سالی که بر ناتو گذشت

خبرگزاری آناتولی در گزارشی می‌نویسد: تحلیف جو بایدن به عنوان رئیس جمهوری جدید آمریکا و پایان ریاست جمهوری دونالد ترامپ در ژانویه ۲۰۲۱ به عنوان یک تحول مثبت از سوی ناتو به ویژه برای روابط بین ایالات متحده و شرکای اروپایی‌اش قلمداد شد.

و انتظار این بود که روابط بین آمریکا و اروپا با رفتن ترامپ که مایل به دورکردن خود از امنیت اروپا و هم‌چنین خواستار افزایش هزینه‌های دفاعی‌ متحدان اروپایی بود، گرم‌تر شود.

درست پس از ورود بایدن به کاخ سفید، وی اظهاراتی درباره تعهد آمریکا به ناتو داشت و در دیدار با رهبران کشورهای اروپایی پیام‌های گرمی را هم به آنها منتقل کرد.

خروج از افغانستان

نخستین دیدار ناتو پس از تغییر دولت آمریکا در فوریه ۲۰۲۱ با نشست وزرای دفاع کشورهای عضو برگزار شد. مهمترین مسائل در این نشست پیرامون افغانستان بود. ناتو در پایان این نشست بدون تصمیم گیری درباره خروج از افغانستان گفتگو کرد.

۲۳ مارس ۲۰۲۱، وزرای خارجی کشورهای عضو این ائتلاف نظامی نشستی برگزار کرده و آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده برای نخستین بار در آن حضور داشت و تعهداتش کشورش را برای حفظ روابط قوی بین اروپا و آمریکا بیان کرد.

در نشست وزرا آنها یکبار دیگر خروج از افغانستان را مورد بررسی قرار دادند اما باز هم نتیجه‌ای در پی نداشت. ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو اعلام کرد که آنها همچنان رایزنی می‌کنند و با هم تصمیم می‌گیرند.

۱۴ آوریل سال ۲۰۲۱، ناتو تصمیمش را درباره تاریخ خروج از افغانستان اعلام کرد. آمریکا نیز گفت که روند خروج از این کشور اول مه آغاز می‌شود و تا ۱۱ سپتامبر پایان می‌یابد. ناتو همچنین اعلام کرد که آنها حین خروج از افغانستان پس از ۲۰ سال متحد عمل می‌کنند.

پس از تصمیم آمریکا برای خروج، عدم اطمینان برای مدتی ادامه یافت. دلیل این امر، تصویر بدبینانه‌ای بود که پس از خروج ناتو و عدم اطمینان در مورد جایگزینی نیرویی برای ماموریت این ائتلاف در گزارش‌های اطلاعاتی مطرح شد. همچنین در حالیکه برخی از اعضای ناتو اعلام کردند که به تصمیم آمریکا در خروج پایبند خواهند بود، برخی کشورها برای مدتی سکوت کردند.

۲۹ آوریل ۲۰۲۱، ناتو اعلام کرد که نیروهای "ماموریت پشتیبانی قاطع" در افغانستان خروج خود را از این کشور آغاز کردند. تا اوت و با خروج سریع نیروهای آمریکایی، طالبان به زودی کنترل افغانستان را به دست گرفت.

این ائتلاف نظامی همچنین به بی کفایتی و ناکامی رهبران سیاسی افغانستان در تسلط سریع و غیرمنتظره طالبان بر این کشور اشاره کرد.  

کاهش سطح تاریخی روابط با روسیه

یکی دیگر از موضوعات مهم در دستور کار ناتو در ۲۰۲۱، روابط با روسیه بود. در حالیکه ناتو در ابتدای سال به دستگیری الکسی ناوالنی، چهره مخالف روسی واکنش نشان داد، فعالیت نظامی روسیه در مرز اوکراین در آغاز ماه آوریل ناتو را نگران کرد.

ناتو از روسیه که ده‌ها هزار سرباز و تجهیزات نظامی را به مرز اوکراین و کریمه فرستاده است، خواست هرچه سریعتر به این حضور نظامی خود پایان دهد. این ائتلاف گزارش داد که این بزرگترین تقویت نظامی روسیه در منطقه از زمان الحاق غیرقانونی کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ محسوب می‌شود.

کی‌یف به دنبال حمایت از سوی ناتو در مواجهه با فعالیت‌های روسیه بود. ناتو بار دیگر به حمایت قاطع خود از تمامیت ارضی و یکپارچگی قلمروی اوکراین تاکید کرد.

در نشست ۱۴ ژوئن ناتو در بروکسل، این ائتلاف نظامی عنوان کرد که روسیه یک تهدید مستقیم است و روابط هم در موضع دفاعی و بازدارندگی و هم گفتگو با این کشور باقی می‌ماند.

درحالیکه روابط بین ناتو و مسکو در پایین‌ترین سطح خود از دوران جنگ سرد است، این ائتلاف نظامی اعتبار عضویت هشت عضو هیات روس را لغو کرده و گفت، آنها افسران اطلاعاتی روسی هستند. مسکو هم در اقدامی تلافی جویانه هیات خود را از ناتو تعلیق کرد و دفتر ارتباطی این ائتلاف را در مسکو بست.

در ماه نوامبر ۲۰۲۱، فعالیت نظامی روسیه در مرز اوکراین بار دیگر مورد توجه قرار گرفت. پس از آنکه گزارش‌های اطلاعاتی ایالات متحده شامل اطلاعاتی مبنی بر افزایش فعالیت‌های نظامی روسیه در مرزها بود، روابط بیش از پیش تیره شد. ناتو حضور خود را در هوا، زمین و دریا در بخش شرقی ائتلاف افزایش داد.

در نشست وزرای خارجه ناتو در ۳۰ نوامبر، این پیام به روسیه داده شد که "اگر مسکو به اوکراین حمله کند، پیامدها و عواقب جدی را باید متحمل شود." در چنین شرایطی، روسیه نیز با تحریم‌های اقتصادی و سیاسی شدید کشورهای غربی مواجه خواهد شد.

در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۱، روسیه یکسری پیشنهاد به واشنگتن و ناتو برای داشتن "تضمین‌های امنیتی" از جمله عدم پیشروی ناتو به سمت شرق و عدم قرار دادن کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق مانند اوکراین و گرجستان در ائتلاف ارائه کرد.

ناتو مخالف تضعیف روابط آمریکا-اتحادیه اروپا

سایر مسائل مطرح شده در دستورکار ناتو خودمختاری استراتژیک اتحادیه اروپا و خیزش چین بود.

از آنجاکه تمایل اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی خود به آمریکا در امور دفاعی و امنیتی به ناتو مربوط می‌شود، تلاش‌ها برای افزایش خود مختاری استراتژیک اتحادیه اروپا از نزدیک در داخل ناتو دنبال شد.

بحث‌های خودمختاری که اخیرا در اتحادیه اروپا تحت عنوان "قطب‌نمای استراتژیک" افزایش یافته و همچنین ایده‌های ایجاد ارتش اتحادیه اروپا و رهایی اروپا از وابستگی خود به ایالات متحده در امور دفاعی، به‌ویژه توسط فرانسه رهبری می‌شد.

سند "قطب نمای استراتژیک" اتحادیه اروپا که انتظار می‌رود در نشست رهبران اتحادیه در مارس ۲۰۲۲ مورد پذیرش قرار گیرد، مورد قبول ناتو نیز است.

ناتو می‌گوید که تضعیف پیوند بین اروپا و آمریکا نه تنها این ائتلاف را تضعیف می‌کند، بلکه اروپا را نیز تجزیه خواهد کرد. استولتنبرگ، دبیرکل ناتو گفت: باید نتیجه گرفت این نه برای اروپا خوب است، نه برای اتحادیه اروپا و نه برای ناتو. بنابراین من به همبستگی استراتژیک اعتقاد دارم.

همچنین ائتلاف نظامی ناتو به مساله ظهور چین توجه زیادی کرده اگرچه این کشور در منطقه جغرافیایی ناتو قرار ندارد.

در سال ۲۰۲۲، تحولات مهم برای ناتو شامل احتمال گفتگو درباره روابط با روسیه، تغییر دبیرکل ناتو و پذیرش یک سند جدید "مفهوم استراتژیک" است.

311311