خوش‌بینی محتاطانه طرف‌های مذاکره در مورد احیای برجام

علی باقری، معاون سیاسی وزارت خارجه و مذاکره‌کننده ارشد ایران در تازه‌ترین ارزیابی خود از روند هشتمین دور مذاکرات احیای برجام در وین گفت که مذاکرات «مثبت و رو به جلو» جریان دارد.

ادامه دور هشتم مذاکرات احیای برجام پس از وقفه‌ای چند روزه از روز دوشنبه ۱۳ دی‌ماه آغاز شد. در دو روز ابتدایی این دور، دیدارهای دو و چندجانبه میان هیأت‌های شرکت‌کننده در مذاکرات ادامه داشته است و مقام‌های جمهوری اسلامی با انریکه مورا، مذاکره کنندگان ارشد روسیه و چین و همچنین نمایندگان سه کشور اروپایی به طور جداگانه دیدار کرده‌اند.

همچنین در این دور، معاون وزارت خارجه کره جنوبی هم به وین رفته و دیدارهایی با مقام‌های غربی و هیات ایرانی برگزار کرده است. گفته می‌شود این دیدارها برای زمینه‌چینی برای حل مساله بیش از ۷ میلیارد دلار از پول‌های بلوکه‌شده ایران در این کشور است.

پس از خروج دولت پیشین آمریکا از برجام در اردیبهشت ۱۳۹۷، بخشی از پول‌های فروش نفت ایران به چند کشور از جمله هند، ژاپن و کره‌جنوبی در بانک‌های این کشورها بلوکه شد. بیشترین میزان پول بلوکه‌شده در کره‌جنوبی و به میزان ۹ میلیارد دلار بود. موضوع آزاد‌سازی این پول‌ها در سه سال گذشته به بحرانی در روابط تهران و سئول تبدیل شده است. سپاه پاسداران حتی در یک مرحله در روز ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۹ یک کشتی این کشور را در آب های جنوبی ایران توقیف کرد و مدتی در ایران نگه داشت ولی در نهایت بدون آنکه تغییری در وضعیت پول های بلوکه‌شده اتفاق بیفتد در فروردین ۱۴۰۰ ناگزیر شد این کشتی و محموله آن را رفع توقیف کند.

حال به نظر می‌رسد در وین، آزادسازی پول های بلوکه‌شده به بخشی از روند اعتمادسازی میان ایران و آمریکا بدل شده و مذاکره بر سر آن در جریان است. وزارت امور خارجه کره جنوبی روز پنجشنبه ۱۶ دی‌ماه اعلام کرد، معاون وزیر امور خارجه کره جنوبی با مذاکره کنندگان ارشد پنج کشور عضم برجام گفتگوهای فشرده‌ای داشته است.

چوی جونگ کان برای مذاکرات در پایتخت اتریش حضور داشت. سئول امیدوار است که احیای برجام مرهمی بر زخم دارایی‌های مسدود شده ایران در کره جنوبی باشد. معاون وزارت خارجه کره‌جنوبی این هفته با رابرت مالی فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران و  انریکه مورا، قائم‌مقام مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که به عنوان هماهنگ کننده مذاکرات وین فعالیت می‌کند و همچنین نمایندگان فرانسه، بریتانیا و آلمان دیدار کرد.

زور‌آزمایی لفظی در وین، تغییر رویه اسرائیل

در وین، مذاکره‌کنندگان ایرانی در عین خوشبینی تلاش می کنند تا خود را قدرت برتر مذاکرات نشان دهند. تیم مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی که در روزهای گذشته تحت فشار افکار عمومی قرار داشته‌اند تلاش می‌کنند در دور جدید خود را مبتکر و فرمانده مذاکرات نشان دهند. در دور پیشین، انتشار عکسی از مذاکرات دوجانبه نماینده روسیه و آمریکا در مورد برجام، موضوع سپرده شدن سرنوشت تعهدات طرف ایرانی به روسیه مطرح شده بود.

باقری که روز گذشته ضرب‌الاجل ۴ هفته‌ای برای رسیدن به توافق را رد کرده بود گفت که «هرچقدر طرف مقابل ما آمادگی جدی‌تری برای لغو تحریم‌ها داشته باشد و اراده جدی‌تری برای پذیرش سازوکارهای مد نظر جمهوری اسلامی ایران در لغو تحریم‌ها داشته باشد به ویژه در دو موضوع راستی آزمایی و تضمین در مدت زمان کوتاه‌تری می‌توانیم به توافق دست پیدا کنیم.»

در آمریکا، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا خوشبینی محتاطانه‌ای از خود نشان داد و گفت که مذاکرات پیشرفت‌های اندکی داشته است. او امیدوار است که در روزهای آینده نقاط مشترک بیشتری در مذاکرات به دست آید.

اما فضای خوشبینی محتاطانه در وین سبب شده تا در اسرائیل هم صداهای متفاوت پژواک بیشتری داشته باشد. رئیس اطلاعات نظامی اسرائیل این هفته در جلسه کابینه امنیتی به دیگر وزرا گفته است که اگر مذاکرات هسته‌ای ایران به توافق منجر شود بهتر از آن است که به وضعیت بن‌بست بدون توافق برسیم. این در حالی است که نفتالی بنت، نخست وزیر این کشور، همچنان مواضع پیشین را تکرار می‌کند و می‌گوید مخالف احیای برجام است و دنیا باید گزینه‌های دیگری برای توقف برنامه هسته‌ای روی میز بگذارد.

رئیس اطلاعات نظامی اسرائیل اما نظری مخالف نخست‌وزیر دارد و به اعضای کابینه گفته است که توافق در وین با ایجاد محدودیت‌های بیشتر بر برنامه هسته‌ای ایران، به نفع اسرائیل است و زمان بیشتری را برایشان می‌خرد تا به دیگر سناریوها هم بپردازند.

مقامات اسرائیلی می گویند که ارزیابی کلی در تل‌آویو تا همین اواخر این بود که ایران فقط به دنبال وقت‌کشی در مذاکرات است ولی این ارزیابی دستخوش تغییر شده و اکنون اسرائیل احیای برجام را محتمل‌تر می‌داند.