درک طالبان از دولت همه شمول؛ عبداللطیف نظری چگونه میان طالبان راه یافت؟

درک طالبان از دولت همه‌شمول؛ عبداللطیف نظری چگونه میان طالبان راه یافت؟ 

عبداللطیف نظری از ۱۰ سال پیش در دانشگاه‌های خصوصی افغانستان علوم سیاسی تدریس می‌کند - فیسبوک عبداللطیف نظری

روز شنبه ۴ دی‌ ۱۴۰۰، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، اعلام کرد که هیبت‌الله آخوندزاده، رهبر این گروه، عبداللطیف نظری را به‌ سمت معاون وزارت اقتصاد طالبان منصوب کرده است. نظری از روز یکشنبه، کار خود در این سمت را آغاز کرد.

عبداللطیف نظری که از قوم هزاره است، از ۱۰ سال پیش در دانشگاه‌های خصوصی افغانستان علوم سیاسی تدریس می‌کند. او از دانشگاه تهران مدرک دکترای علوم سیاسی گرفته و تاکنون چندین کتاب در زمینه روابط بین‌الملل، تحولات و مسائل سیاسی منتشر کرده است. او از بنیان‌گذاران دانشگاه خصوصی غرجستان در کابل است و مدتی هم در برخی از رسانه‌های تصویری مجری برنامه‌های تحلیلی بوده است.

در زمان حکومت‌ پیشین افغانستان و دوران ریاست‌جمهوری حامد کرزی و اشرف غنی، عبداللطیف نظری بسیار تلاش کرد به دستگاه دولت وارد شود اما هرگز موفق نشد از یک مامور دون‌پایه در وزارت خارجه پا را فراتر بگذارد. او در انتخابات مجلس سال ۲۰۱۸، از حوزه انتخابیه کابل نامزد شد اما رای نیاورد. یک سال بعد، در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۹ افغانستان، به‌عنوان معاون احمد ولی مسعود، تیم انتخاباتی وفاق ملی را به راه انداخت، اما کمترین رای را به دست آورد و هرچند اشرف غنی در نتیجه یک انتخابات پر از تقلب در سال ۲۰۱۹ رئیس‌جمهور شد، تیم وفاق ملی حتی به‌اندازه حکیم تورسن که یک سیاست‌مدار طنزپرداز است و در دولت‌داری و کار سیاسی هیچ سابقه‌ای ندارد هم در انتخابات رای نیاورد.

دکتر نظری در سال‌های اخیر و به‌ویژه پس از فعال شدن دفتر سیاسی طالبان در قطر، پیوسته با اعضای این گروه از جمله قاری دین‌محمد حنیف، وزیر کنونی اقتصاد، نظرمحمد مطمئن، رئیس کمیته المپیک، و شماری دیگر از اعضای این گروه در تماس بود و بارها نظری در جلسات مرتبط به طالبان که کمیسیون سیاسی این گروه در قطر، دبی و دیگر شهرهای کشورهای منطقه برگزار می‌کرد، حضور داشت.

در سال ۲۰۱۸، زمانی که دولت‌های آلمان و ترکیه برای راه‌اندازی مذاکرات میان هیئت طالبان و دولت پیشین افغانستان تلاش می‌کردند، نشست‌های مرتبط به همین موضوع در استانبول، دوحه و دبی برگزار شد. در این نشست‌ها، معمولا شماری از روزنامه‌نگاران، نویسندگان و تحلیلگران که میان طالبان نفوذ داشتند نیز دعوت می‌شدند. بیشتر این تحلیلگران شبیه وحید مژده که در سال ۱۳۹۸ در کابل ترور شد، در بازگشت از این نشست‌ها، به نفع طالبان تبلیغ می‌کردند.

یک بار از یکی از افراد نزدیک به طالبان در مورد چگونگی شرکت در یکی از این نشست‌ها که در استانبول برگزار شد، پرسیدم. می‌خواستم بدانم چگونه می‌توانم به‌عنوان یک روزنامه‌نگار و برای پوشش گفت‌وگوها در آن نشست شرکت کنم. آن فرد که با طالبان ارتباط نزدیکی داشت و در دولت نخست این گروه، از مقام‌های وزارت خارجه بود، گفت: «در این نشست‌ها تنها کسانی دعوت می‌شوند که بزرگان امارت اسلامی به آن‌ها اعتماد دارند. مثلا دکتر عبداللطیف نظری را ببینید؛ در بسیاری از نشست‌ها دعوت می‌شود، چون در مصاحبه‌ها و برنامه‌های تلویزیونی هیچ مخالفتی با امارت اسلامی ندارد. شما هم اگر این را به امارت ثابت کنید، به نشست‌ها دعوت می‌شوید.»

اکنون که عبداللطیف نظری معاون وزارت اقتصاد گروه طالبان شده است، شماری از منتقدان طالبان تصور می‌کنند این اقدامی در راستای تشکیل یک دولت همه‌شمول است؛ در حالی که نظری از دیرباز با دیدگاه‌های غرب‌ستیزانه طالبان موافق بود و موضع‌گیری‎‌‌های سیاسی‌ او با آنچه طالبان به آن معتقدند، هیچ تضادی ندارد.

از سوی دیگر، سخنگوی طالبان انتصاب عبداللطیف نظری به معاونت وزارت اقتصاد را صرفا با انتشار یک توییت اطلاع داده است. در این توییت گفته شده که نظری به فرمان ملا هیبت‌الله در این مسند گماشته شده است. این در حالی است که سایر مقام‌های این گروه به فرمان ملا محمدحسن آخوند، نخست‌وزیر، منصوب شده‌اند.

انتشار یک توییت در مورد فرمان منسوب به ملا هیبت‌الله، در حالی که هیچ عکسی از فرمان وجود ندارد، تردیدها درباره این انتصاب را افزایش می‌دهد. در چهار ماه گذشته، به جز موارد انگشت‌شمار از جمله انتصاب قاضی‌ها و صدور فرمان در مورد حقوق زنان، سایر دستورها و انتصاب‌ها به فرمان ملا حسن، نخست‌وزیر طالبان، انجام شده‌ است. صدور فرمانی به نام رهبر این گروه برای منصوب کردن یک هزاره در مسندی نه چندان مهم، نشان می‌دهد که طالبان با این کار در پی اهداف دیگری از جمله تطهیر چهره قومیت‌زده و انحصاری دولت خودند.

در مراسم معرفی دکتر نظری که روز یک‎شنبه در محل وزارت اقتصاد برگزار شد، به جز قاری دین‌محمد حنیف، وزیر اقتصاد، و ملا شمس‌الدین شریعتی، معاون وزارت زراعت، هیچ یک از مقام‌های این گروه از جمله معاونان نخست‌وزیر و مسئولان دفتر نخست‌وزیر که معمولا در مراسم معارفه حضور می‌یابند، شرکت نداشتند و در این مراسم، تنها حدود ۱۰ نفر، از جمله چند خبرنگار که برای پوشش رسانه‌ای برنامه به آنجا رفته بودند، حضور داشتند. این نشان می‌دهد که انتصاب نظری در مسند معاونت وزارت اقتصاد که از نهادهای تعطیل و بی‌برنامه در دولت‌های سابق افغانستان و دولت کنونی طالبان است، تنها نمایشی برای تطهیر چهره قومیت‌زده این گروه است.

ملا شمس‌الدین شریعتی، معاون وزارت زراعت، در مراسم معارفه نظری به‌عنوان معاون وزارت اقتصاد، با اشاره با انتقاد از انحصاری بودن دولت این گروه گفت: «امارت اسلامی [طالبان] تلاش دارد خلاهایی را که ملت و جامعه جهانی، آگاهانه یا ناآگاهانه مطرح می‌کنند، پر کند.»

به نظر می‌رسد انتصاب نظری در این مسند، با تلاش و درخواست فراوان قاری دین‌محمد حنیف، تنها تاجیک در میان رهبران طالبان، صورت گرفته است. حنیف از اهالی بدخشان و دانش‌آموخته علوم دینی در مدارس پاکستان است. او در دولت نخست طالبان در سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰ نیز وزیر اقتصاد بود. در ساختار تشکیلات رهبری گروه طالبان که گروهی برخاسته از میان قوم پشتون است، او تنها تاجیک در رده رهبری است.

با گذشت بیش از چهار ماه از سلطه طالبان بر افغانستان و انتقادهای گسترده از انحصاری بودن دولت این گروه، تنها اقدام طالبان برای تشکیل دولت فراگیر به زعم خودشان، انتصاب عبداللطیف نظری در مسند معاونت وزارت اقتصاد بوده که وزیر آن نیز یک تاجیک است. به نظر می‌رسد درک طالبان از دولت همه‌شمول در حد بازی دادن افراد موافق با این گروه در ساختار دولت انحصاری اعلام شده در کابل است.

تاکنون تنها فردی که خارج از ساختار نظامی طالبان در دولت این گروه سمتی دریافت کرده، عبداللطیف نظری است که آن‌هم به لحاظ فکری با طالبان موافق است و در سال‌های اخیر، با کمیسیون سیاسی این گروه در ارتباط بوده است. طالبان تا پیش از این، قاری دین‌محمد حنیف را نمادی از تکثر قومی در این گروه می‌دانستند و حالا از عبداللطیف نظری هم در این زمینه استفاده خواهند کرد.

منبع: مختار وفایی - اينديپندنت فارسی


فیلمها و خبرهای بیشتر در کانال تلگرام پیک ایران