افغانستان و مکزیک خطرناکترین کشورها برای روزنامه‌نگاران

سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارش سالیانه خود درباره وضعیت روزنامه‌نگاران در سراسر جهان، سال جاری را سالی بد برای آنها توصیف کرده است. این نهاد گزارش داده که رژیم‌های خودکامه از جمله چین، میانمار و بلاروس همچنان با جنبش‌های دموکراسی‌خواهی در این کشورها با شدت و حدت مقابله می‌کنند.

در دموکراسی‌های غربی مثل اروپا و آمریکا نیز پوپولیست‌ها و تئوری‌پردازان توطئه در زمان شیوع پاندمی تهدیدی برای گزارش‌دهی آزاد و مستقل بوده‌اند. اینها همه دلایل کافی برای آن هستند که گزارشگران بدون مرز در گزارش سالیانه خود زنگ خطر را به صدا درآورد.

این گزارش را می‌توان در یک جمله خلاصه کرد: همچنان شاغلان رسانه‌ای بیشتری در سراسر دنیا به خاطر شغلشان به طور خودسرانه و غیرقانونی بازداشت می‌شوند.

۴۶ روزنامه‌نگار کشته‌شده در سراسر دنیا

در سال ۲۰۲۱ میلادی ۴۶ روزنامه‌نگار به خاطر شغلشان در سراسر دنیا کشته شدند. این رقم بسیار کمتر از سال قبل و کمترین آمار در ۲۰ سال گذشته است. گزارشگران بدون مرز دلیل کاهش آمار قتل روزنامه‌نگاران را آرام شدن نسبی اوضاع در مناطق بحرانی مثل سوریه، عراق و یمن دانسته است.

کاتیا گلوگر، عضو هیأت مدیره سازمان گزارشگران بدون مرز می‌گوید: «خطرناک‌ترین کشورها برای روزنامه‌نگاران، مکزیک با هفت روزنامه‌نگار و بعد از آن افغانستان با شش روزنامه‌نگار به قتل رسیده هستند. در هر یک از کشورهای یمن و هند نیز در سال ۲۰۲۱ چهار شاغل فعال در عرصه رسانه‌ها به قتل رسیده‌اند.»

در سال جاری همچنین ۶۵ روزنامه‌نگار ربوده شده‌اند که بیشتر آنها در سوریه، عراق و یمن بوده‌اند.

روزنامه‌نگاران زندانی در سراسر دنیا

بالاترین تعداد دستگیرشدگان

در سال ۲۰۲۱ میلادی ۴۸۸ روزنامه‌نگار در سراسر جهان به علت شغلشان بازداشت شده‌اند. این بیشترین تعداد ثبت‌شده تا کنون توسط سازمان گزارشگران بدون مرز است.

۱۰۳ تن از این بازداشت شدگان، شهروند-خبرنگار و کنشگرانی بوده‌اند که در شبکه‌های اجتماعی خبررسانی می‌کرده‌اند. ۲۲ نفر نیز فیلمبردار بوده‌اند.

تعداد زنان روزنامه‌نگاری که به خاطر شغلشان دستگیر شده‌اند، یک سوم افزایش داشته و به ۶۰ نفر رسیده است که بیشترشان در چین هستند.

پنج زندان بزرگ روزنامه‌نگاران در سال ۲۰۲۱

چین، بلاروس و میانمار؛ بدترین کشورها

پنج زندان بزرگ روزنامه‌نگاران در سراسر دنیا به ترتیب چین با ۱۲۷ روزنامه‌نگار زندانی، میانمار با ۵۳ زندانی، ویتنام ۴۳ زندانی، بلاروس با ۳۲ و عربستان سعودی با ۳۱ روزنامه‌نگار زندانی هستند.

نام ایران برخلاف گذشته در میان این کشورها نیست، اما یکی از سالخورده‌ترین روزنامه‌نگاران زندانی در جان در ایران در حبس به سر می‌برد: کیوان صمیمی که ۷۳ سال دارد.

به نوشته این سازمان، تعداد بالای روزنامه‌نگاران دستگیرشده در این کشورها نشان می‌دهد که این دولت‌‌ها درخواست مردمشان برای دموکراسی را نپذیرفته و به اقدامات سختگیرانه علیه رسانه‌های مستقل ادامه می‌دهند.

کاتیا گلونگر در این باره می‌گوید: «صعود جهشی تعداد بازداشت‌شدگان از جمله پیامد موازنه قدرت جدید در عرصه ژئوپولیتیک است که در اثر آن، این رژیم‌ها با مخالفت و مقاومت کمتری از طرف دنیای دموکراتیک روبرو شده‌اند.»

نمونه‌ای از این روابط قدرت جدید را می‌توان در بلاروس دید: در این کشور لوکاشنکو با خشونتی بی‌سابقه اعتراضات ضددولتی را سرکوب کرد. بالغ بر ۵۰۰ روزنامه‌نگار دستگیر شدند که اغلب آنها پس از مدتی آزاد شدند. اما پوتین، رییس جمهوری روسیه از دیکتاتور بلاروس حمایت کرد و تحریم‌های اتحادیه اروپا نیز آن تاثیری را که انتظار می‌رفت بر جا نگذاشت.

اخیرا حکم ۱۸ سال زندان برای سرگئي تیخانووسکی، وبلاگ‌نویس زندانی به تیتر اخبار بلاروس تبدیل شد.

در میانمار هم وضع به همین منوال است. به گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز، تعداد روزنامه‌نگاران زندانی پس از کودتای نظامی در این کشور صعودی جهشی داشته و به ۵۳ نفر در سال جاری رسیده است. در حالی که سال قبل این تعداد تنها دو نفر بود.

هنگ‌کنگ تا کنون آخرین سنگر روزنامه‌نگاری مستقل در چین به حسب می‌آمد که در آن هیچ روزنامه‌نگاری در زندان نبود. اما ظاهرا این سنگر نیز توسط قوای دشمن اشغال شده است. گزارشگران بدون مرز می‌گوید: «قانون امنیتی که در سال ۲۰۲۰ در چین تصویب شد، حداقل تا اول دسامبر امسال دستاویزی برای دستگیری حداقل ۱۰ فعال رسانه‌ای در هنگ‌کنگ بوده است.»

جولیان آسانژ، موسس سایت ویکی‌لیکس

سه چهره امسال

شهناز رئوفی، پتر دِوِریس و ژولیان آسانژ سه چهره‌ای هستند که در گزارش سالانه گزارشگران بدون مرز از آنها نام برده شده است.

شهناز رئوفی روزنامه‌نگار افغانی بود که در ماه مارس توسط ستیزه‌جویان اسلامگرا به قتل رسید.

قتل پتر دِوِریس گزارشگر حوادث نیز هلند را به لرزه انداخت.

در حال حاضر نیز توجه افکار عمومی جهان دوباره به ژولیان آسانژ جلب شده که روز جمعه گذشته حکم ممنوعیت تحویلش به آمریکا لغو شد. این افشاگر ۵۰ ساله و مؤسس سایت ویکی‌لیکس، در صورت بازگشت به آمریکا ممکن است تا به ۱۷۵ سال حبس محکوم شود.