌ترین راننده فرمول یک هلند بود نیز نقش مهمی داشت.

کارتینگ عرصه‌ای است که همه رانندگان فرمول یک پیش از ورود به مسابقات اتومبیلرانی، مهارت‌های رانندگی را در آن یاد می‌گیرند. ماشین‌های کارتینگ دنده ندارند، اما از جهات دیگر مانند ماشین‌های مسابقه‌ای هستند اما در مقیاسی کوچکتر.

با کسب عناوین متوالی قهرمانی، مشخص بود مکس به سمت هدف‌های بزرگتر می‌رود. توجه عمومی به او جلب شد و همه دیدند که پدرش چقدر برایش تلاش می‌کند. البته فراز و نشیب هایی هم وجود داشت. مکس یک پدیده بود، اما در عین حال، هنوز یک بچه بود.

اکنون که به گذشته نگاه می‌کند، معتقد است تنها هدفش در دوران حرفه‌ای که قهرمانی در فرمول یک است، در دوران کودکی و در پیست‌های کارتینگ شکل گرفته است.

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

فرشتاپن در آوریل ۲۰۱۴ در سیلورستون، که میزبان اولین دور آن فصل فرمول سه بود

مکس می‌گوید: "این تنها چیزی است که اهمیت دارد و پدرم اینگونه به من یاد داد، زندگی کنم. او به من یاد داد روی خودم تمرکز کنم و با تیمم کار کنم، بقیه چیزها اهمیتی ندارند."

گفتنش ساده است، اما آیا انجام آن هم آسان است؟ "بعد از گذراندن سال ها با پدرم، بله."

او چگونه انجامش می‌داد؟ "به روش های مختلف. گاهی با مهربانی، گاهی بیشتر با عصبانیت، که البته برای من اثربخش بود و به آن نیاز داشتم. او باعث شد من محکم و سرسخت باشم، که بسیار خوب است."

جوس می‌گوید: "بله قطعاً گاهی اوقات لازم بود. زیرا گاهی اوقات تمرکز نداشت و بازیگوشی می‌کرد."

آیا جوس از ابتدا قصد داشت پسرش را سرسخت بار بیاورد؟

او می‌گوید: "فکر می‌کنم کمی اینطوری هستم، بنابراین بله. اما اینکه آیا من عمداً این کار را کردم؟ احتمالاً نه، زیرا من خودم هم همینطور سرسخت هستم."

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

مکس و جوس در مجارستان، آوریل ۲۰۱۴، در تست فرمول سه با تیم مسابقه‌ای ون آمرسفورت

در اواخر سال ۲۰۱۳، مکس در ۱۶ سالگی، قهرمان جهان در بالاترین رده مسابقات کارتینگ بود و وقت آن بود که به مسابقات اتومبیل‌رانی رده‌های بالاتر برود.

جوس قصد داشت اولین آزمایش مکس در یک خودروی تک‌نفره ساده باشد. بنابراین با تیم انگلیسی-هلندی مانور ام‌پی تماس گرفت و آن‌ها پیشنهاد کردند که یک تست خصوصی در پمبری، پیستی کوچک در جنوب ولز که گهگاه برای مسابقات نوجوانان مورد استفاده قرار می‌گرفت، انجام دهند.

شاو، مدیر تیم مانور ام‌پی می‌گوید: "مکس از همان ابتدا دینامیت مطلق و کار کردن با او لذتبخش بود. با تعجب می‌پرسیدیم آیا این واقعاً اولین آزمایش او است؟ زیرا بسیار سریع بود و کاملاً طبیعی و به راحتی کنترل ماشین را در دست داشت."

همیلتون هم برای اولین بار در تیم مانور، اولین تست خود در یک ماشین مسابقه‌ای را در سال ۲۰۰۱ انجام داد. البته شرایط متفاوت بود و بر خلاف فرشتاپن، همیلتون در یک تست گروهی با ماشین های دیگر که در سطوح مختلف بودند شرکت داشت.

شاو می‌گوید: "وقتی لوئیس رانندگی کرد، ما کمی نگران بودیم، زیرا ماشین‌های زیادی در مسیر بودند و او بی محابا به نظر می‌رسید. لوئیس در پیچ‌ها روشی متفاوت داشت و بسیار نترس بود، در حالی که رانندگی مکس در عین سرعت بالا، بسیار کنترل شده و بدون اشتباه بود."

"به عقیده همه ما، مکس واقعاً تأثیرگذار بود و قطعاً کسی بود که می‌دانستید قرار است بدرخشد. البته هر دوی آن‌ها این گونه بودند."

• زید آیت مالک، مسافر قاچاقی که ستاره دوی استقامت اسپانیا شد
• لیونل مسی؛ پشت پرده ماه‌های نخست فوق ستاره آرژانتینی در پاریس
• یکی از تلخ‌ترین لحظات فوتبال برزیل؛ شکاف اجتماعی که هنوز عمیق است
• هراس در کابل؛ ماجرای تیم زنان کریکت افغانستان که از ترس پنهان شده‌اند

فرشتاپن در پاییز و زمستان آن سال چند آزمایش دیگر در رنو انجام داد و جوس و مربی تیم، ریموند ورمولن، تصمیم گرفتند که او مستقیماً به فرمول سه برود.

حرکت جسورانه‌ای بود. فرمول سه دسته‌ای فنی و بسیار پیچیده‌است که از اتومبیل‌های فرمول یک کوچک شده استفاده می‌کند و معمولاً برای مبتدیان خیلی مناسب نیست.

هدف این بود که مکس در مسابقات قهرمانی فرمول سه اروپا شرکت کند.

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

فرشتاپن ۱۸ سال و ۲۲۸ روز داشت که توانست برنده جایزه بزرگ اسپانیا در سال ۲۰۱۶ شود

مکس در آن سال در ده مسابقه برنده شد، یک مسابقه بیشتر از استبان اوکن فرانسوی، اما با این وجود عنوان قهرمانی را به او که خودش هم اکنون یک راننده فرمول یک است، واگذار کرد. دلیل آن البته تا حد زیادی مربوط به نقص موتور در یکی از مسابقات آخر فصل و جریمه ۱۰ امتیازی در سه مسابقه دیگر بود.

عملکرد فرشتاپن فوق‌العاده بود و به سرعت دو تیم فرمول یک مرسدس و رد بول برای جذب او ابراز علاقه کردند. تا ماه اوت، فرشتاپن به رد بول پیوست و اندکی بعد، قبل از اینکه حتی یک ماشین فرمول یک را رانده باشد، با او قرارداد امضا کردند تا در سال ۲۰۱۵ برای تیم نوجوانان تورو روسو در فرمول یک مسابقه دهد.

در سپتامبر، فرشتاپن اولین تست خود را در یک خودروی فرمول یک انجام داد و برای اولین بار گواهینامه لازم برای رانندگی در مسابقات جایزه بزرگ آخر هفته را به دست آورد. او در اولین جلسه تمرین گراندپری ژاپن شرکت کرد و در سال ۲۰۱۵ با ۱۷ سال و ۱۶۶ روز جوان‌ترین راننده فرمول یک شد.

چهارده ماه بعد، او پس از چهار مسابقه در فصل ۲۰۱۶ به تیم بزرگسالان رد بول ارتقا یافت و توانست در اولین حضورش در جایزه بزرگ اسپانیا در سال ۲۰۱۶ برنده شود.

برای کسی که آشنایی با مسابقات اتومبیل رانی ندارد، سخت است توضیح دهیم چقدر برای یک راننده خارق‌العاده بوده که توانسته مستقیماً از کارتینگ به رده پیچیده‌ای مانند فرمول سه برود. زیرا رانندگان همیشه گام به گام و در رده‌های مختلف از نوجوانان تا جوانان تست می‌شوند و پیش می‌روند و بسیاری بیش از یک سال را در هر دسته سپری می‌کنند.

فصل ۲۰۱۴ مسابقات فرمول سه برای او بسیار موفقیت آمیز بود، اما برای ون آمرسفورت، مالک تیم فرمول سه که مکس در آن رانندگی می‌کرد، بسیار سخت بود.

او می‌گوید: "داستان این است که کار با خانواده فرشتاپن آسان نیست. آنها توقعات زیادی دارند و به دومی راضی نمی‌شوند و به یک سال یادگیری بسنده نمی‌کنند. آنها به دنبال بهترین ها هستند و نه چیز دیگری."

این اراده برای برنده شدن در طول دوران حرفه‌ای فرشتاپن در فرمول یک، کاملاً مشخص است.

فرشتاپن بسیار جسور است، ویژگی که از جنبه‌های تعیین‌کننده نبرد او با همیلتون در سال جاری بوده است.

او بر خلاف سایر رانندگان در هنگام نزدیک شدن چرخ‌ها عقب نشینی نمی‌کند، در حالی که مطابق کد‌های اخلاقی مسابقات، آنها باید این کار را انجام دهند.

ون آمرسفورت می‌گوید: "جوس هم همینطور جسورانه رانندگی می‌کرد و این ویژگی را مکس از پدرش به ارث برده است. مکس جنبه‌های جسورانه جوس و مهارت‌های او را دارد، اما از نظر اجتماعی به مادرش رفته است."

"جوس پسرش را راهنمایی کرد تا به راننده‌ای که امروز هست تبدیل شود. اما او مانند پدرش نیست و می‌تواند با مردم کنار بیاید. البته او گاهی رفتارهای خشن هم دارد. در سال ۲۰۱۸، پس از اینکه در تمام شش مسابقه اول فصل حوادثی رخ داد، او گفت اگر روزنامه‌نگاران مدام از او دلیلش را بپرسند، ممکن است با آن‌ها بصورت فیزیکی برخورد کند".

اما در مجموع از نظر شخصیتی، او با پدرش متفاوت است.

جوس می‌گوید: "همیشه حتی وقتی به او فشار می‌آوردم هم آرامش داشت و می‌گفت، باشد، خوب می‌شود، نگران نباش. او اکنون هم چنین است."

مکس می‌گوید: "پدرم گاهی اوقات کمی نگران بود که به اندازه کافی به خودم زحمت نمی‌دهم و خیلی آرام هستم، اما من می‌گفتم: "پدر، نگران نباش. این همان راهی است که من دوست دارم و می‌دانم چگونه می‌توانم آن را طی کنم. تا قبل از فرمول یک، او همچنان نگران این مسأله بود، اما می‌دانست که نمی‌تواند تأثیر چندانی روی من بگذارد."

جوس می‌گوید: "او فشار را احساس نمی‌کند، موضوع همین است. او حتی به آن فکر هم نمی‌کند. به نظرش اگر ماشین به اندازه کافی سریع باشد تا قهرمانی را به دست آورد، قهرمانی قطعاً از آن اوست و اگر نباشد، قطعاً دوم می‌شود."

"همه می‌دانند مکس چقدر با استعداد است و همه تیم‌ها او را می‌خواهند. این باعث می‌شود ما هم راحت باشیم."

در هلند، مکس شور و هیجان بسیاری ایجاد کرده است و چند سالی است مسابقاتی که در اروپای مرکزی و در بلژیک، اتریش و مجارستان برگزار می‌شوند، مورد هجوم هواداران هلندی قرار می‌گیرند، همگی آنها تی‌شرت‌هایی به رنگ نارنجی می‌پوشند و با شور و اشتیاق فراوان از فرشتاپن حمایت می‌کنند.

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

لوئیس همیلتون رتبه نخست گراندپری عربستان سعودی را بدست آورد تا او و فرشتاپن با امتیازی مساوی راهی آخرین مسابقه فصل شوند

امسال گراندپری هلند به تقویم بازگشت و تفرجگاه ساحلی تاریخی زاندوورت برای اولین بار از سال ۱۹۸۵ مسابقه‌ای برگزار کرد. به این دلیل که برگزارکنندگان هلندی و فرمول یک می‌خواستند از موفقیت روزافزون فرشتاپن سود ببرند.

به مدت چهار روز، یک مهمانی ملی به افتخار فرشتاپن برگزار شد. همه جای این شهر کوچک توریستی بنرهای فرشتاپن بود. سکوها مملو از تماشاگران بود. در پیست، موسیقی هاوس از صبح تا شب پخش می‌شد. هواداران با شور فراوان از فرشتاپن حمایت می‌کردند و فشفشه‌های نارنجی همه جا را گرفته بود. او نیز حمایت آنها را با شروع از خط اول و یک پیروزی قاطع جبران کرد.

ون آمرسفورت می‌گوید: "شوق مردم هلند برای مکس باورنکردنی است. پنج سال پیش، کل جامعه هلند پشت تیم ملی فوتبال بودند. اما امروز همه پشت مکس هستند و فوتبال را فراموش کرده‌اند."

اما چرا او چنین واکنشی را برانگیخته است؟

ون آمرسفورت می‌گوید: "ما هلندی‌ها، قهرمانی روتوش شده جهان را دوست نداریم. ما از مرد خشنی خوشمان می‌آید که برای آن می‌جنگد. ما گاوبازها را دوست داریم و فرشتاپن‌ها همگی همین‌طور هستند."