"در ۱۰ سال گذشته ۱۷۰ زن در ایران اعدام شده‌اند"

به گفته منابع حقوق بشری در سال جاری میلادی بیش از دهها زن در ایران اعدام شده‌اند. این امر نگرانی نهادهای حقوق بشری را نسبت به روند ناعادلانه قضایی در ایران بیشتر کرده است.

بر اساس گزارش این نهادها، بیشتر زنانی که در ایران اعدام شده‌اند، جرمشان قتل شوهر یا شریک زندگی‌شان بوده است. این نهادها قانون "قصاص" در ایران را یکی از دلایلی می‌دانند که باعث شده مواردی مثل خشونت خانگی توسط شوهر در پرونده‌های قتل خانوادگی در نظر گرفته نشود.

سازمان حقوق بشر ایران که مقر آن در اسلو، پایتخت نروژ است، یکی از زنانی را که اخیرا در ایران اعدام شده با نام "سوسن رضایی‌پور" معرفی کرده است. این زن به دلیل قتل همسرش که پسرعموی او نیز بوده در تاریخ ۵ آبان اعدام شده است.

به گزارش سازمان حقوق بشر ایران، خانم رضایی‌پور شش سال در زندان بوده و ولی دم مقتول که عموی این زن است، از بخشش او خودداری کرده و تقاضای قصاص او را کرده است.

این سازمان به نقل از یک منبع آگاه نوشته است که رضایی‌پور در اعترافاتش گفته بوده، شوهرش بعدازظهر روز حادثه مست به خانه برگشته و او را به باد کتک گرفته است. او همچینن گفته است: «من دیگر نمی‌توانستم تحمل کنم».

سازمان حقوق بشر ایران تنها در سال جاری میلادی نام حداقل ۱۵ زن را که اعدام شده‌اند، ثبت کرده است. تعداد زنان اعدام‌شده از سال ۲۰۱۰ تا کنون نیز ۱۷۰ نفر ذکر شده است.

محمود امیری مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران تاکید کرده که در کنار اعدام زنان، موارد متعدد دیگری نیز برای نگرانی درباره وضعیت حقوق زنان در ایران وجود دارد، از جمله: «موارد متعددی از روابط  آزارگرانه، ازدواج کودکان و در جوامع سنتی‌ازدواج به منظور پایان دادن به مناقشه میان دو قبیله.»

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

امیری مقدم همچنین قانون قصاص را در تناقض با قوانین بین‌المللی دانسته چرا که بر اساس این قانون مسئولیت مجازات بر عهده خانواده مقتول گذاشته می‌شود.

یکی از مشهورترین پرونده‌های قصاص زنان، مورد ریحانه جباری است. او بارها تاکید کرده بود، مقتول که یک مامور سابق وزارت اطلاعات بوده، قصد تجاوز به او را داشته و به همین دلیل توسط ریحانه به قتل رسیده است. او همچنین گفته بود که در زمان بازجویی تحت شکنجه قرار گرفته است. یک کمپین بین‌المللی نیز برای نجات او تشکیل شده بود.

با وجود این و علیرغم تمامی اعتراضات و انتقادات داخلی و بین‌المللی، ریحانه در پاییز سال ۱۳۹۳ در حالی که تنها ۲۶ سال داشت به دار آویخته شد، چرا که خانواده مقتول حاضر نشدند او را ببخشند.

مردسالاری و تبعیض؛ علل وقوع جرم از سوی زنان

جولیا بوربن فرناندز، از انجمن "با هم علیه اعدام" در پاریس، مردسالاری و تبعیض را علل بالا بودن آمار اعدام زنان در ایران دانسته است. او به خبرگزاری فرانسه گفت: «خیلی‌ها [زنان اعدام‌شده] سعی کرده‌اند در مقابل تجاوز یا سایر موارد خشونت خانگی از خود دفاع کنند و یک شرایط انفجاری برایشان پیش آمده است.»

بسیاری از فعالان حقوق بشر می‌گویند، اغلب این موارد در مناطق حاشیه‌نشین و در میان بخش های حاشیه‌ای جامعه روی می‌دهد.

رویا برومند، از موسسان بنیاد عبدالرحمن برومند در واشنگتن به خبرگزاری فرانسه گفته است: «اغلب این زنان فقیر هستند و از سوی خانواده‌هایشان طرد شده‌اند. بنابراین بسیار آسیب‌پذیر و دور از دسترس ما هستند.»

بنیاد برومند حدود ۱۰۰ پرونده را جمع‌آوری کرده که در آن زنان در طول حکومت جمهوری اسلامی به جرم قتل یا زنا اعدام شده‌اند. رویا برومند می‌گوید، اکثر این زنان یا تحت خشونت خانگی بوده‌اند یا قربانی ازدواج زودرس و یا به دلیل شرایط سخت طلاق در ایران دست به قتل  زده‌اند.

اعدام به دلیل جرایم مواد مخدر

ایران پس از چین بالاترین آمار اعدام در سراسر دنیا را دارد. در سال ۱۳۹۶ قانونی تصویب شد که بر اساس آن مجرمان مربوط به مواد مخدر اعدام نمی‌شوند به همین دلیل مدتی آمار اعدام پایین رفت اما دوباره سیر صعودی گرفت. تنها در سال جاری میلادی بالغ بر ۱۰۰ نفر تنها به دلیل قاچاق مواد مخدر اعدام شدند که بسیاری از آنها زن بودند.

یکی از اعدام‌های اخیر زنان در ارتباط با مواد مخدر، مریم خاکپور نام داشت که ۴۱ ساله بود و به گزارش سازمان حقوق بشر ایران چهارم آذر ماه در شهر اصفهان اعدام شد. شوهر او نیز مجرم شناخته شد اما تنها حکم زندان گرفت.

بر اساس گزارش این سازمان در تاریخ ۱۸ آذر نیز شش نفر به جرم مواد مخدر در کرمان اعدام شدند که سه نفرشان زن بودند. این سازمان حداقل نام ۱۱۶ زندانی را که پنج نفرشان زن هستند فهرست کرده که در سال جاری میلادی در ارتباط با مواد مخدر اعدام شده‌اند. آمار این دسته از اعدام شدگان در سال پیش ۲۵ نفر اعلام شد.

به کانال تلگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

فعالان حقوق بشر معتقدند که سیستم قضایی ایران اساسا علیه زنان تبعیض قائل می شود. به عنوان نمونه سن مسئولیت کیفری دختر ۹ سال و پسر ۱۵ سال است، شهادت دو زن برابر شهادت یک مرد و دیه زن نصف دیه مرد است.

بوربون فرناندز اما در مقابل آمار بالای اعدام به بسیج جامعه علیه حکم اعدام اشاره کرده و آن را نقطه‌ای روشن می‌داند. این میل همگانی علیه اعدام را می‌توان در فیلم "شیطان وجود ندارد"، ساخته محمد رسول‌اف مشاهده کرد که در سال ۲۰۲۰ برنده خرس طلایی جشنواره برلیناله شد.

بوربون فرناندز جنبش مردمی علیه اعدام در ایران را بسیار قوی‌ و در تضاد کامل با مواضع دولتمردان جمهوری اسلامی می‌داند.