انتقاد هنرمندان از تشدید سانسور و محدودیت در دولت ابراهیم رئیسی

انتقاد هنرمندان از تشدید سانسور و محدودیت در دولت ابراهیم رئیسی

• علی مصلح
• روزنامه‌نگار

۹ ساعت پیش

منبع تصویر، ISNA

دولت ابراهیم رئیسی که از زمان روی کار آمدن با چالش‌های اقتصادی و سیاسی مانند تورم، مذاکرات مربوط به پرونده هسته‌ای، افزایش قیمت ارز، سقوط بورس و حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی روبرو بوده است، در عرصه فرهنگ هم درگیر انتقاداتی شده که با گذشت زمان بیشتر می‌شود.

این انتقادها که حتی قبل از تشکیل کابینه آغاز شده بود، چند ماه بعد از تشکیل دولت شدیدتر هم شده و حالا صدای اعتراض هنرمندان عرصه‌های مختلف از گوشه و کنار بلند است.

سابقه این اعتراض‌ها و انتقادها به زمان انتشار برنامه‌های محمدمهدی اسماعیلی برای رای اعتماد گرفتن از مجلس برمی‌گردد. آقای اسماعیلی در متنی که به عنوان برنامه‌های خود منتشر کرد، از وضعیت فرهنگی ایران به شدت انتقاد کرده و خواهان تغییر این وضعیت شده بود.

• ۲۰۰ سینماگر ایرانی: سانسور به دیواره‌ای مرگبار برای سینمای ایران تبدیل شده
• در سینمای ایران چه می‌گذرد؟
• دردسرکلاه‌گیس در سینما و تلویزیون ایران؛ از توقیف تا اما و اگرهای مراجع
• بهرام بیضایی: سینما، بهمن مفید را حرام کرد

او در حوزه سینما به مواردی مانند "تولید فیلم‌های ضد ارزش، غیر انقلابی و غیر اخلاقی با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد، عدم اتخاذ موضع شفاف و برخورد در برابر فعالیت محکومین امنیتی و چهره‌های سینمایی همسو با اهداف دشمنان، اعطای کمک‌های مالی به تولیدات سینمایی ناهمسو با انقلاب اسلامی" اشاره کرده بود که با واکنش برخی صنف‌های سینمایی مواجه شد.

'چرا تعیین تکلیف می‌کنید؟'

هرچند آقای اسماعیلی از مجلس رای اعتماد گرفت و کار خود را به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز کرد اما انتقاد از اظهار نظرهای او، منصوبانش و افراد همسو با دولت در چهار ماه گذشته ادامه داشته و به تدریج لحن انتقادی هنرمندان تندتر شده است.

ابتدای هفته گذشته، نامه سرگشاده منوچهر محمدی، تهیه‌کننده فیلم‌هایی مانند: بازمانده، از کرخه تا راین و مارمولک خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شد که جلوگیری از اکران فیلم کمدی "چپ، راست" را به باد انتقاد گرفت و نوشت از وزارتخانه تحت نظر اسماعیلی "جز دروغ و جعلیات" چیزی ندیده است.

منبع تصویر، FARARU

توضیح تصویر،

محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران

آقای محمدی که در دهه ۱۳۷۰ مدیرکل نظارت و ارزشیابی معاونت امور سینمایی وزارت ارشاد بوده، با متهم کردن وزیر ارشاد به آنچه "ترس و زبونی" خواند، در این نامه خطاب به او گفت، شأن وزارت فرهنگ و ارشاد را "به قدری خوار و خفیف کرده‌اید که با آب هفت دریا پاک شدنی نیست."

از پادکست رد شوید و به خواندن ادامه دهیدپادکستبه عبارت دیگر

گفتگو با چهره‌های سیاسی، هنری و ادبی از تلویزیون فارسی بی بی سی.

برنامه ها

پایان پادکست

روز پنجشنبه هفته گذشته هم رسانه‌های ایران حرف‌های انتقادی فاطمه معتمد آریا، بازیگر سینما و تلویزیون و حسین علیزاده، آهنگساز برجسته را منتشر کردند که در اولین کنسرت حضوری موسیقی در ایران بعد از همه‌گیری کرونا از اظهار نظرها درباره محدودیت موسیقی انتقاد کردند.

خانم معتمدآریا با اشاره به کسانی که "حرف بستن یا شکستن موسیقی" را می‌زنند، پرسید مگر چنین چیزی ممکن است؟ آقای علیزاده هم با ابراز تعجب از صحبت‌های یکی از نمایندگان اصولگرای مجلس که خواستار جلوگیری از ورود آلات موسیقی به ایران شده بود، از این افراد که "با به دست آوردن یک جایگاه کوچک، حرف های بزرگ" می‌زنند و برای مردم و موسیقی "تعیین تکلیف، می‌کنند، انتقاد کرد.

کاظم موسوی، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس روز ۲۲ آذر با واردات سازهای موسیقی به کشور مخالفت کرده و گفته بود اگر افرادی به دنبال آلات موسیقی هستند، "می‌توانند از ایران بروند."

این اظهار نظر بلافاصله با واکنش داریوش پیرنیاکان، آهنگساز و رئیس هیات مدیره خانه موسیقی مواجه شد که در ویدیویی خطاب به این نماینده مجلس گفت: "ما هنرمندان میزبانان تاریخیم. آنهایی که رفتنی هستند شما هستید، نه ما."

دولت جدید، محدودیت‌های جدید

بیشترین انتقادات هنرمندان از عملکرد فرهنگی دولت سیزدهم به سینما برمی‌گردد. تعداد قابل توجهی از سینماگران در انتخابات ریاست جمهوری سال‌های ۱۳۹۲ و ۹۶ از حسن روحانی حمایت کرده بودند. آنها در چهار سال اخیر در شبکه‌های اجتماعی با اعتراض کاربرانی مواجه بودند که می‌خواستند این هنرمندان پاسخگوی عملکرد ضعیف دولت باشند و از سوی دیگر طی چهار ماه گذشته با دولتی مواجه شده‌اند که می‌خواهد محدودیت‌ها و سانسور را تشدید کند.

محمد مهدی اسماعیلی که شانزدهم آبان در برنامه زنده شبکه یک تلویزیون ایران شرکت کرده بود، با اشاره به فیلم‌های در نوبت دریافت پروانه نمایش گفته بود که خود را موظف می‌داند همه این فیلم‌ها را ببیند و در ادامه با بیان این جمله که "من حاضر نیستم فیلمی را با خانواده‌ام ببینم، چطور می‌توانم اجازه بدهم که مردم ما این فیلم ببینند؟" خبرساز شد. واکنش‌های منفی به این اظهار نظر باعث شد او یک روز حرف‌هایش را اصلاح کند و بگوید فقط "تعداد محدودی" از فیلم‌ها را نمی‌تواند با خانواده ببیند.

روز ۲۹ آبان محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی وزارت ارشاد که به دیدار نمایندگان مجلس رفته بود، وعده داد که در دولت جدید دیگر برای "فیلم مبتذل و سخیف" مجوز صادر نخواهد شد.

بیژن نوباوه، نماینده مجلس که اواخر آبان با حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عضویت شورای پروانه نمایش فیلم‌های سینمایی منصوب شده بود، از همان ابتدا اعلام کرد ۳۰ فیلم "مسئله‌دار" از دولت قبل مجوز نمایش گرفته و اگر دولت جدید مجوز این فیلم‌ها را باطل نکند، وزیر ارشاد به مجلس "احضار" خواهد شد. او گفت هنوز در جلسات شورای پروانه نمایش شرکت نکرده و تهدید کرد "اگر این وضع بخواهد ادامه پیدا کند" در جلسات بعدی هم شرکت نخواهد کرد.

حرف‌های نوباوه با واکنش صنف‌های سینمایی مواجه شد. اتحادیه تهیه‌کنندگان سینمای ایران او را به "جوسازی" متهم کرد و خواست اسامی این ۳۰ فیلم را اعلام کند. کانون کارگردانان سینما هم با انتشار بیانیه‌ای به "نگاه یکسویه، ساده‌انگارانه و توهین‌آمیز" این نماینده مجلس اعتراض کرد.

آغاز توقیف و ''''اصلاح ''''

اما به نظر می‌رسد این اعتراض‌ها تاثیری بر اراده مسئولان وزارت ارشاد برای ایجاد محدودیت‌های بیشتر نداشته است. در هفته‌های اخیر اخباری درباره "اصلاح" دوباره فیلم‌های در نوبت اکران بعد از دریافت پروانه نمایش منتشر شده است.

ابتدا بهرام رادان، تهیه‌کننده "گربه سیاه" یک روز مانده به اکران این فیلم خبر داد که نمایش عمومی آن دو هفته به تاخیر می‌افتد. برخی رسانه‌ها این فیلم را در فهرست آثاری قرار داده بودند که وزارت ارشاد خواستار حذف صحنه‌های دیگری از آنها شده است. البته رادان هیچوقت این شایعه را تایید نکرد.

اما روز ۲۷ آذر جواد نوروزبیگی تهیه‌کننده فیلم "بی‌همه‌چیز" که خود سابقه عضویت و فعالیت در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را دارد، خبر داد بعد از دریافت پروانه نمایش از دولت دوازدهم، شورای پروانه نمایش دولت جدید هم فیلم را بررسی کرده و سه روز قبل از اکران سه مورد ممیزی دیگر به او اعلام شده که آنها را اعمال کرده است.

این تهیه‌کننده گفت با وجود این،‌ حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی برای نمایش فیلم بی‌همه‌چیز در سالن‌های سینمای خود خواستار حذف یک مورد دیگر هم هست که او زیر بار نخواهد رفت.

یک روز بعد، محمدرضا فرجی، مدیرکل دفتر نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی اعلام کرد که فیلم کمدی "چپ، ‌راست" به کارگردانی حامد محمدی و تهیه‌کنندگی منوچهر محمدی که قرار بود از اول دی اکران شود، برای نمایش عمومی نیاز به اصلاح دارد و این اصلاحات در دولت قبل هم به سازندگان گفته شده ولی هنوز اعمال نشده است. همین اظهار نظر باعث شد که منوچهر محمدی نامه سرگشاده به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بنویسد و به صراحت از صدور پروانه نمایش این فیلم خبر بدهد و مسئولان سینمایی را به "دروغگویی" متهم کند.

یکی از خبرگزاری‌های ایران روز ۲۹ آذر خبر داد، هر فیلمی فارغ از این که مجوز نمایش دریافت کرده یا نه، پیش از اکران باید توسط کمیته‌ای سه نفره که محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی آن را تشکیل داده، یک بار دیگر بازبینی و تایید شود. این خبر از طرف حبیب ایل‌بیگی، معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی تایید شد. او البته اضافه کرد که تهیه‌کنندگان سینما در جریان تشکیل این کمیته بودند و از آن "استقبال" کرده‌اند.

به نظر می‌رسد بازگشایی سینماها و دورخیز تعداد زیادی از فیلم‌های در صف اکران که در دو سال گذشته تولید شده‌اند و به دلیل شیوع کرونا و تعطیلی یا کم‌رونفی سینماها فرصت نمایش نداشته‌اند، در هفته‌های پیش رو وزارت فرهنگ و ارشاد دولت سیزدهم را با چالش‌های بیشتری از این دست مواجه خواهد کرد.

ضمن این که تا برگزاری جشنواره فیلم فجر هم فقط چند هفته باقی مانده و شایعه توقیف برخی فیلم‌ها که برای نمایش در این رویداد سینمایی انتخاب نشده‌اند، پخش شده است. زبان هنرمندان و بخصوص سینماگران به انتقاد و اعتراض باز شده و مسئولان این وزارتخانه باید خود را برای انواع و اقسام بیانیه‌ها و نامه‌ها و مصاحبه‌های اعتراضی در نکوهش "سانسور" آماده کنند.