خواص بی‌نظیر نان سنگک که از آن بی‌خبرید

آفتاب‌‌نیوز :

هر کاری که هوشمندانه و برای رضای خدا و خدمت به مردم انجام شود، دوام و ماندگاری خواهد داشت. از جمله این کارها، چگونگی تهیه و پخت نان سنگک است که ریشه آن به زمان شیخ بهایی برمی‌گردد. اعجوبه‌ای که نه‌تن‌ها در زمینه ریاضیات، فلسفه و منطق، سرآمد بود، بلکه همیشه برای رفع مشکل مردم، پیش‌قدم می‌شد.

اختراع نان سنگک، به‌قدری با دقت عملی شده است که پس از گذشت چند صد سال، هنوز به همان صورت اولیه پخته می‌شود و محبوب‌ترین نان ایرانیان است.

نان سنگک چه خواص بی‌نظیری دارد؟
در کتاب سالنمای کمیته نانوایان تهران، درباره تاریخچه و چگونگی پیدایش نانوایی و نان سنگک، آمده است:

شاه عباس برای رفاه حال لشکریان خود که بیشتر در سفر احتیاج به نان و خورش داشتند و لازم بود به هر شهری می‌رسند، نانوا‌هایی باشند که بتوانند به قدر استفاده سربازان نان تهیه کنند، درصدد چاره برآمد و حل این مشکل را از شیخ بهایی خواست که یکی از دانشمندان ایران بود.

لشکریان در سفر، مجبور به تهیه آرد از شهر‌های مختلف بودند و آرد هر شهر با شهر دیگر تفاوت داشت؛ بنابراین نان باید طوری پخته می‌شد که از هم وا نرود و قابل استفاده باشد. آرد آن، مخلوطی از انواع آرد است و همچنین برای آسان شدن هضم، با سبوس گندم مخلوط می‌شود. رنگ این نان، تیره و به دلیل وجود انواع آرد، قدرت چسبندگی آن کم است و باید روی سنگ پهن شود تا نریزد.

تنور نان سنگک
شیخ بهایی، به دلیل نرمی خمیر نان سنگک، تنور سنگکی را ابداع کرد. نان سنگک از نظر مزه، طعم، هضم، بهداشت و سلامت، یکی از بهترین نان‌های ایرانی است که مورد توجه خانواده‌ها به‌خصوص در ماه مبارک رمضان قرار دارد. ویژگی این نان، پخت آن روی سنگریزه‌های داغ است که به کیفیت آن می‌افزاید.

ویژگی‌های نان سنگک
نان سنگک، حاوی ویتامین‌ها، کلسیم، پروتئین و آهن است و از آرد سبوس‌دار درست می‌شود؛ از ویژگی‌های خوب این نان، طعم، عطر، مغذی بودن و قابلیت سیرکنندگی آن است. روش پخت سنتی این نان و شکل و طعم متمایز آن از سایر نان‌ها باعث شده است در فرهنگ و سفره ایرانی، ارزش بالایی داشته باشد و به‌خصوص برای صبحانه، وجود نان سنگک در اولویت قرار دارد.

نان سنگک برای کودکان نیز بسیار مفید است، به‌خصوص در دورانی که سلول‌های عصبی در حال رشد هستند، آهن موجود در نان سبوس‌دار سبب باهوشی و رفتار خوب کودکان می‌شود.

از سوی دیگر، چون برای نان سنگک، بیشتر از آرد کامل استفاده می‌شود و آرد کامل، ویتامین‌ها و املاح آن حفظ شده است، استفاده از این نوع نان بیشتر توصیه می‌شود. نان سنگک به دلیل این‌که فیبر زیادی دارد، هضم آن آسان و از ارزش غذایی بالا برخوردار است.

سنگک از قدیمی‌ترین نان‌های ایرانی
نان سنگک، یکی از قدیمی‌ترین نان‌های ایرانی است؛ طوری‌که برخی نقل‌ها، قدمت این نان را پیش از ورود اسلام به ایران و در زمان پادشاهان ساسانی و برخی نیز، عهد شاهان صفوی می‌دانند. در میان نان‌های سنتی و ملی ایران، شامل نان لواش، تافتون و بربری، نان سنگک از نظر کارشناسان تغذیه، بهترین نوع نان است و حتی برخی، آن را بهترین نوع نان در دنیا می‌دانند.

سبوس؛ عامل خوشمزگی نان سنگک
نان سنگک از ترکیب آرد مرغوب و سالم، آب خالص و کمی نمک، پخته می‌شود. به اعتقاد کارشناسان، آن‌چه بیش از همه موجب شده است که نان سنگک در صدر نان‌های سنتی ایران قرار گیرد، آرد این نان است. آرد این نان باید از گندم مرغوب و سالم و بدون هیچ نوع آرد دیگر مانند آرد جو یا حبوبات باشد.

میزان سبوس‌گیری آرد سنگک، باید ۷ درصد باشد، اما برخی نانوا‌ها از آرد تافتون یا لواش که میزان سبوس‌گیری آن ۱۳ درصد است، استفاده می‌کنند. هر چند سبوس‌گیری بالا موجب می‌شود که نان قدری شفاف‌تر شود، اما کیفیت لازم را ندارد.

نان، فقط یک غذای سیر کننده نیست و منبعی از کربوهیدرات، فیبر، روغن، املاح و برخی ویتامین‌ها است. یعنی بخش زیادی از نیاز بدن ما برای سوخت و ساز، در نان وجود دارد.

نکات مهم پخت نان
۱ـ نان سالم باید به‌طور کامل، پخته و برشته باشد، اما سطح آن نباید نشانه‌ای از سوختگی داشته باشد.

‌۲ ـ یک نان خوب، بافت نرم و یکنواختی دارد، به‌راحتی بریده می‌شود و زود بیات نمی‌شود. این ویژگی‌ها نشان می‌دهند در پخت آن از خمیرمایه استفاده شده است، نه جوش شیرین.