طرح یارانه بنزین برای همه، برنامه دست بردن پنهانی در جیب مردم

 طرح یارانه بنزین برای همه، برنامه دست بردن پنهانی در جیب مردم 

دولت برنامه مشخصی برای اجرای طرح بنزینی خود دارد، اما ترجیح می‌دهد آن را به‌صورت کلی بیان کند-عکس از تجارت‌نیوز

عده‌ای اعتقاد دارند قیمت بنزین آزاد با اجرای طرح تخصیص سهمیه بنزین به هر شهروند، به قیمت فوب خلیج‌فارس یعنی حدود ۲۰ هزار تومان خواهد رسید.

عده‌ای دیگر هم می‌گویند در این طرح دولت بدون آنکه نیاز به گران کردن بنزین داشته باشد، با دست بردن در میزان سهمیه‌ها، درآمدی نزدیک به ۱۵ هزار میلیارد تومان خواهد داشت و این اقدام گام نخست برای گران شدن بدون سروصدا بنزین در سال آینده است.

پس از اعلام خبر یارانه‌ای و بنزینی «محسن رضایی» و اجری این طرح به‌صورت پایلوت در جزایر کیش و قشم، داغ شدن بازار تایید و تکذیب‌های مقامات عالی اقتصادی دولت، تنها نشان اختلاف‌ بر سر مسئولیت اطلاع‌رسانی نبود. بلکه اهمیت بار روانی گران شدن و هر تغییری در عرضه بنزین و شکل انتشار جزئیات آن در جامعه باعث شد، کار تا احتمال استعفا خاندوزی وزیر اقتصاد و تاکید رئیسی بر رهبری تیم اقتصادی دولت توسط محمد مخبر پیش برود.

با این حال طی هفته گذشته با توجه به حساسیت‌ها و گمانه‌زنی‌ها، مسئولین بسیاری ین از جمله فریدون حسنوند رئیس کمیسیون انرژی مجلس در مورد طرح تخصیص سهمیه بنزین تاکید کردند: «افزایش قیمت بنزین در بودجه ۱۴۰۱ اصلاً در کار نیست.»

حسنوند گفت این طرح یک ایده ناقص است که وزیر نفت برای ارائه توضیح در مورد آن به مجلس دعوت شده و باید در موردش رفع ابهام شود. اما گفته می‌شود اجرای طرح تخصیص سهمیه‌بندی بنزین که محسن رضایی معاون اقتصادی رئیس‌جمهور برای اولین‌بار در مورد آن صحبت کرد در نشست اقتصادی سران قوا تأیید و تصویب شده است.

حساسیت‌ها در مورد بنزین و هرآنچه که به افزایش یا کاهش قیمت آن مربوط شود مخصوص دیروز و امروز نیست. طی دو دهه گذشته و به‌خصوص پس از افزایش قیمت بنزین در سال ۹۸ باعث برانگیخته شدن واکنش اجتماعی و اعتراض‌های مردمی شده است. طرح «بنزین برای همه» دولت ابراهیم رئیسی با خاطره تکرار این واکنش‌هاست که حساسیت بسیاری را در جامعه برانگیخته است.

طرح بنزینی جدید سران قوا در نظر افکارعمومی چند ایراد عمده دارد؛ شفاف نیست، دولت تلاش دارد بااحتیاط زیاد در مورد آن بحث کرده و اطلاع رسانه کند و کارشناسان و مردم نسبت به آن خوش‌بین نیستند. به همین دلیل با حساسیت فراوان اخبار آن روزانه در جامعه دنبال می‌شوند.

شاید تاثیر مجموعه همین اخبار و حساسیت‌ها بود که باعث شد سخنگوی دولت ابراهیم رئیسی پس از بالاگرفتن رد و تایید اخبار بنزینی و یارانه‌ای با کنایه به حسن روحانی در مورد «امنیتی بودن تصمیم‌سازی‌ها و ناهماهنگ بودن مجریان طرح‌های اقتصادی دولت قبل»، صراحتا اعلام کند خبر تخصیص بنزین و برنامه جدید سهمیه‌بندی در کیش و قشم صرفا آزمایشی است و ربطی به تغییر قیمت‌ها نداشته و دولت جدید چیز محرمانه‌ای ندارد.

کارشناسان اقتصادی اما در روزهای گذشته با طرح محاسباتی ادعا کرده‌اند، دولت رئیسی با تغییر نظام سهمیه‌بندی بنزین به دنبال برداشتن گام نخست در افزایش قیمت بنزین، بدون تغییر قیمت در صورت اجرای نظام جدید سهمیه‌بندی است. کاری که در همان ابتدا بیش از ۱۴ هزار میلیارد تومان از باری مالی برای تامین یارانه بنزین کم خواهد کرد. به همین دلیل مقام‌های عالی اقتصادی تلاش دارد با طرح بحث‌های کلی به حساسیت جامعه در این خصوص دامن نزند.

این افراد اعتقاد دارند با تغییر نظام سهمیه از ۶۰ لیتر به‌ازای هر خانوار، به ۱۵ لیتر به‌ازای هر شهروند باتوجه‌به وجود ۲۷ میلیون کارت سوخت فعال در کشور، دولت موفق به‌ صرفه‌جویی ۴ میلیارد و ۶۸۰ میلیون لیتری بنزین ۱۵۰۰ تومانی و عرضه آن به قیمت ۳ هزار تومان خواهد شد که مابه تفاوت آن چیزی معادل همان مبلغ ۱۴ تا ۱۵ هزار میلیارد تومان است.

نظر وزیر نفت جواد اوجی نیز دراین ‌بین روشنگر این بود که دولت برنامه مشخصی برای اجرای طرح بنزینی خود دارد، اما ترجیح می‌دهد آن را به‌صورت کلی بیان کند.

اوجی با اینکه موضوع افزایش قیمت بنزین را منتفی دانست، بدون آنکه به تاثیر تغییر نظام سهمیه‌بندی بر سهم نهایی هر خانوار از یارانه سوخت اشاره کند، گفت: «برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین وجود ندارد و ما می‌خواهیم یارانه‌ای که در اختیار خودرو قرار می‌دهیم را در اختیار اشخاص قرار دهیم.»

طرح تخصیص یارانه بنزین به هر شهروند به‌جای خودرو که بر خلاف نظر محسن رضایی، رئیس کمیسیون انرژی مجلس می‌گوید حتی اجرای آزمایشی آن باتوجه‌ به ابهامات موجود به سال جاری نخواهد رسید همان طرح کم‌شدن سبد سهمیه یارانه سوخت مردم است بدون آنکه به‌طور دقیق متوجه بار مالی آن بر جامعه شوند.

احتمالا به همین دلیل خاندوزی وزیر اقتصاد هم انتشار و بازتاب خبر نظام جدید سهمیه‌بندی بنزین را نادرست دانست. خبری که به نظر او اگرچه اصلش صحت دارد، اما شرح ونحوه انتشار آن ایراد داشته است.

موضوع وقتی جالب‌تری می‌شود که یادآور شویم ۳۰ آذرماه سرپرست معاونت فرهنگی - اجتماعی سازمان منطقه آزاد کیش ضمن تکذیب افزایش قیمت بنزین ادعا کرده بود اظهارات بعضی نمایندگان مجلس و کسانی که بر اجرای «پایلوت» طرح در کیش و قشم صحبت کرده‌اند نشان از اطلاع نداشتن آنها در خصوص طرح تخصیص بنزین بر اساس کد ملی دارد.

حالا با مرور مجدد همه این مطالب روشن است نه تنها مردم بلکه بعضی مسئولان و مجلسیان هم اطلاع دقیق و روشنی از ابعاد طرح «بنزین برای همه ندارند» و کسی نمی‌داند جزئیات طرحی که در جلسه سران قوا برای بنزین مصوب شده چیست. در این شرایط ظاهرا مسئولان عالی نظام و مدیران عالی اقتصادی دولت حتی مجلس را برای آگاهی از جزئیات طرح خود باتوجه‌به احتیاط‌ها، محرم ندانسته‌اند.

نحوه خریدوفروش سهمیه بنزین به هر شهروند هم نکته دیگری است که کارشناسان اقتصادی به‌عنوان ابهام در این طرح به آن اشاره کرده‌اند و معتقدند می‌تواند نظام عرضه و تقاضای سوخت را به هم بزند.

از سوی روشن نیست آیا تغییر نظام عرضه بنزین مانند تغییر قیمت حامل‌های انرژی نیاز به مصوبه مجلس دارد یا نه؟ اگر نیاز به این مصوبه دارد باتوجه‌به پیش‌بینی نشدن بار هزینه و یا درآمد آن در بودجه ۱۴۰۱، چه سهمیه بنزین طبق اعلام بدون تغییر قیمت، ۱۵ لیتر برای هر شهروند باشد که درآمد مازاد برای دولت خواهد داشت. چه ۲۰ لیتر باشد که بار مالی اضافه پیش‌بینی‌نشده برای دولت دارد، چگونه بدون اطلاع کامل مجلس انجامش شدنی است.

در پاسخ به سؤال نخست متولیان امر ادعا می‌کنند که قیمت فروش بنزین بر اساس نظام متشکل عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌شود. مسئله‌ای که باتوجه‌به وضعیت بازارهای دیگری که نظام عرضه و تقاضا در آن بر اساس تنظیم دولتی انجام می‌شود، مانند بازار ارز و برخی اقلام اساسی، نمی‌توان امیدوار بود که بازار متشکل و قابل‌کنترل مدنظر دولت برای سوخت شکل‌گرفته و قابل‌کنترل باشد.

از طرفی بیان این مسئله که نفروختن بنزین توسط مردم منجر به تبدیل‌شدن خودبه‌خود آن به مابه‌التفاوت ارزش ریالی خواهد شد، نیز به‌خصوص پس از تغییر قیمت سوخت بعید است شدنی باشد.

شرط مبادله و پس‌انداز سهمیه بنزین و تبدیل‌شدن آن به دارایی قابل‌خرید و فروش مردم، دیگر به‌طور قانونی اختیار تبدیل خودسرانه آن به ارزش ریالی را از دولت می‌گیرد. ضمن آنکه در صورت شکل گرفتن بازارسیاه سوخت با نرخ‌های بالاتر از یارانه تخصیص‌یافته، در صورت تغییر قیمت بنزین، یا باید کل مکانیسم پرداخت یارانه و سهمیه‌بندی را عوض کرد، یا اینکه این طرح را تعطیل کرد.

بعضی در این میان معتقدند «سرمایه‌گذاری در خرید و نگهداری سهمیه» خود جذاب و مصون از تورم برای مردم است. اما بدون درنظرگرفتن نظر مجلس و در شرایطی که مردم و کارشناسان و حتی بسیاری از مقامات عالی اقتصادی دولت نیز تعریف مشخصی از این طرح ندارند. بیشتر به نظر می‌آید نگاه نظام به یارانه سوختی که در حال حاضر پرداخت می‌شود، پول ازکف‌رفته حکومت است که با طرحی مرحله‌ای و پله‌پله باید شرایط لازم برای بازگشت آن به جیب دولت فراهم شود.

به همین دلیل با وجود انکارهای دولت، با درنظرگرفتن اعداد و ارقام می‌توان گفت؛ طرح تخصیص یارانه سوخت به هر شهروند، برنامه‌ای برای دست بردن پنهانی در جیب مردم است.

منبع: داریوش معمار روزنامه‌نگار-ایندیپندنت ‌فارسی


فیلمها و خبرهای بیشتر در کانال تلگرام پیک ایران