دیدگاه | «بشکه باروت ناآرامی اجتماعی» در ایران در آستانه انفجار است

سجاد صفایی، پژوهشگر دوره فوق دکتری در انستیتوی آلمانی ماکس پلانک برای انسان‌شناسی اجتماعی، در مقاله‌ای برای نشریه فارین پالیسی استدلال می‌کند رسیدن به یک توافق بر سر برنامه هسته‌ای به نفع جمهوری اسلامی ایران است.

نویسنده در ابتدای مقاله خود با اشاره به مشکلات جدی اقتصادی، سیاست خارجی، امنیتی، و زیست محیطی جاری در ایران و نیز وعده‌های عمدتا اقتصادی ابراهیم رئیسی از جمله احداث یک میلیون واحد مسکونی و پایان دادن به مشکلات معلمان می‌گوید: «حتی تحقق بخشی از این اهداف بلندپروازانه تا زمانی که ایالات متحده همچنان اقتصاد [ایران] را خفه کند، بسیار بعید خواهد بود.»

وی در ادامه ضمن اشاره به مشکلات ریشه‌ای اقتصاد ایران و تاکید بر این که رفع تحریم‌ها نمی‌تواند نوش‌داروی تمام مصائب اقتصادی ایران باشد می‌افزاید، تداوم تحریم‌ها برای بسیاری از ایرانیان به معنی نرخ تورم بالاتر، کاهش بیشتر قدرت خرید، و بیکاری فزاینده است.

به گفته آقای صفائی، «تاثیر مخرب تحریم‌ها» حتی محیط زیست و حوزه انرژی ایران را نیز از خود متاثر کرده و سرمایه، فناوری، دانش، و اراده سیاسی برای مقابله با این موضوعات را به صورت مداوم منحرف کرده است.

«فقر، تخریب محیط زیست، کمبود آب، و قطع برق»، به باور آقای صفائی، «دست به دست هم می‌دهند تا احتمال درگیری‌های داخلی در ایران را افزایش دهند.» او با افزودن «مشروعیت معیوب» ابراهیم رئیسی به این مجموعه، استدلال می‌کند که «بشکه باروت ناآرامی اجتماعی» در آستانه انفجار است.

نویسنده، پاکستان و قطر را برنده خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان می‌داند و می‌گوید ایران در عوض باید بار پناهندگان افغانستانی فراری از دست طالبان را بر دوش بکشد. وی مانورهای نظامی مشترک پاکستان، ترکیه، و آذربایجان را ناشی از اشراف آنها به محدود بودن گزینه‌های قابل‌دسترسی برای تهران می‌داند.

این پژوهشگر در ادامه ضمن برشمردن مزیت‌های حصول توافق بر سر برنامه هسته‌ای، تسهیل روند بهبود روابط ایران و همسایگانش در حاشیه خلیج فارس را از نتایج احتمالی چنین توافقی می‌داند. به اعتقاد وی، یک مزیت دیگر توافق این خواهد بود که عربستان سعودی و اسرائیل مجبور به بازبینی دیدگاه خود از مقوله امنیت ملی در ارتباط با ایران خواهند شد.

نویسنده در ادامه می‌افزاید با توجه به اقدامات ایران پس از خروج ایالات متحده از برجام در سال ٢٠١٨ و به‌ویژه پس از به قدرت رسیدن ابراهیم رئیسی، شکست مذاکرات واشنگتن را در موقعیت بهتری برای همراه‌کردن متحدان اروپایی خود قرار خواهد داد.

آقای صفایی در پایان مقاله با اشاره به موارد همکاری موفق آمریکا و ایران در مقابله با طالبان و داعش می‌گوید تاخیر مداوم در احیای مزایای برجام سبب افزایش تنش میان این دو کشور و رونق بیشتر ایده عملیات علیه تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی و در نهایت فرسایش قدرت تهران زیر بار تحریم‌ها خواهد شد.

* برگردان فارسی این گزارش تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.