مخفی‌کاری واشنگتن در عراق/ بازاستقرار نظامیان آمریکایی یا خروج؟

خبرگزاری مهر-گروه بین الملل: دو سال پیش در سیزدهم دی ماه، دولت تروریست آمریکا، سپهبد سردار سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به همراه «ابومهدی المهندس»، جانشین فالح الفیاض رئیس حشد شعبی در فرودگاه بغداد به شهادت رساند. پارلمان عراق دو روز بعد از این اقدام تروریستی، به طرح اخراج نیروهای آمریکا از عراق رأی مثبت داد.

به دنبال این مصوبه پارلمان، دولت عراق تحت فشار شهروندان و احزاب سیاسی این کشور وارد سلسله گفت‌وگوهایی تحت عنوان گفت‌وگوهای راهبردی با آمریکا شد و بعد از چهار دور گفت‌وگو، دو کشور به توافق رسیدند که تا پایان سال ۲۰۲۱ به حضور نیروهای رزمی آمریکایی در عراق پایان دهند.

روایت دولت عراق از خروج نظامیان آمریکایی

مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق پایان مأموریت‌های نظامی نیروهای ائتلاف بین‌المللی و تکمیل خروج آنها از این کشور را اعلام کرد و افزود: بر اساس نتیجه گفت‌وگوهای راهبردی با آمریکا، نقش ائتلاف به مشورت و پشتیبانی محدود شده است.

سرتیپ «یحیی رسول»، سخنگوی فرمانده کل نیروهای مسلح عراق هم اعلام کرد: در حال حاضر هیچ نیروی رزمی ائتلاف بین‌المللی در عراق حضور ندارد. نیروهای خارجی که در حال حاضر در عراق هستند مستشارانی هستند که کارشان ارائه مشورت و آموزش نیروهای عراقی و تجهیز و مبادله اطلاعات امنیتی است.

رسول تأکید کرد که این نیروها در پایگاه‌های عین الاسد و الحریر حضور دارند و تعیین دقیق شمار آنها بر عهده فرماندهی نظامی عراق با هماهنگی ائتلاف بین‌المللی است و همه فعالیت‌های آنها با هماهنگی ستاد عملیات مشترک است.

موضع‌گیری رهبران شیعی

هادی العامری، رئیس ائتلاف الفتح تاکید کرد: باید همه پایگاه‌ها و مراکز نظامی عراقی به خصوص پایگاه حریر و عین الاسد که تحت اختیار نیروهای خارجی بود، به ارتش عراق و یا دستگاه‌های امنیتی تحویل داده شود.

وی افزود: هر گونه نیازی به مستشاران، مربیان و تکنسین‌ها باید از سوی فرماندهان عالی‌رتبه نظامی به صورت دقیق برآورد شود (شمار این افراد، تخصص‌ها، مکانی که بدان‌ها نیاز است) همچنین دلایل آن به شکلی روشن بیان شود و بر اساس توافقی مکتوب میان دولت عراق و آمریکا و طبق قوانین جاری عراق باشد.

هادی العامری تاکید کرد: ورود و خروج همه مستشاران، مربیان نظامی و تکنسین‌ها باید بر اساس قوانینی باشد که احترام به حاکمیت عراق را تضمین کند. باید حاکمیت کامل عراق بر حریم هوایی خود تحقق یابد ورود و خروج همه مستشاران، مربیان نظامی و تکنسین‌ها باید بر اساس قوانینی باشد که احترام به حاکمیت عراق را تضمین کند. باید حاکمیت کامل عراق بر حریم هوایی خود تحقق یابد.

مقتدی صدر رهبر جریان صدر عراق در بیانیه‌ای رسمی تاکید کرد که پایان مأموریت رزمی نیروهای خارجی در عراق وقتی رسمیت خواهد یافت که شرط‌هایی برآورده شود و از جمله آنها این است که در درخواستی رسمی از شورای امنیت پایان حضور آنها در این شورا تصویب شود.

او افزود که باید مقر حضور این نیروها و پایگاه‌های نظامی که در اختیار آنها بوده تخلیه شود و «فقط» به ارتش عراق واگذار شود ضمن اینکه باید مسئولیت‌های آنها طی یک سیاهه روشن تعیین شود و این سیاهه نقض نشود.

صدر همچنین تأکید کرد: باید مشخص شود که دقیقاً چه تعداد نیروهای خارجی در چه تخصصی مشغول فعالیت هستند و تردد آنها به داخل و خارج کشور بر اساس قوانین دیپلماتیک کشور باشد. هرگونه حمایت لجستیک و امنیتی از آنها باید بر عهده دولت عراق باشد و هیچ طرف خارجی حق دخالت در این زمینه را ندارد. عراق کشوری با حاکمیت ارضی کامل است و هر توافقی که خلاف این اصل باشد باطل است و این مقدمه پایان حضور کامل نیروهای خارجی از جمله مستشاران در آینده خواهد بود. هر گونه حضور نظامی امنیتی درون سفارت آمریکا ممنوع است و نیروهای عراقی باید رسماً مسئولیت امنیت این سفارت را بر عهده داشته باشند.

بازاستقرار یا خروج؟

باوجود اظهار نظرهای مطرح شده از سوی مقامات عراقی اما موضوعی که قابل توجه است سخنان ژنرال مکنزی فرمانده تروریست‌های آمریکایی در منطقه است که از بقای نظامیان گفته و به عبارت دیگر این اظهارنظر گواهی بر تصنعی بودن خروج است و نشان از حضور بلند مدت نظامی آمریکا در عراق دارد. این موضع‌گیری حاکی از قصد نداشتن آمریکا برای خروج از عراق دارد. نمی‌توان اظهارات مکنزی را سرخود و موضع شخصی او تلقی کرد.

برخی کارشناسان امور راهبردی تاکید دارند که خروج آمریکا از عراق آنگونه که برخی تصور می‌کنند کامل نیست. به اعتقاد این کارشناسان، در واقع آنها با پایگاه‌های نظامی خود به ویژه الحریر و عین الاسد اوضاع را رصد می‌کنند. این به مثابه بازاستقرار این نیروها است نه خروج.

آنچه که از مجموع اقدامات آمریکا به دست می‌آید این است که حضور نظامی این کشور در خاک عراق مسأله‌ای پیچیده‌تر از تصور است. اقدامات آمریکا همسایگان عراق را هم تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، مانند سرقت نفت و گندم سوریه و انتقال آنها به پایگاه الحریر اربیل و یا جابجایی و پناه دادن و تجهیز شبه نظامیان قسد و داعش در مرز سوریه و عراق که نه تنها امنیت این دو کشور را بلکه منطقه را تهدید می‌کند آنچه که از مجموع اقدامات آمریکا به دست می‌آید این است که حضور نظامی این کشور در خاک عراق مسأله‌ای پیچیده‌تر از تصور است. اقدامات آمریکا همسایگان عراق را هم تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، مانند سرقت نفت و گندم سوریه و انتقال آنها به پایگاه الحریر اربیل و یا جابجایی و پناه دادن و تجهیز شبه نظامیان قسد و داعش در مرز سوریه و عراق که نه تنها امنیت این دو کشور را بلکه منطقه را تهدید می‌کند.

مخفی کاری آمریکا در عراق مسأله‌ای پنهان و تازه نیست؛ سیاست این کشور نیز همواره این بوده که نه تنها برای ابتدای حضور خود در سایر کشورها بهانه‌ای دست و پا کند بلکه برای استمرار این امر نیز بستر مورد نیاز را فراهم ساخته و با کاشتن نطفه اهداف خود در موقعیت مناسب، بهره برداری لازم را از آن ببرد.

آنچه که ما امروز شاهد آن هستیم و در پایگاه‌های نظامی شکل می‌گیرد تغییر نام و توصیف این حضور از نیروهای جنگی به نیروهای مستشاری و آموزشی است در حالی که هیچ تغییری در شمار آنها و تجهیزاتشان صورت نگرفته است، امری که مغایر توافقنامه راهبردی عراق و آمریکا بوده تهدیدی پیش رو برای عراق محسوب می‌شود.

به نظر می‌رسد موضوع بیشتر تغییر تعاریف است، نه تغییر شرایط واقعی موجود و تلاش برای عقب نشینی نیروها. آنچه رخ داده است خروج نیروهای رزمی از عراق و اعزام آنها به مکانی جدید و «جایگزینی» نیروهای غیر رزمی است که «برای مدت نامحدود» در عراق می‌مانند.

قدر مسلم آن است که آسمان عراق در سیطره آمریکا است، سفارتخانه واشنگتن در بغداد تبدیل به دژی نظامی شده که سامانه پدافندی «سی‌رام» هم در آن مستقر شده است و این در حالی است که آمریکا اجازه روی آوردن بغداد به سوی دیگر کشورها به ویژه برای کنترل آسمان خود را نمی‌دهد. بالگردهای آمریکایی بر فراز بغداد جولان می‌دهند و این علاوه بر تحرکات پهپادها و جنگنده‌های آمریکایی است.

در پایان ذکر چند نکته قابل توجه است؛ اول اینکه نیروهای عراقی توانمند هستند و بحث حضور مستشاری بهانه‌ای برای حضور بلند مدت آمریکا در عراق است و دیگر اینکه مقاومت عراق که در اوج آمادگی به سر می‌برد اجازه جولان دادن به آمریکایی‌ها را نمی‌دهد.

هرچه هست فقط خروج رسانه‌ای نیروهای رزمی است و اینکه شمار مستشاران و نیروهای آمریکایی در عراق چه تعداد است و اینکه در پایگاه‌هایی که در آن قرار دارند چه تحرکاتی انجام می‌دهند، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.