جنبه ابتذال‌گونه رپ، نوجوان را به سمت خودش می‌کشد/ سلیقه نوجوان امروزی بیشتر به سمت راک، رپ و موسیقی‌های خارج از کشور است؟!

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو؛ ریحانه ابراهیمی؛ هندزفری یار گرمابه و گلستان این روز‌های نوجوانان شده. شاید بتوان گفت یکی از موثر‌ترین راه‌های انتقال فرهنگ و سلیقه سازی همین مجرای شنوایی است. شنیدن محتوای مختلف موسیقیایی در نوجوان، رفتار سازی می‌کند، دایره لغاتش را تغییر می‌دهد و حتی شخصیت بزرگسالی‌اش شکل می‌دهد. برای شناخت بیشتر ابعاد سلیقه موسیقیایی نوجوان به سراغ فرزانه غلامی تبار، پژوهشگر حوزه موسیقی و مدیر مسئول رسانه آوای ایرانیان رفتیم و این باره با او به گفتگو پرداختیم.

خبرگزاری دانشجو: ما پیش از این به بررسی سلیقه موسیقیایی نوجوانان در سطح جهان پرداختیم حالا می‌خواهیم بیشتر سلیقه موسیقیایی نوجوانان ایرانی را دنبال کنیم به نظر شما سلیقه موسیقیایی مخاطب نوجوان ایرانی چگونه است و در چه جایگاهی قرار گرفته؟

غلامی تبار: متاسفانه چند معضل اصلی درحوزه شعر و موسیقی وجود دارد اولین معضل قابل توجه در این حوزه بحث شعر و ترانه موسیقی‌ها است که به سمت ابتذال کشیده شده و حتی دیگر قالب شعر گونه نیز ندارند به این‌ها شعر نمی‌توان گفت بلکه این‌ها پاره‌ایی از کلمات هستند که کنار هم قرار گرفته‌اند و فقط به بذله گویی و هجو بسنده کرده‌اند.

سلیقه نوجوان امروزی بیشتر به سمت راک و رپ و موسیقی‌های خارج از کشور رفته و تقریبا دیگرکسی همایون شجریان گوش نمی‌دهد. یک زمانی خواننده‌های ایرانی خارج از کشور برای سلیقه نوجوان کافی بودند ولی الان دیگر آن‌ها نیز جذابیت چندانی برای نوجوان ندارند و مخاطب نوجوان ترجیح می‌دهد بیشتر به خواننده‌های خارجی گوش بدهد و متاسفانه اکثر محتوای خواننده‌های خارجی که نوجوان امروزی گوش می‌دهد درجه بالایی ابتذال به همراه دارد.

خبرگزاری دانشجو: با توجه به اینکه بسیاری از نوجوانان هوادار بند‌های ایرانی هستند وضعیت سلیقه نوجوان در سبک موسیقی پاپ را چگونه می‌توان توصیف کرد؟

غلامی تبار: در بحث آهنگ‌های پاپ می‌توان گفت جوانان ما بیشتر از گروه نوجوانان مخاطب این سبک موسیقی هستند. نوجوان در سبک پاپ به سمت خواننده‌هایی می‌رود که آهنگ‌های آن‌ها بسیار ریتمیک است و شعر و موسیقی آن‌ها هم غالبا عموم پسند بوده. سبک پاپ مورد پسند نوجوان بیشتر اینگونه است که خواننده در قالب یک موسیقی ریتمیک پاره‌ایی از کلمات را کنار هم می‌گذارد و بصورت کاملا عامیانه حرف‌اش را می‌زند و گاهی محتوای مبتذل خودش را در قالب بسیار رنگارنگ و بچه‌گانه به مخاطب عرضه می‌کند و همین باعث جذب مخاطب می‌شود.

متاسفانه آنقدر بحث شعر موسیقی‌ها به سمت ابتذال رفته که می‌توان گفت بعضی خواننده‌ها حرف‌های بسیار ناپسند ذهن خودشان را بصورت شعر گونه در‌می‌آورند و آهنگ سازی و ریتمیک می‌کنند و می‌خوانند و این شعری نیست که اصولی شعری ، صور خیال و قالب داشته باشد.

این سبک خواننده‌ها فقط حرف‌های خودشان را ریتمیک می‌کنند و به مخاطب تحویل می‌دهند. یکی از علل اصلی موفیقت آن‌ها هم این است که بسیار در موضوع آهنگ سازی قوی عمل می‌کنند و در واقع آهنگ ساز‌های موفقی هستند. از طرفی هم اگر بخواهیم در حوزه پاپ به مورد خوبی اشاه کنیم باید بگوییم سیروان خسروی کار‌های خوبی داشت مثل "دوست دارم زندگی رو" که بسیاری از نوجوانان مخاطبش بودند و به علاوه محتوای خوبی هم داشت هر چند که شعرش بسیار قوی نبود و عامه پسند محسوب می‌شد اما مبتذل هم نبود و موجب ایجاد انگیزه در جوان و نوجوان می‌شد. ما در حوزه موسيقي پاپ كارهاي خوب هم داريم اما تمايل نوجوانان به سبك هاي ديگر موسيقي مخصوصا موسيقي هاي خارجي بيشتر است.

به عقیده من بحث فیلترینگ در این موضوع نیز بسیار موثر بوده و این کار باعث ایجاد حساسیت بیشتر شده. شاید اگر این حساسیت‌ها ایجاد نمی‌شد مخاطب به این میزان به سمت موسیقی‌های مبتذل نمی‌رفت. از نظر بحث سواد رسانه‌ایی فیلتر کردن تلگرام و یا محدود کردن اینستاگرام عملی کاملا غیر‌حرفه‌ایی است و عمل فیلترینگ باعث می‌شوند کنجکاوی نوجوان بیشتر برانگیخته شود و به سمت نصب فیلترشکن حرکت کند و در ذهنش می‌گوید لابد یک چیزی در این فضا وجود دارد که فیلتر شده.

ضعف اینجاست که مسئولان بجای ارائه دادن کار قوی به مخاطب و حمایت از خواننده‌های داخلی و هم چنین کمک به پیشرفت و قوی کردن آن ها به سمت حساس کردن فضا می‌روند و از آن سمت هم اشعار ضعیف و کار‌های مبتذل بسیار سریع مخاطب را جذب می‌کنند.

خبرگزاری دانشجو: یکی از ماهیت‌های رپ بحث اعتراضی بودن آن است؛ به نظر شما گرایش نوجوان به سمت موسیقی رپ به این دلیل است؟

غلامی تبار: نوجوان امروزی برای ماهیت اعتراض گونه رپ به سمتش نمی‌رود بلکه بیشتر جنبه ابتذال گونه رپ نوجوان را به سمت خودش می‌کشد. متاسفانه در جامعه ما این فرهنگ سازی صورت نگرفته و یا در مباحث سواد رسانه‌ایی مطرح نکرده‌اییم که هر محتوایی ارزش شنیدن ندارد و گوش ما ارزش‌مند است. وقتی مخاطبی که ما سلقیه موسیقایی‌اش را نساخته‌اییم و پرورش نداده‌اییم در برابر انبوهی از موسیقی‌ها قرار می‌گیرد متاسفانه به سمت گوش دادن هر محتوایی می‌رود و کم کم سلیقه موسیقیایی‌اش بر اساس همین محتوا‌ها شکل می‌گیرد. فرهنگ سازی که ما در داخل کشور انجام نداده‌اییم را آن‌ها به راحتی انجام می‌دهند و مخاطب ما به سمت خودشان جذب می‌کنند ما هم هیچ کاری از دستمان برنمی‌آید.

حتی والدین هم به علت اینکه برایشان فرهنگ سازی نشده و سواد رسانه‌ایی کافی ندارند، نمی‌دانند چطور باید گوشی همراه فرزندشان را هدایت کنند تا او هر محتوایی را گوش ندهد؛ البته سلیقه موسیقیایی والدین نیز فاخر نیست.

متاسفانه صدا و سیما، خبرگزاری‌ها و فضای مجازی ما در بحث محتوایی هیچ اقدامی نکرده‌اند و فضا از نظر محتوا بسیار ضعیف است و طبیعی است مخاطب وقتی خوراک خوب ندارد هر خوراکی که دم دستش باشد را گوش می‌دهد. در پر ببینده‌ترین برنامه‌های صدا و سیما از پیش‌پا افتاده‌ترین موسیقی‌ها استفاده شده که از لحاظ شعر و محتوا و... قابل پذیرش نیستند و همین‌گونه است که سطح سلیقه موسیقیایی نوجوان و مخاطب پایین می‌آید و شاید بتوان گفت ما خودمان بستری فراهم کردیم که سلیقه مخاطب این‌گونه شود و به سمت موسیقی‌های مبتذل حرکت کند.

خبرگزاری دانشجو: ما در زمینه موسیقی نواحی و اقوام بسیار غنی هستیم به نظر شما این سبک موسیقی هم می‌تواند برای مخاطب نوجوان جذاب باشد و او را به سمت گوش دادن این سبک بکشاند؟

غلامی تبار: ما در زمینه موسیقی نواحی و اقوام، موسیقی شیرازی، موسیقی آذربایجانی، موسیقی بندری و ... بسیار می‌توانیم موفق عمل کنیم و مخاطب نوجوان را جذب کنیم برای مثال کنسرت های آقای شهریاری بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرد زیرا به این فرد بال و پر داده شده است. اما متاسفانه به هیچ کدام از موسیقی‌های نواحی و موسیقی اقوام ایرانی ما پرداخته نشده و اگر به نحو احسن به این موضوع پرداخته شود مشخص می‌شود که هر کدام از این نواحی چه حوزه وسیعی دارد و به چه میزان می‌تواند مخاطب جذب کند. با اهمیت دادن و بال و پر دادن به موسیقی نواحی به راحتی می‌توانست سطح سلیقه موسیقیایی نوجوانان را بالا برد. برای مثال اگر در جشنواره فجر به موسیقی نواحی بیشتر توجه می‌شد و برای این سبک موسیقی اجرا در نظر می‌گرفتند و یا در تلویزیون و فضای مجازی بهای بیشتری برای این سبک قائل می‌شدند شاید الان موسیقی نواحی در جایگاه بسیار بهتری قرار داشت.

خبرگزاری دانشجو: به نظر شما اگر موسیقی نواحی در قالب‌های جدید مانند رپ و غیره خوانده شود می‌تواند مخاطب بیشتری را جذب کند؟

غلامی تبار: موسیقی نواحی خودش به این میزان جذابیت و زیبایی دارد که شاید بتوان گفت نیازی به تغییر قالب هم نداشته باشد. برای مثال محسن شریفیان موسیقی بوشهری را به عرصه آورد و شما دیدید که چقدر هم طرفدار پیدا کرد حتی اگر موسیقی نواحی در همان قالب اصیل خودش هم کار شود و خوب ارائه شود بسیار موفق خواهد بود.

چند سال پیش آقای شریفیان قطعه‌ایی پاپ بوشهری را از خواننده‌ایی به نام آقای زارع برای ما ارسال کردند که بسیار زیبا و لطیف بود اما متاسفانه موفق نشد؛ چون هیچ کس از ایشان حمایت نکرد. مافیای موسیقی ما بر اساس چهره هنرمند و هم چنین سود خودش برنامه ریزی می‌کند و موسیقی را دست گرفته‌. به نظر من تاثیر‌گذار‌ترین حوزه در فرهنگ، موسیقی است که متاسفانه مغفول مانده و کسی به آن توجه نمی‌کند. اگر به موضوع موسیقی توجه شایانی می‌شد می‌توانست کاملا فرهنگ نوجوانان را به وسیله آن تحت تاثیر قرار داد.