گره اصلی مذاکرات وین کجاست؟ فروپاشی برجام یا توافق موقت؛ کدام یک در راه است؟

آفتاب‌‌نیوز :

مذاکرات هسته‌ای ایران و کشور‌های غربی در حالی در روز‌های آینده دنبال خواهد شد که در دور گذشته این مذاکرات ایران پیشنهاد‌هایی را برای برداشته شدن تحریم‌ها ارائه کرد. پیشنهاد‌هایی که هنوز ماهیت آن مشخص نیست. از سوی دیگر در ابتدا عنوان شد که ایران مفاد شش دور مذاکرات قبلی را پذیرفته و قرار است مذاکرات در همان مسیر حرکت کند. بااین‌وجود پس از مدتی برخی از مقامات کشور‌های غربی عنوان کردند پیشنهاد‌هایی که ایران در مذاکرات مطرح کرده تا حدود زیادی مذاکرات شش دور گذشته را نفی می‌کند و به همین دلیل این احتمال وجود دارد که چشم‌انداز روشنی در مقابل مذاکرات وجود نداشته باشد.

به گزارش آفتاب‌نیوز؛ نکته دیگر در این زمینه نحوه برداشته شدن تحریم‌های ایران است. اینکه آیا آمریکا همه تحریم‌های ایران را لغو خواهد کرد و یا اینکه با حفظ بخشی از تحریم‌ها از آن‌ها به‌عنوان اهرم فشار علیه ایران استفاده خواهد کرد، موضوعی است که در آینده مشخص خواهد شد. مقامات غربی گفته‌اند، زمانی که ایران به میز مذاکره بازگشت، تمایلی به از سرگیری مذاکرات بر اساس متونی که توسط دولت قبلی ایران در اوایل سال مذاکره شده بود، نداشت و تقریباً ۹۰ درصد از آنچه در ژوئن بر سر آن توافق شده بود را تغییر داد. مذاکره‌کنندگان اروپایی و آمریکایی این رویکرد را غیرقابل قبول دانستند و گفتند که این اقدام ایران، آن‌ها را از مذاکره واقعی باز داشته است.

تیم مذاکره‌کننده جدید ایران به ریاست علی باقری کنی، معاون وزیر امور خارجه خواسته‌های جدیدی را به روی میز آورد. به گفته یک دیپلمات ارشد غربی، ایران از جمله می‌خواهد دسترسی وسیع‌تری به فیبر کربن داشته باشد. این ماده معمولاً در هواپیما‌ها و تجهیزات ورزشی استفاده می‌شود اما می‌توان از آن برای تولید روتور‌های سانتریفیوژ که برای غنی‌سازی اورانیوم کاربرد دارد نیز استفاده کرد. مقامات غربی گفتند که آمریکا پیشنهاد خوبی را روی میز گذاشته است و این به ایران بستگی دارد که آن را بپذیرد یا نه. به گفته یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا، اما موضوع لغو تحریم‌ها در دور هفتم از مذاکرات محور اصلی گفتگو‌ها نبوده و ما هنوز به آن نقطه نرسیده ایم.

ساداتیان: پاسخ مثبت آمریکا به انتظارات ایران بعید خواهد بود

سید جلال ساداتیان سفیر سابق ایران در انگلیس در این زمینه به «آفتاب‌نیوز» گفت: در مذاکرات بین المللی معمولأ موضوع اعتماد مطرح نیست و همه با ظن و گمان و شک به هم نگاه می‌کنند. آمریکا و کشور‌های اروپایی نیز با شک و تردید با رویکرد ایران نگاه می‌کنند و این موضوع را در دیدار‌هایی که آقای باقری با مقامات کشور‌های اروپایی داشته به وی انتقال داده‌اند. این در حالی است که از دیدگاه تحلیل‌گران داخلی ایران برای مذاکرات هسته‌ای طرحی نداشته و تنها شروطی را مطرح کرده که این شروط نیز قابل تحقق نیست. ایران عنوان می‌کند آمریکا باید همه تحریم‌ها را بردارد. این موضوع هم شامل تحریم‌های مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای و هم تحریم‌هایی که به مسائل حقوق بشر و تروریسم مربوط می‌شود. از سوی دیگر ایران خواستار این است که آمریکا باید به ایران زمان بدهد که راستی‌آزمایی کند که آیا تحریم‌ها در واقع برداشته شده است. سومین شرط ایران نیز این است که رئیس‌جمهور فعلی آمریکا باید تعهد بدهد که وی و روسای‌جمهور بعدی از برجام خارج نشوند. ایران همچنین مدعی است که آمریکا باید در قابل خروج از برجام به ایران خسارت بپردازد. به نظر می‌رسد پاسخ مثبت آمریکا با انتظارات ایران بسیار بعید و دور از ذهن خواهد بود.

بیگدلی: موارد توافق شده مذاکرات مربوط به دولت روحانی است

علی بیگدلی تحلیل‌گر روابط بین‌المللی در این زمینه به «آفتاب‌نیوز» گفت: آقای باقری در یکی از مصاحبه‌های خود عنوان کردند ایران و کشور‌های غربی درباره هشتاد درصد پیش‌نویس توافق اجتماع دارد. در این زمینه لازم به ذکر است هشتاددرصدی که آقای باقری مطرح می‌کنند، همان هشتاددرصدی است که در دولت روحانی توافق شده بود. باقری‌کنی در ابتدا به دلیل فشار‌های داخلی گفت ما شش دور گذشته را قبول نداریم و قصد داریم مذاکرات را دوباره آغاز کنیم. این در حالی است که کشور‌های غربی با درخواست باقری موافقت نکردند. باقری در مذاکرات سندی را رو کرد که درباره برداشته‌شدن تحریم‌ها و مسئولیت ایران درزمینهٔ فعالیت‌های هسته‌ای بود. این سند مورد موافقت کشور‌های غربی قرار نگرفت. پس‌ازاین، وی سند سوم را رو کرد که در مصاحبه خود نیز به آن اشاره کرد. بااین‌وجود هنوز درباره محتوای این سند سوم جزئیاتی منتشرنشده و ما نمی‌دانیم دقیقأ چه اتفاقی رخ‌داده است. آنچه مشخص است این است که کشور‌های غربی با پیشنهاد‌ها باقری در سند سوم نیز موافق نبوده‌اند. درنتیجه باقری کنی مجبور شده مذاکرات را متوقف کند و به تهران بازگردد تا دیدگاه‌های کشور‌های غربی را به مقامات جمهوری اسلامی منعکس کند.

به نظر می‌رسد طرف ایرانی هم همچنان این ابهام را دارد که طرف امریکایی باید تعهدات و اطمینان به شکلی دهد که دوباره از برجام خارج نخواهد شد، ولی طرف امریکایی به نظر نمی‌رسد که آماده چنین بحثی باشد و این هم یکی از نقاط اختلافی‌ست که احتمالا در هفته‌های آینده مورد بحث قرار خواهد گرفت. همچنین موضوعات فرعی‌تری مثل پرداخت خسارت که جدی بودن آن در مطالبات ایران هنوز روشن نیست، ولی می‌تواند در صورتی که طرفین سخت‌گیری زیادی نشان دهند، بخشی از گفت‌وگو‌ها قرار گیرد و چانه‌زنی را سخت‌تر کند. این در حالی است که عمر برجام سال ۲۰۱۵ تا سال ۲۰۲۳ به پایان می‌رسد و زمان زیادی برای ادامه مذاکرات باقی نمانده است.