حکایت چله نشینی ویژه‌ پیامبر (ص) پیش از تولد حضرت زهرا (س)

خبرگزاری مهر - گروه دین و آئین: حضرت صدیقه کبری سلام‌الله علیها الگوی برجسته و شایسته ای برای زنان و مردان در همه تاریخ و جغرافیای جهان است؛ الگویی که تأسی به آن نه‌تنها آثار رنج و زحمت را از زندگی‌ها بیرون می‌برد، بلکه منشأ خیرات و برکات زیادی برای زندگی فردی و اجتماعی ما خواهد بود. در این میان، الگو بودن آن حضرت نکته‌ای نیست که تنها شیعیان به آن اذعان داشته باشند، بلکه وقتی منابع تاریخی و روایی را بررسی می‌کنیم با نمونه‌های بسیاری مواجه می‌شویم که حتی علمای غیر شیعی اعم از دانشمندان اهل سنت و حتی بزرگان مسیحیت و سایر ادیان به آن اشاره کرده‌اند.

آن حضرت در هر مرحله از زندگی خود به نوعی رفتار می‌کردند. گاهی در نقش دختر کاملی برای پدر خود حاضر بودند و نقش فرزندی را به نحوی ادا می‌کردند که پیامبر صلی‌الله علیه و آله به ایشان لقب «ام ابیها» را دادند. یعنی فرزندی که از شدت دلسوزی و وفاداری و مهربانی نسبت به پدر خود، مانند مادر و پدر است. زمانی در نقش همسری برای حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام بودند. آن هم همسری کامل، دلسوز، وفادار، مؤمن و دارای جمیع خصلت‌های نیکو و پسندیده‌ای که در زندگی اسلامی باید مورد توجه قرار بگیرد. از سوی دیگر گاهی در نقش مادری ظاهر می‌شدند و نمونه کامل از مادری هستند که می‌توانند فرزندان خود را به بهترین وجه ممکن تربیت کنند. چه فرزندان پسر و چه فرزندان دختر خود را، به طوری که هر کدام از آن‌ها بهترین و کامل‌ترین انسان‌های روی زمین هستند و خود، سرمشقی برای مردم تاریخ شده‌اند.در یک دوره‌ای هم حامی امامت بودند. ایشان به نحوی از امام زمان خود، دفاع کردند که مردان آن روزگار و بلکه همه تاریخ باید دفاع از امام زمان را از آن بانوی مکرم فرا بگیرند. ایشان گاه با سخنرانی و خطابه کار را پیش می‌بردند و نمونه آن خطبه جامع و پندآموز فدکیه است. در شرایطی هم جان خود و فرزندی که باردار بودند را برای دفاع از حق و دفاع از امام به خطر انداختند تا جایی که این فداکاری و ایثار منجر به شهادت ایشان و فرزندشان شد.

در حدیثی از سوی حضرت صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می‌خوانیم که: «حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها الگوی کاملی برای من هستند.» وقتی ایشان از بانوی مکرم اسلام الگو می‌گیرند، جای بحث و شکی باقی نمی‌ماند که همه مردان و زنان مؤمن ایشان را الگو و سرمشق خود قرار بدهند.

شأن و منزلت حضرت زهرا سلام‌الله علیها، جایگاه رفیعی است که از درک ما فراتر رفته است. البته ما می‌توانیم از این فضیلت‌ها استفاده کنیم و تا حدی که می‌توانیم خودمان را شبیه ایشان کرده و مانند آن بزرگوار زندگی کنیم. به مناسبت فرارسیدن ایامی که منسوب به آن حضرت است، حجت الاسلام والمسلمین سید محمدباقر علم الهدی استاد حوزه علمیه تهران از رهگذر تبیین سبک زندگی فاطمی، مطالبی درخصوص فضائل و خصایص آن حضرت با عنوان الگوی برتر مطرح می‌کنند و مطالب آن تقدیم مخاطبان می‌شود. آنچه در این بخش خواهید خواند بخش سوم این سلسله مطلب است:

در شناخت بهتر شخصیت حضرت زهرا سلام الله علیها و اینکه چطور آن حضرت با وجود عمر کم‌شان توانستند نقش بسیار تاثیرگذاری در جامعه بشری و زندگی مردم داشته باشند توجه به این نکته حائز اهمیت است که چه ویژگی‌هایی در شخصیت و شایستگی‌های انسان می‌تواند اثرگذار باشد. یکی از این ویژگی‌ها وراثت و شایستگی پدر و مادر است. هر اندازه که پدر و مادر صالح و نیکوکار باشند به همان نسبت فرزندان آنان نیز مطلوب‌تر و ایده‌آل‌تر خواهند بود. از این جهت است که در ادبیات دینی توصیه‌های بسیار زیادی در خصوص پدر و مادر شدن بیان شده است.

اهل بیت عصمت و طهارت (ع) همواره رهنمودهایی به پدرها و مادرها برای داشتن فرزند صالح داشتند. رهنمودهایی که عمل به آنها فرزندانی سالم، با استعداد، خوش اخلاق، صبور و کریم به خانواده‌ها هدیه می‌کند. از جمله این رهنمودها، توصیه‌های تغذیه‌ای به والدین قبل از فرزنددار شدن است. برای مثال توصیه شده والدین از غذاهای حلال و شیرین استفاده کنند. توصیه دیگر این است که همسران در ایام حمل مادر از برخی رفتارهای هنجارشکنانه، عصبانیت، دلهره، اضطراب، ترس و بگو مگوهایی که نتیجه‌ای ندارد پرهیز کنند، چرا که این رفتارها بیشترین تاثیرات منفی را بر روی جنین دارد.

با مروری بر داستان زیبای ولادت حضرت زهرا سلام الله علیها می‌توان به عظمت و جایگاه این بانوی بزرگوار پی برد. پیامبر اکرم (ص) در جمع اصحاب نشسته بودند که ناگاه امین وحی الهی آن حضرت را مامور کرد تا چهل شبانه روز از رفتن به خانه خدیجه خودداری کند و چله نشینی ویژه‌ای را آغاز کند. رسول خدا به خانه فاطمه بنت اسد مادر امیر المومنین علی (ع) رفته و به وسیله جناب عمار یاسر به خدیجه (س) پیغام دادند و ایشان را از این ماموریت الهی مطلع کردند.

در این چهل روز حضرت خدیجه (س) روزها روزه گرفته و شب‌ها را به عبادت می‌پرداخت و گاهی از اوقات در فراغ رسول خدا (ص) اشک می‌ریخت و گریه می‌کرد. دوری از رسول خدا بر خدیجه کبری بسیار گران بود و آن حضرت برای تمام شدن این فراغ اینگونه دعا می‌کرد: «الهی کنت عاشقا له» بارالها من عاشق و دلداده رسول خدا هستم. متقابلاً پیامبر اکرم (ص) نیز روزها به روزه و شب‌ها به عبادت می‌پرداختند و برای اینکه دوری از خدیجه سلام الله علیها به وصال تبدیل بشود دست به دعا برداشته و اینگونه از خدا درخواست می‌کردند: «و کنت لها عاشقا فسالت الله ان یجمع بینی و بینها»، من عاشق خدیجه هستم و از خداوند می‌خواهم بین من و خدیجه جمع کند و دوری ما تبدیل به وصال شود.

به هر حال چهل شبانه روز این فراغ به طول انجامید. در شب آخر هنگام غروب جناب جبرئیل طبقی از میوه‌های بهشتی از جمله انگور و خرما نزد پیامبر اکرم (ص) گذاشت و دستور داد رسول خدا (ص) روزه خود را با انگور و رطب بهشتی باز کنند. دستور دوم این بود که حضرت امشب به عبادت‌های مستحبی نپردازد. رسول خدا (ص) نماز مغرب را به جا آورد، از غذاها افطار کرد و نماز عشاء را نیز برپا داشت و منتظر فرمان الهی شد.

حضرت علی (ع) می‌فرمایند در این چهل شب پیامبر (ص) به من دستور دادند در خانه را باز کرده و من به جای ایشان از مهمانان رسول خدا میزبانی کنم و به هنگام افطار با ایشان هم سفره شوم اما در شب آخر پیامبر به علی (ع) فرمودند امشب در را ببند و کسی را به سفره ما دعوت نکن که این افطار مخصوص من است و کسی حق ندارد از آن استفاده کند. وقتی طبق غذا را مقابل پیامبر گذاشتند، روی انگورها و خرماها دستمالی از سندس بهشتی قرار داشت، رسول خدا دستمال را بداشتند و مقداری خرما و خوشه‌ای انگو میل کردند و پس از آن جامی از آب بهشتی که در آن طبق قرار داشت، نوشیدند.

پس از افطار جبرئیل از جانب خداوند دستور داد ای پیامبر به خانه خدیجه برو که دوران فراغ تمام شده است. پیامبر (ص) پس از چهل روز عبادت و چله نشینی و پس از پذیرایی با غذاهای بهشتی به خانه خدیجه وارد شد و همان شب بود که خداوند متعال بی بی دو عالم صدیقه اطهر سلام الله علیها را به رسول خدا هدیه داد و نور منور حضرت زهرا سلام الله علیها در رحم مادر شکل گرفت.

مفضل ابن عمر از شاگردان و اصحاب امام صادق (ع) روزی از آن حضرت سوال کرد: یابن رسول الله ولادت فاطمه زهرا (س) چگونه بود؟ حضرت در جواب فرمودند که چون پیامبر خدا (ص) با خدیجه ازدواج کرد همه زن‌های مکه با او قطع رابطه کردند، هیچکس به خانه خدیجه رفت و آمد نمی‌کرد حتی کسی به او سلام نمی‌داد و اگر می‌شنیدند زنی از خدیجه عیادت کرده است آن زن را سرزنش و منزوی می‌کردند. از این جهت خدیجه (س) هم به سبب تنهایی و هم از بیم دشمنی مردم با رسول خدا (ص) به شدت نگران بود.

تنها مونس شب‌های تار خدیجه، فاطمه زهرا (س) بود. حضرت زهرا (س) در رحم مادر با خدیجه سخن می‌گفت و مادر را به صبوری و بردباری سفارش می‌کرد. خدیجه (س) از این گفتگوهای مادر و دختری چیزی به پیامبر (ص) نمی‌گفت تا یک روز که رسول گرامی اسلام وارد منزل شدند و صدای خدیجه را شنیدند که گوبا با کسی سخن می‌گفت. پیامبر وارد حجره شدند و دیدند کسی نیست از خدیجه پرسیدند با چه کسی حرف می‌زدی خدیجه پاسخ داد یا رسول الله این جنین مونس من است، با من سخن می‌گوید و دردهای دلم را التیام می‌بخشد. پیامبر خدا فرمودند ای خدیجه اینک برادرم جبرئیل خبر داد جنین تو دختر است و نسل‌های پاکیزه‌ای از او به وجود می‌آید. نسل من از این دختر خواهد بود و امامان و خلیفه‌های واقعی خدا بر روی زمین از او و از نسل او به دنیا می‌آیند.

بر اساس روایات صحیح حضرت حضرت زهرا سلام الله علیها روز جمع بیستم جمادی الثانی سال دوم یا پنجم بعثت در مکه متولد شدند. امام باقر (ع) فرمودند: حضرت فاطمه (س) در سال پنجم بعثت که قریش کعبه را بازسازی می‌کرد متولد شد و هنگام وفاتش بیش از ۱۸ بهار از عمر او نگذشته بود

در تاریخ آمده که چون آثار تولد فاطمه زهرا سلام الله علیها در مادر ظاهر شد آن حضرت به دنبال برخی زنان قریش فرستادند تا در وضع حمل از ایشان کمک بگیرند، زنانی که یک روز کارمندان خدیجه (س) بودند در جواب گفتند تو سخن ما را گوش نکردی و با یتیم ابوطالب که مرد فقیری بود ازدواج کردی به همین خاطر ما آماده همکاری با تو نیستیم. حضرت خدیجه (س) بسیار محزون شد، پیامبر اکرم (ص) که آثار حزن را در چهره خدیجه مشاهده کردند از ایشان علت را جویا شدند و خدیجه (س) ماجرا را بیان کردند. در این هنگام جبرئیل بر پیامبر خدا نازل شد و عرض کرد یا رسول الله به خدیجه بگو خدایت سلام می‌رساند و می‌فرماید ما چهار نفر از زنان بهشتی را برای وضع حمل خدیجه می‌فرستیم. خدیجه (س) با شنیدن این خبر بسیار خوشحال شدند.

چهار بانوی بهشتی ساره همسر ابراهیم، آسیه دختر مزاحم، مریم دختر عمران و کلثوم خواهر موسی بن عمران علیهم السلام هنگام وضع حمل نزد خدیجه سلام الله علیها آمدند و ایشان را یاری کردند. وقتی که حضرت زهرا سلام الله علیها پا به عرصه حیات گذاشت، این بانوان بهشتی زهرا را گرفتند، با ابریقی از بهشت بدن مطهرش را شستشو داده و او را در میان پرنیانی از پرهای فرشتگان پیچیدند.

در تاریخ آمده است که حوریان بهشتی برای دیدار زهرای اطهر و خدمت گذاری به او صف کشیدند، بدن مبارک ایشان را با آب کوثر غسل داده، با پارچه‌های بهشتی پوشانده و معطر کردند. در این هنگام حضرت زهرا سلام الله علیها در دستان فرشتگان رحمت الهی دست به دست می‌شد، بانوی دو عالم این چنین پا به عرصه حیات گذاشت.

دوران کودکی فاطمه سلام الله علیها نیز دوران خاصی است. این دوران با اتفاقاتی عجیب مصادف است. حضرت زهرا سلام الله علیها دوران کودکی خود را در شرایطی سپری می‌کند که رنج‌ها، مهنت‌ها و ظلم‌هایی که از جانب مشرکان قریش بر پدر و مادر وارد می‌شود را از نزدیک می‌بیند. در شعب ابی طالب حضور دارد و محرومیت را لمس می‌کند، در همین شعب ابی طالب و مادر عزیزش خدیجه (س) را در حالی که سه یا چهار سال بیشتر ندارد از دست می‌دهد.

این رنج‌ها و سختی‌ها همچون سکویی برای پرواز معنوی و ملکوتی فاطمه زهرا سلام الله علیها به حساب می‌آمد تا از دوران کودکی صبر را آزموده و شکیبایی در راه حق را تجربه کرده باشد. زهرا سلام الله علیها که می‌دید پیامبر خدا چگونه متعهدانه برای اجرای دین خدا تلاش می‌کند و به واسطه همین آموزه‌های ملکوتی و الهی که از پدر و مادر بزرگوارشان دریافت کردند آنگونه پرورش یافت تا بتواند در آن برهه حساس به عنوان اول مدافع حریم ولایت قربانی راه ولایت امیرالمومنین علی (ع) باشد.

این زهرا است که با درایت و فراست زائد الوصف و بی نظیرش در کنار پیامبر (ص) و سختی‌هایی که مادر بزرگوارش در پشتیبانی از رسول خدا داشته است، می‌آموزد تا او نیز مانند مادر پشتیبان امام زمانش باشد.